Þjóðviljinn - 11.01.1979, Blaðsíða 8

8SÍÐA —ÞJÓÐVILJINN— Fimmtudagur 11. janúar 1979
a/ erfencfum veitvangi
Hinir aumu
landagleypar
Pim fussaöi og sveiaði þegar
hann var aö því spurður hvort
hugsanlegt væri aö andstæöing-
arnir gætu sótt fram til höfuö-
borgarinnar Pnom Penh.
— Viö eigum okkur dugmikinn
byltingarher, sagöi hann, og góöa
forystu. Enda þótt Vietnamir
beiti flugvélum og brynvögnum
og nútima stórskotaliöi og enda
þótt þeir fái allskonar stuöning
frá Sovetmönnum, þá getur bylt-
ingarher okkar útrýmt þeim
hvenær sem þeir ganga til atlögu
gegn okkur.
Þeir starfsmenn Kampútseu-
stjórnar, sem fylgdu blaöamönn-
unum, voru ósparir á formæling-
ar i garö Vietnama. Þeir kölluöu
þá „fasista”, „falskommúnista”,
„landagleypa” og „vanþakkláta
krókódlla”.
í samtali blaöamannanna viö
Pol Pot, sem var forsætisráö-
herra i Phnom Penh þar til um
siöustu helgi, kom einnig fram
Vietnamskir hermenn meö striösfanga; hver var hlutur þeirra I sigrinum og hverju réöu uppreisnar-
menn?
hafa um aldir legið I grimmileg-
um styrjöldum hver við aðra. Og
ýmislegur ágreiningur var svo
djúpstæöur, aö byltingarsinnum
af þessum þjóöum tókst ekki einu
sinni aö ná fullgildri samstööu I
baráttu viö franska nýlenduveld-
iö né heldur bandariska herinn
siöar. Ef aö hér væri einfaldlega
um innrás Vletnama og nokkurra
leppa þeirra aö ræöa, þá heföi átt
aö vera auðvelt aö magna and-
stööuna meö þeirri þjóöernis-
kennd sem reynist allri stéttar-
vitund sterkari þegar á reynir.
Túlkanir
Hér er semsagt rétt einu sinni
enn komiö aö þeirri spurningu
sem mest hefur vafist fyrir
mönnum að svara meö vissu:
hvert var þaö skipulag sem bylt-
ingarmenn I Kampútseu reyndu
aö byggja upp I landinu eftir aö
þeir sigruöust á stjórn Lon Nols
áriö 1975?
t stuttu máli sagt: þess eru fá
dæmi aö bylting hafi orðið fyrir
jafn margraddaöri fordæmingu. í
Osigur stjórnar Kampútseu
bandariskum, sovéskum, viet-
nömskum og thailenskum blöðum
(svo andstæöur séu nefndar) var
uppi höfö svipuö túlkun. Stjórn
Kampútseu var blóöug upp fyrir
axlir. Þeir sem lengst gengu
sögöu, aö nauöungarflutningar,
þrældómsvinna og geöþóttaaftök-
ur heföu kostað allt aö tvær mil-
jónir manna lifiö.
Þeir sem tóku upp hanskann
fyrir stjórn Kampútseu bentu á
þversagnir og stórýkjur I frá-
sögnum af mannfalli. Þeir áttu
sinar útskýringar á skyndilegum
brottrekstri fólks frá borgum 1975
(ill nauðsyn sem stafaöi af mat-
vælaskorti). Þeir vildu telja, aö i
Kampútseu væri veriö aö gera
dæmafáa tilraun meö sóslalisma
sem byggöist á algjöru jafnrétti
og afnámi markaöskerfis og pen-
inga og vildu gefa slíkri tilraun
lif.
Áróöursstríd
Eitt af þvi sem helst magnaöi
tortryggni jafnvel velviljaöra
manna I garö stjórnar
Kampútseu var þaö, aö lengi vel
var erlendum mönnum synjaö
um möguleika til aö skoöa á-
standiö heimildir blaöa voru
flestar frá flóttamönnum sem
ýmist fóru vestur til Thailands
eöa austur til Vietnams. En þegar
Vletnamar fyrir um þaö bil ári
siöar hófu allmikla árdöursher-
ferö til aö sýna fram á aö hin
hrottalega stjórnsýsla Pol Pots
bæri ábyrgö á grimmdarlegum
skyndiáhlaupum yfir landamæri
rikjanna, þá sá stjórnin I Phnom
Penh sig neydda til aö bregöast til
andsvara. Fleiri erlendum mönn-
um, sendifulltrúum og öörum,
var hleypt inn i landið. Ferö
bandarisku blaöamannanna, sem
fyrr voru nefndir, þótti allmiklum
tiöindum sæta, þvi aö þeir fóru
víðar um landiö og hittu fleiri aö
máli en aörir höföu gert. Þaö er
þvi ekki úr vegi aö llta yfir þann
heildarsvip sem skýrslur þeirra
bera.
Skýrsla sídustu
gesta
Þau Dudman og Becker komast
aö þeirri niöurstööu, aö hvaö sem
öllum hrakspám liöur, þá hafi
efnahagskerfið I Kampútseu
reynst starfhæft. Þetta kerfi, sem
þau kenna viö landbúnaöar-
kommúnisma, sameign, sam-
yrkju, sjálfsnægtabúskap, hafi
tryggt fólkinu nægan mat, en fá-
breyttan. Þau byggja i þvi efni
ekki á ummælum fólks, sem svar-
aöi spurningum ósköp vélrænt
I desember leið voru tveir bandariskir blaðamenn,
Richard Dudmanog Elizabeth Becker á ferð í Kambodiu
(Kampútseu) ásamt breska Asiufræðingnum Malcolm
Caldwell. Þau komu að bænum Krek í austurhluta lands-
ins, en skammt þar frá lá þá víglínan í því stríði sem háð
hafði verið um nokkurra mánaða skeið við landamæri
Víetnams. Þau hittu þar fyrir ungan herforingja sem
kallaði sig Pim og spurðu hann um vígstöðuna.
mikiö sjálfstraust. Hann sagöi, aö
95% af landsmönnum væru „góö-
ir” i pólitiskum skilningi, og aö
fjögur prósent til viöbótar mætti
„ala upp aftur” meö lagni.
Snögg umskipti
Tæpum mánuöi eftir aö þetta
var sagt hafa mikil umskipti orö-
iö i þessu striöshrjáöa landi. Mik-
iö herliö bæöi kampútseiskra
stjórnarandstæöinga og Viet-
nama hefur sótt hratt fram. Höf-
uðborgin er fallin, og ný stjórn
manna úr samtökunum Einingar-
fylking til frelsunar Kampútseu
(EFFK), sem stofnuö voru form-
lega á vietnömsku landi fyrir aö-
eins um þaö bil mánuöi, hefur
tekiö viö völdum. Stjórn Pol Pots
er sögö I felum. Hún hefur þegar
þetta er skrifaö enn hátt um aö
baráttunni sé ekki lokið og muni
hún leggja út I skæruhernað gegn
hinum nýju valdhöfum. En flestir
munu telja mikinn og skjótan
ósigur hennar oröinn hlut.
r
Ihlutun og
innanlandsástand
1 sömu mund hefst upp i margs-
konar blöðum fordæming á ihlut-
un Vietnama. Þar mun i senn
hlakkaö yfir þvi aö ein kommún-
istastjórn hafi steypt annarri af
stóli meö vopnaöri innrás og þvi
mótmælt aö sjálfsforræöi þjóöar
skuli troöiö um tær. 1 mörgum
hægriblööum mun sú fordæming
hljóma nokkuö undarlega vegna
þess aö þau hafa um langt skeið
birt svo skelfilega frásagnir af
ástandinu I Kampútseu, aö þær
gátu ekki annaö en útbreitt þá
skoöun aö réttmætt væri fyllilega
aö steypa stjórn hinna Rauöu
Khmera meö öllum hugsanlegum
ráöum i nafni mannúöar. En nú
koma stórveldasjónarmiö til
skjalanna. Vietnamar eru banda-
menn Sovétrlkjanna og þar meö
getur þátttaka þeirra I uppgjör-
inu i Kampútseu sjálfkrafa ekki
veriö nema af hinu illa.
Viö skulum i bili reyna aö
sleppa þeim vangaveltum. Viö
getum búist við löngum deilum
um þaö, I hvaöa mæli hernaöar-
sigurinn var verk Vietnama og i
hvaöa mæli verk kampútseiskra
uppreisnarsveita. Engum dettur i
hug aö Einingarfylkingin sem áö-
ur var nefnd sé óháö stjórnvöld-
Áveitu-framkvæmdirnar voru farnár aö skila árangri. En hve mikiila fórna krafðist hin nýja skipan?
um I Hanoi. Samt má þaö vera
ljóst, aö hiö skyndilega hrun hers
og stjórnar Pol Pots hlýtur aö
eiga sér forsendur i þvi ástandi
sem skapast hefur I landinu
sjálfu. Ef aö stjórn Pol Pots heföi
notið þess eindregna stuönings
sem hún svo mjög státaöi af, heföi
andspyrna hers hennar oröiö
lengri og haröari. Hér I blaöinu
hafa aö undanförnu veriö rif jaöar
upp ýmsar staöreyndir sem
varöa fyrri sögu samskipta Viet-
nama og Khmera þeirra sem
Kampútseu byggja. Þessar þjóöir
Pol Pot, fyrir mánuði kvaðst hann
geta treyst á 95% iandsmanna.