Þjóðviljinn - 23.01.1979, Blaðsíða 7

Þriöjudagur 23. janúar 1979. — ÞJóÐVILJINN — SIÐA 7
Ég tel að breytingar á veðurfregnatímanum hefðu
engu breytt um þá staðreynd, að ekki tókst að sjá
fyrir þau veðrabrigði sem urðu snögglega
norðaustanlands mánudaginn 15. janúar
Markús A
Einarsson
ATHUGASEMDIR
vegna umræðna um snögg veðrabrigði,
veðurfregnatíma og stormaðvaranir
Vegna þeirra umræöna um
veöurfregnatima sem oröiö
hafa i kjölfar óveöursins norö-
austanlands mánudaginn 15.
jan. 1979 og vegna alvarlegs
misskilnings sem þar gætir,
þykir mér rétt aö leggja orö i
belg. Þvi miöur viröist mér sem
hvati umræönanna hafi veriö
villandi yfirlýsing eins starfs-
manna Veöurstofunnar, Páls
Bergþórssonar, I veöurfregnum
sjónvarps þriðjudagskvöldiö 16.
jan., þar sem hann aö minu
mati á rangan og ósmekklegan
hátt reyndi aö notfæra sér
óveöriö og hörmulegar afleiö-
ingar þess til framdráttar sin-
um skoöunum á fyrirkomulagi
veöurfregnatima i útvarpi.
Ég mun fyrst i örstuttu máli
geta um þróun veöurs og veöur-
spáa mánudaginn 15. jan., en
siöan vikja aö veöurfregnatim-
um i útvarpi, hvort tveggja meö
tilliti til fullyröinga Páls. Ég
hlýt svo einnig aö svara rætnum
og alvarlegum ásökunum Páls i
minn garö, sem settar eru fram
i grein i Þjóðviljanum laugar-
daginn 20. jan., en mér barst
hún i hendur meöan þessar
athugasemdir voru i smiöum.
Snögg veðrabrigði
siðdegis 15. janúar
Ekki þarf aö rekja þaö aö á
mánudaginn 15. jan. var lægö á
hreyfingu N meö austurströnd
landsins. Siödegis varö hún
mjög kröpp og hægöi jafnframt
á sér. Varö af þessu NV-stormur
um austanvert Noröurland. 1'
sjónvarpsveöurfregnum þriöju-
dagskvöldiö 16. jan. gaf Páll
Bergþórsson i skyn, aö sjá heföi
mátt hvert stefndi af veöurat-
hugunum frá tslandi kl. 12 á
hádegi, en vegna þess aö veöur-
fregnatimi kl. 12:25 sé of
snemma hafi ekki reynst unnt
aö breyta spánni.
Ég tel aö þarna dragi Páll al-
rangar ályktanir, og þaö af
fleiri en einni ástæöu. Ættu eft-
irfarandi staöreyndir aö sýna,
aö ýmisiegt er bogiö viö fullyrö-
ingar hans:
a) Veöurspáin var allan dag-
inn röng aö þvi leyti, aö hún náöi
engan veginn aö segja fyrir um
hin snöggu veörabrigöi og miklu
veöurhæö NA-lands. Kl. 16:15 og
18:45 var mest gert ráö fyrir all-
hvössum vindi (7 vindstigum)^
kl. 22:30 hvassviöri (8 vindstig-
um), en fyrst kl. 1 eftir miönætti
aöfaranótt þriöjudags var
minnst á storm á svæöinu. Þetta
ætti aö sýna, hversu veöra-
brigöin komu á óvart. Þaö er oft
auövelt aö vera vitur eftir á, en
þaö eru hverfandi likur fyrir þvi
aö snöggum veörabrigöum af
þessu tagi veröi spáö meö
viöunandi fyrirvara.
b) Til skýringar er rétt aö
fram komi, aö umræddan dag
fjölluöu ekki einn heldur þrir
veöurfræöingar um veöur-
spána, hver á eftir öörum.
c) 1 Þjóöviljanum er haft eftir
Páli Bergþórssyni aö ekki sé
unnt aö breyta spá fyrir veöur-
fregnatimann kl. 12:25. Þetta er
ekki alls kostar rétt. Þaö er
vissulega unnt aö gera nauösyn-
legustu breytingar, en hitt kem-
ur veöurfræöingum saman um
aö þessi timi er óhentugur og
mætti færast einar 20-25 minút-
ur aftur. Kem ég aö þvi síöar.
d) Ljóst er aö unnt heföi veriö
aö koma breytingu á spá á
framfæri kl. 12:25 eöa meö sér-
stakri aövörun siöar, heföu
siöbúnar veöurathuganir gefiö
tilefni til þess. Aliir vita aö út-
varpiö tekur ætlö viö sérstökum
aövörunum.Engu sliku var hins
vegar til aö dreifa á þessum
tima, sem best má marka af
þvi, hversu stormurinn kom á
óvart, einnig á Veöurstofunni
(sbr. liö a) hér aö framan).
Þau atriöi sem hér hefur veriö
bent á tel ég sýna, aö Páll
Bergþórsson hafi meö yfirlýs-
ingum sinum i sjónvarpi og
blööum veriö aö vekja athygli á
persónulegum skoðunum sinum
um veöurfregnatima, án þess aö
hiröa um, aö hann væri þannig
meö vægast sagt vafasömum
fullyröingum aö gera starfs-
bræöur sina tortryggilega og aö
væna Veöurstofuna og þar meö
veöurstofustjóra um aö haga
veðurfregnum á óábyrgan hátt,
að þvi svo slepptu, hvers konar
tilefni var valiö til þess arna.
Hvernig ber að haga
veðurfregnatímum?
Veöurfregnir eru lesnar alls 9
sinnum á sólarhring, þar af 7
sinnum á venjulegum útsend-
ingartima útvarpsins. Veöur-
spár, byggöar á veöurathugun-
um frá kl. 00-06-12 og 18, sem eru
aöalathugunarttmar skv.
alþjóöareglum, auk athugana
frá Islandi og nágrenni þrem
timum siöar, eru lesnar kl.
04.30, 10:10, 16:15 og 22:30. A
öörum lestrartimum er ýmist
lesin óbreytt spá eöa hún endur-
skoöuö meö tilliti til siöustu
veöurathugana frá Islandi og
næsta nágrenni.
Þaö er meginregla, sem
Veöurstofan leitast viö aö fara
eftir vegna þarfa notenda, aö
sem skemmstur timi liöi frá þvi
aö veöurathuganir eru geröar
og til þess er veðurspá er gefin
út, þó þannig aö forsvaranlegur
timi gefist til úrvinnslu gagna.
Undanfarin ár hefur Páll
Bergþórsson nokkrum sinnum i
greinum i dagblööum og meö
innskotum I veöurfregnatima
sjónvarps haldiö þvi fram aö
færa ætti alla veöurfregnatima
aftur, t.d. timann kl. 10:10 til
10:30 o.s.frv. Veöurstofan hefur
látiö vera aö svara þessu, þar eö
vitaö hefur veriö aö fyrir þessu
er ekki hljómgrunnur þótt Páll
hafi hvaö eftir annaö fullyrt hiö
gagnstæöa. Ein undantekning
er þó frá þessu. Þaö hefur veriö
áhugamál okkar allra aö flytja
veöurfregnatimann kl. 12:25 aft-
ur, ekki til 13:30, heldur t.d. til
kl. 12:50. Þarna kemur nefni-
íega til sögunnar einn margra
þátta sem hljóta aö hafa áhrif á
val veöurfregnatíma, en það er
hlustun. Þykir þvl mikilvægt aö
tengja veöurfregnir sem mest
viö almenna rótgróna frétta-
tima, þvi aö þá hlusta flestir.
Undirritaöur hefur oftar en
einu sinni rætt það óformlega
viö framkvæmdastjóra hljóö-
varps, hvort flytja mætti þenn-
an eina lestrartima aftur, en út-
varpið hefur taliö á þvl mikla
annmarka, og skilst mér aö þar
vegi þyngst aö sllkt myndi binda
um of lengd hádegisfréttatim-
ans. Viö búum þvl enn viö sama
tima sem er óþægilega nærri
athugunartima, en eins og ég
sagöi áöur er unnt að gera brýn-
ustu breytingar ef þörf er á.
Um aöra veöurfregnatíma er
þaö aö segja aö ekki er þörf á aö
færa þá aftar, enda væri þaö
hrein öfugþróun, sem leiddi til
þess aö nýjar spár kæmu seinna
en nú er. Þaö væri einnig harla
undarlegt, ef sú væri raunin, að
veðurfræöingar heföu svo ára-
tugum skiptir ætlað sér alltof
litinn tíma tii aö gera veöur-
spárnar og á ég þá einkum viö
aöalspátimana.
I þessu sambandi tel ég rétt
og nauðsynlegt aö fram komi aö
veðurstofustjóri hefur beinllnis
veriö andvigur þvi aö færa
veöurfregnatima aftur. Þannig
var þaö einungis aö beiöni út-
varpsins aö veöurfregnatlmi
var færöur frá kl. 22:15 til 22:30
á sinum tima.
//Stormaðvörun" 1. maí
1976
Þaö var upphaflega meining
min aö hafa þessar athug-
asemdir ekki öllu fleiri, en þeg-
ar ég ætlaöi aö slá botninn i
þetta barst mér i hendur grein
úr Þjóðviljanum laugardaginn
20. jan. 1979, þar sem Páll
Bergþórsson heldur þvl blákalt
fram, aö ég hafi hinn 1. mal 1976
bannaö veöurfræöingum til
frambúöar aö senda út storm-
aövaranir. Þarna kemur þá loks
upp á yfirborðið allsherjar
skýring á brölti Páls aö undan-
förnu. Þaö er veriö aö búa til
vondan mann og sá á aö vera
undirritaöur. 1 þessari grein er
um svo alvarlega ásökun aö
ræöa, aö ég mun hér á eftir
gera Itarlega grein fyrir þvi
furöulega atviki sem átti sér
staö um hádegisbil 1. mal 1976,
og sem Páll lýsir á sinn hátt i
greininni. Þann dag hófst lestur
allra veöurfregna beint frá
Veðurstofunni en Páll virtist
andvlgur þeirri breytingu, sem
gerö var aö frumkvæöi útvarps
til aö spara kostnað af fjarrita-
sambandi.
Ég hélt nú að Páli myndi
þykja lítiö variö i aö láta rifja
þetta atvik upp i smáatriöum.
Ég hef ekki haft þaö I hámæli,
og það eru rangfærslur Páls
sem valda þvi aö ég lýsi þvl hér.
Einnig vil ég taka fram aö
vegna þess hversu atvikiö kom
mönnum á óvart kannaöi ég
málavexti allnákvæmlega sam-
dægurs. Skal nú greint frá máls-
atvikum og mættu menn gjarn-
an bera þá frásögn saman við
lýsingu Páls I Þjóöviljanum 20.
jan.
Hinn 1. mal 1976 kl. 12:25 átti I
fyrsta skipti á þeim tima aö
lesa veöurspá beint frá Veður-
stofu Islands en áöur höföu þulir
útvarps annast lestur aö degi til
nema kl. 10:10 og 18:45. Kl.
rúmlega 11 um morguninn
afhendir Páll stúlku þeirri sem
átti aö lesa sérstaka klausu og
skipaöi henni aö lesa hana i lok
veöurspárinnar. Hljóöaöi hún
svo:
„Næsti veöurfregnatlmi er kl.
16:15, en ef ástæöa þætti til
vegna veöurskeyta frá kl. 12
veröur útvarpið beöiö aö bæta
nýrri spá inn I dagskrána sem
fyrst eftir kl. 13:15”.
Eins og menn vita lýkur lestri
spár kl. 12:25 ætiö meö oröun-
um: „Næsti veöurfregnatlmi er
kl. 16:15”, og haföi stúlkan fyr-
irmæli um aö gera þaö og ekki
annaö.
Páll haföi hvorki samráö viö
undirritaöan né veðurstofu-
stjóra um þetta. Þessi aukayfir-
lýsing kom okkur þvl á óvart og
höföum viö samband slmleiöis.
Aö athuguöu máli haföi veöur-
stofustjóri samband viö útvarp-
iö og tilkynnti aö ekki væri þörf
á sérstökum veöurfregnatíma
eftir kl. 13:15, og baö hann mig
aö tilkynna Páli þetta, hvaö ég
og geröi.
1 veðurspábók má sjá aö i
framhaldi af þessu hefur Páll
ritaö spá kl. 13:15 fyrir Vest-
fjarðamiö og spáir NA hvass-
viöri eöa stormi, en haföi kl.
10:10spáö: NA-átt, hvasst norö-
antil. A eftir þessu skrifar hann
eftirfarandi:
„Samkvæmt skipun frá
veðurstjóra var bannaö aö lesa
þessa breytingu i útvarpiö, en til
þess haföi fengist heimild hjá
þul”.
Þrátt fyrir þetta biöur hann
siöan þul að lesa eftirfarandi til-
kynningu kl. 13:20:
„Veöurfræðingur á Veöur-
stofu haföi samband viö okkur
áöan og sagði, aö veöurstofu-
stjóri heföi mælt svo fyrir, aö
ekki skyldi lesin nein
aukaveöurspá um þetta leyti
(einsog stúlkan sagöi áöan). En
þó vildi veöurfræöingur láta
þess getiö aö borizt heföu fregn-
ir af stormi á Vestfjarðamiö-
um.”
Til frekari skýringar er birt
hér yfirlýsing þeirra tveggja
rannsóknamanna sem á vakt
voru meö Páli umræddan dag,
rituö þann hinn sama dag:
Reykjavik, 1. mai 1976;
Vegna lesturs veöurspár I
hljóövarpi 1. mai 1976 kl. 12.25
upplýsir undirrituö, Guörún
Halla Guömundsdóttir rann-
sóknamaöur, aö handrit fyrir
þann lestur frá Páli Bergþórs-
syni veöurfræöingi hafi verið
tilbúiökl. 11:05 ásamt fyrirmæl-
um hans um þaö, hvernig lestri
skyldi háttaö.
Ennfremur skal upplýst aö
Páll talaði viö skip á Vest-
fjaröamiöunum kl. 12:00.
Viröingarfyllst
Guörún Halla Guömundsdóttir
rannsóknamaöur
Undirritaöur Jón Pálsson
rannsóknamaöur staöfestir aö
hafa heyrt þaö sem segir I siöari
málsgr. hér aö ofan.
Viröingarfyllst
Jón Pálsson
rannsóknamaöur
Ekki stormaðvörun held-
ur mótmælaaðgerð.
Hvaöa ályktanir má nú draga
af þessu?
1 fyrsta lagi var Páll þegar kl.
11:05 búinn aö ákveöa aö gera
þyrfti aukaspá kl. ca. 13:15. Þá
var handrit tilbúiö. Þetta sýnir
ljóslega aö hann var aö setja á
sviö mótmælaaögerö vegna nýs
fyrirkomulags á lestri veöur-
fregna.
1 ööru lagi talar hann viö bát á
Vestfjaröamiöum kl. 12 (takiö
eftir timanum) og fær vlst upp-
gefiö að þar séu 8-9 vindstig.
Hann lætur þó vera aö breyta
spánni kl. 12:25, þótt upplýsing-
arnar liggi fyrir, en ætlar I mót-
mælaskyni aö gera aukaspá um
kl. 13:15.
Auk alls þessa mættu lesend-
ur gjarnan hugleiöa, hvaöa
áhrif þetta tilstand hefur haft á
lesarann, sem átti þarna aö
hefja lestur meö nýju sniöi og
var skipað aö fara ekki aö sett-
um reglum.
Þaö var þetta sem veður-
stofustjóri var aö reyna aö
banna, en þvi var ekki hlýtt.
Bann viö sérstökum stormaö-
vörunum, ef snögg veðrabrigöi
veröa, hefur aldrei komiö frá
mér né veöurstofustjóra. Þaö er
i stil viö annaö i grein Páls aö
hann telur mig hafa bannaö
þetta, þótt hann sjálfur skrái aö
þaö hafi veriö veðurstofustjóri.
Þaö skiptir hins vegar engu
máli, þvi aö ég set ekki upp
reglur, nema aö höföu samráöi
viö minn yfirmann.
Ég læt nú þessari lýsingu lok-
iö, en bendi aöeins á aö ýmislegt
setur Páll á sviö skoöunum sln-
um til framdráttar, svo sem
þetta atvik svo og yfirlýsingar
undanfarinna daga benda til.
Þetta er sennilega þaö sem
hann I niöurlagsoröum greinar
sinnar kallar : „..viöleitni
manna aö gegna skyldum sinum
viö alþjóö”.
„Af hverju er útvarps-
dagskrá ekki rofin vegna
stormaðvarana?"
Þessi spurning er fyrirsögn á
grein Páls Bergþórssonar i
Þjóöviljanum 20. jan. Henni er i
raun auövelt aö svara I grund-
vallaratriöum. Astæöan er ein-
faldlega sú, aö á eftir öllum
veöurathugunartimum fer lest-
ur veöurfregna I útvarpi.Þar er
þvi komiö til skila sem vitaö er
um veöurhorfur. 1 þeim undan-
tekningartilvikum, aö auka-
athuganir berist á öörum tlma
og þær sýni ótvirætt alvarleg
veörabrigöi, má leita til út-
varpsins meö sérstaka orösend-
ingu.
Niðurlag.
Ég vil aö lokum leggja
áherslu á þaö sem fram kom
fyrr i þessari ritsmið, aö breyt-
ingar á veðurfregnatímum
heföu engu breytt um þá staö-
reynd, aö ekki tókst aö sjá fyrir
þau veörabrigöi sem uröu
snögglega noröaustanlands
mánudaginn 15. jan. 1979. Þvi
tel ég ósmekklegt og ómaklegt
aö tengja umræðu um veöur-
fregnatima þessu tilviki.
Ég vil ennfremur lýsa þeirri
skoöun minni, að þótt vitaskuld
beri aö haga skipulagi veöur-
fregna á sem hagkvæmastan
hátt, þá tel ég það I meira lagi
hæpiö aö halda þvi aö almenn-
ingi, aö meö smávægilegum
breytingum á þvi sé unnt aö
koma að marki I veg fyrir aö
veöurspár bregöist. Hvorki Páll
Bergþórsson né nokkur annar
maður getur staöiö viö staöhæf-
ingar af þvi tagi, enda hafa yfir-
lýsingar hans undanfarna daga
vakiö furöu á Veöurstofunni.