Þjóðviljinn - 04.02.1979, Blaðsíða 10

10 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 4. febrúar 1979
helgarviðtalið
Jón Muli Arnason er ekki bara rödd í útvarpinu.
Hann er útvarpiö. Þegar rödd hans berst á öldum
hljóðvakans verður viðtækið heimilislegt, hvort sem
hann kynnir dagskrána eða les tilkynningar og fréttir.
Það eróþarfiað minnast á morgunútvarpið sáluga
eða djassþáttinn sívinsæla: um leið og Jón Múli sest
við hljóðnemann niður á Skúlagötu skapast eðlilegt
ástand á öllum þeim heimilum sem hafa opið fyrir út-
varp.
Teikning og texti: Ingólfur Margeirsson
Maöurinn bakviö röddina seg-
ir undirrituöum frá útvarpsferli
sinum og sýnir um leiö fjölhæfni
sina: á meöan blaöamaöur á
fullt i fangi meö aö skrifa niöur
punktana, gefur Jón Múli dótt-
urinni aö boröa, hjálpar henni i
fötin og fóörar smáfuglana á
hrimugu altaninu á Flókagöt-
unni.
— Ég byrjaöi eiginlega i út-
varpinu áöur en ég byrjaöi þar,
segir þulurinn. Þaö var fyrir 33
árum. Einar Pálsson byrjaöi
meö þátt haustiö 1945, sem
byggöist á lögum og léttu hjali.
Hann tilkynnti þegar i upphafi,
aö helmingi þáttarins yröi variö
i djass, sem gladdi hjarta mitt
ósegjanlega, þvi á þessum árum
mátti telja þaö til stórtiöinda, ef
þaö datt inn djassplata oftar
en einu sinni — tvisvar á ári i út-
varpinu. Svo spilaöi hann plötu
meö Duke Ellington og fylgdi
henni úr hlaöi meö upplýsing-
um, sem ekki voru nógu greini-
legar aö minu mati. Ég skrifaöi
þvi Einari kjaftforar athuga-
inn og sagöi: „Ég ræö þig sem
þul frá 1. apríl.”
Þá voru þrir þulir hjá stofnun-
inni, þeir Þorsteinn 0. Stephen-
sen, Pétur Pétursson og Baldur
Pálmason. Sá fyrstnefndi var á
förum til útlanda til aö kynna
sér leikiist i útvarpi og átti ég aö
leysa hann af i niu mánuöi eöa
til áramóta.
Fyrsti april rann upp og ég
haföi reiknaö meö aö einhver
yröi mér innan handar viö út-
sendinguna. Þegar ég kom
skömmu fyrir hádegi, varö mér
hins vegar ljóst, aö ég átti aö
vera einn um útsendinguna.
Klukkan 12.10, þegar útvarp
átti aö hefjast, skalf ég allur og
titraöi og kom ekki upp oröi.
Klukkan 12.15 stamaöi ég ,,Út-
varp Reykjavik, góöan dag”, og
spilaöi plötur I korter. Meira
man ég ekki, en mig rámar i aö
hafa lesiö fréttir, veöurfregnir
og tilkynningar. Martrööinni
linnti svo klukkan 13.15, þegar
hádegisútvarpi lauk. Þessi
reynsla hvarf djúpt i undirmeö-
semdir i bréfi og viti menn,
hann hringdi i mig og spuröi
mig, hvort ég vildi bara ekki
taka aö mér djasshliö þáttarins.
Mér fannst lengi hafa vantaö
djass i útvarpiö og sló til.
v — O —
— Hvenær varstu svo fast-
ráöinn?
— Þaö er löng og einkennileg
saga. Um þetta sama leyti eöa i
febrúar 1946 var auglýst eftir
fréttamönnum viö fréttastof-
una. Ég var þá aö gaufa viö
háskólanám og reyndar i
Tónlistarskólanum lika, og sótt-
ist námiö seint. Ég sótti um
fréttamannastarfiö, þareö
draumurinn var aö komast inn á
innlendu vaktina, sem var frá
eitt eftir hádegi til sjö, og geta
haldiö áfram námi og þarmeö
leggja menningunni liö á þess-
um sviöum.
í febrúar — mars voru svo
fjórir teknir inn, ég held aö fleiri
hafi bara ekki sótt um, enda
kaupiö lágt. Þeir hamingju-
sömu voru Hendrik Ottósson,
Högni Torfason, Stefán Jónsson
og ég.
— Óvenju margir vinstri-
sinnar?
— Ja, ég veit þaö nú ekki.
Högni hefur nú aldrei talist of- •
stækismaöur til vinstri, Stefán
Jónsson var þá gjaldkeri i
Félagi ungra framsóknar-
manna, en Hendrik var náttúr-
lega gamall kommi, og ég ungur
stalinisti. Ég þarf auövitaö ekki
aö taka þaö fram, aö þá var
Brynjólfur Bjarnason mennta-
málaráöherra.
1 lok mars, eöa þegar ég var
rétt byrjaöur sem fréttamaöur,
kom Jónas Þorbergsson út-
varpsstjóri til min og spuröi,
hvort ég væri læs. „Já”, sagöi
ég. Þá rétti hann mér stóra til-
kynningabók og baö mig aö lesa
upp úr henni I hljóönemann, en
fór sjálfur fram og hlustaöi.
Eftir smálestur kom hann aftur
vitundina, og stundum sprett ég
upp úr svefninum, titrandi og
skjálfandi, og held aö ég eigi aö
fara aö lesa hádegisfréttirnar.
Aö þessum niu mánuöum liön-
um fór ég til Jónasar útvarps-
stjóra. Þaö var á gamlársdag,
og ég sagöi honum, aö
samkvæmt vaktarskrá ætti
Þorsteinn aö hefja þularstörf
næsta dag. Ég spuröi hann hvort
ég ætti aö koma aftur á morgun
eöa ekki. Jónas horföi út um
gluggann og niöur á styttuna af
Jóni Sigurössyni. Þaö geröi
hann alltaf þegar hann var
djúpt hugsi. Svo þagöi hann
I tiu minútur. Loks sneri
hann sér viö, horföi á mig og
sagöi: „Komdu aftur á morg-
un”. Eftir þaö kom ég alltaf
aftur á morgun I 18 ár. Aö þeim
liönum var Gylfi Þ. Gislason
oröinn menntamálaráöherra,
og haföi eitthvaö veriö aö
glugga I opinberar bækur og
komist aö þvi, aö ég haföi enga
fastráöningu viö Rikisútvarpiö.
Honum fannst þetta eitthvaö
skrýtiö, og sá til þess aö ég hlaut
fasta ráöningu. En þá var ég
sem sagt búinn aö vera til
reynslu I 18 ár.
— O —
— Vannstu einungis þular-
störf i allan þennan tima?
Morgun-
spjall
við
Jón Múla
Árnason
— Nei, nei. Ég vann á frétta-
stofunni samtimis þvi sem ég
var þulur. Dagskráin var alltaf
aö lengjast, og þularstarfiö var i
rauninni fullt starf. En ég var 1
fréttunum i mörg ár og i afieys-
ingum á sumrin. Ég var meira
aö segja fréttastjóri i einn mán-
uö, og þaö er þaö hæsta sem ég
hef komist.
Siöar dróst ég æ meira inn i
leiklistardeildina sem aöstoöar-
maöur Þorsteins 0. Eftir aö ég
byrjaöi á leiklistardeildinni,
hélt ég þó áfram aö vera þulur i
morgunútvarpi engu aö siöur.
Ég geröi einnig munnlegan
samning viö útvarpsstjóra um
aö lesa hádegisfréttirnar, en
helgaöi lif mitt leiklistinni eftir
hádegi.
Ég átti mér draum. Hann var
sá, aö byrjaö væri aö útvarpa
klukkutima fyrr, eöa klukkan
sjö, og þegar lestri hádegis-
frétta lyki væri vinnudegi mln-
um lokiö. Ég er lika mikill
morgunhani og var alltaf kom-
inn á fætur fyrir allar aldir, og
fór þá iöulega út aö vappa og
labbaöi um bæinn. Þá var ég
vitni aö þvi, aö kaninn var alls
staöar glymjandi þar sem fólk
var aö fara á fætur, vegna þess
aö Rikisútvarpiö haföi ekki haf-
iö útendingar sinar. Þetta þótti
mér mikil hneisa.
1 október 1963, rétt áöur en
svokölluö vetrardagskrá byrj-
ar, kom Arni Kristjánsson tón-
listarstjóri til min og spuröi,
hvort ég vildi taka aö mér
morgunútvarp frá 7 til 8. Ég sá
hilla undir aö draumur minn
rættist og sagöi náttúrlega já
takk. Slöan sá ég um þennan
klukkutlma, lék tónlist af plöt-
um og rabbaöi inn á milli. Mér
voru engar skoröur settar og
treyst til aö gera þetta.
-0-
— Rættist þá draumurinn?
— Ónei. Um þetta leyti haföi
Gylfi uppgötvaö aö ég var ekki
fastráöinn og kippt þvi máli i
lag. En nú bar þaö upp, aö
tónlistarstjóra fannst vanta
fulltrúa léttrar tónlistar á
tónlistardeild og var ég settur I
þaö starf. Þetta þýddi aö ég
varö aö hætta á leiklistardeild
og þar meö oröinn liöhlaupi i
augum Þorsteins 0., sem fyrir-
gefur mér þetta aldrei ef ég
þekki hann rétt. Reyndar komu
þessar tilfæringar sem frétt á
baksiöu Timans, og þegar ein-
um starfsmanni stofnunarinnar
var litiö á fréttina, heyröist
hann umla: „Hvaö veröur nú
um Arna greyiö tónlistar-
stjóra?”
Morgunútvarpiö lengdist
stööugt. Klukkutiminn varö aö
tveimur tlmum, fréttir og
forystugreinar bættust viö og
loks varö morgunútvarpiö kom-
iö upp I 3 tima. Eftir 10.10 skipti
ég mér þó aldrei af efninu,
nema hvaö ég hélt áfram aö
vera þulur til hádegis. Þetta var
nú oröiö all svakalegt djobb, og
ekki á eins manns færi aö sinna
þvi. Fyrst þurfti ég aö sjá um
allt morgunútvarpiö, vera þulur
og hlaupa svo inn á tónlistar-
deild sem fulltrúi léttrar tónlist-
ar, þar sem engan friö var aö fá
fyrir munnhörpusnillingum,
söngtrióum, gitarleikurum og
poppsöngvurum.sem ætluöu all-
ir aö veröa heimsfrægir gegnum
útvarpiö. Aö lokum skrifaöi ég
til menntamálaráöherra og baö
hann aö leysa mig undan þess-
ari hefö. Morgunútvarpinu var
svo skipt á milli okkar Péturs
Péturssonar, en Pétur haföi
þá veriö frá Rlkisútvarpinu
I rúman áratug. Viö mættum þá
annan hvern morgun klukkan
sex, útvarp hófst klukkan sjö,
en aö loknu morgunútvarpi
lásum viö slöan hádegisfréttirn-
ar. Hinn daginn notaöi maöur
svo til aö velja einhverja múslk.
Aö visu fylgdi þessu starfi sá
galli, aö um leiö og útsendingu
lauk, byrjaöi stressiö á ný:
Hvaö á ég aö hafa næst? Maöur
slapp aldrei undan þessari ógn
og skelfingu. Þaö fylgir svona
starfi töluverö spenna, og þaö
eru dæmi til þess aö menn hafi
komiö hlaupandi á fullri ferö
niöur i útvarp og ætlaö aö fara i
útsendingu þegar þeir áttu fri.
Þaö felst lfka mikiö starf I aö
spila á grammófón og tekur
mikinn tima.
Allan þann tima, sem ég var
meö morgunútvarpiö þurfti ég
aldrei aö lita á klukkuna á meö-
an á útsendingu stóö, ég komst
ekki einu sinni á klósettiö, svo
mikiö var aö gera.
-0-
— Þiö Pétur voruö ekki látnir
alveg afskiptalausir. Voru ekki
veöurathuganir ykkar gagn-
rýndar?
— Jú, viö ákváöum hreinlega
aö hætta öllu veöurspjalli, þegar
deildarstjóri veöurspádeildar,
Markús A. Einarsson, fór aö
fetta fingur út i „veöurmas”
okkar. Annars eru veöurfregn-
irnar mun skemmtilegri i sjón-
varpinu. Eins og t.d. um daginn,
þegar veöurfréttir hófust meö
miklum kvalablæstri og siöan
birtist veöurstofustjóri inn á
skerminum eins og samruni af
Mefistó og Marxbræörum, og
stundi þungan. Þegar hann var
búinn aö hugsa sig um hvaö
hann átti aö segja, rumdi hann:
„Kaldast var á Hveravöllum,
minus 25 gráöur”, og var engu
likara en veöurstofustjórinn
væri sjálfur þar staddur, fá-
klæddur. Já, þar var nú ekki
„masiö.”
— Eitthvaö hefur þó veriö um
jákvæö viöbrögö áheyrenda,
sem hlýddu á morgunútvarpiö?
— Viöbrögö frá yfirmönnum Rik
isútvarpsins voru aldrei nein
i öll þessi ár. Hins vegar var
talsvert um jákvæö viöbrögö
áheyrenda. Ég get sagt þér
dálitla sögu I þvl sambandi. Ég
þurfti eitt sinn aö bregöa mér til
útlanda, og fór niöur á lögreglu-
stöö til aö fá vegabréf. Ég rakst
þá á yfirlögregluþjón, sem ég
þekkti og fór aö kjafta viö hann.
Þá segir hann skyndilega:
„Hvernig fannst þér bréfiö frá
okkur?” „Hvaöa bréf?”, sagöi
ég. Þá segir hann mér aö lög-