Þjóðviljinn - 04.02.1979, Blaðsíða 17

Sunnudagur 4. febrúar 1979 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 17
Náttúrubarnift Dersu Uzala (leikarinn Maxim Munzuk)
Vegir bíóstjóra vorra eru
órannsakanlegir. Nú kepp-
ast þeir hver um annan
þveran við að sýna okkur
kvikmyndir sem Svíinn
góöi sem vitnað var í hér á
sunnudaginn var myndi
kalla „óþekktar myndir"
— þ.e. myndir sem ekki eru
framleiddar f hinum
enskumælandi heimi.
Þegar litiö er yfir auglýsingar
bióanna um þessar mundir sést
aö hvorki meira né minna en fjór-
ar myndir (af tólf) eru i þessum
„óþekkta” flokki: tvær Italskar,
ein dönsk og ein sovésk-japönsk.
Þar viö bætist aö tvær þessara
mynda eru „góöar myndir”. Litlu
veröur vöggur feginn, segir
kannski einhver.
Og ekki má gleyma þvi aö
mánudagsmynd Háskólabiós er
eftir Fassbinder, og Fjalaköttur-
inn sýnir Herzog-mynd.
Þaö veröur þvi miöur að viöur-
kennast, aö undirritaöur hefur
ekki enn átt þess kost aö sjá neina
þessara mynda. Hinsvegar finnst
mér viöeigandi og nauösynlegt aö
benda lesendum á þær heldur fyrr
en siðar, þvl aö góöar myndir eru
oft svo sorglega skammllfar á
vorum hvltu tjöldum.
Wertmíiller
Lina Wertmtlller heitir Itölsk
kona sem hefur veriö aö dunda
viö kvikmyndagerö I ein fimmtán
ár. Ariö 1976 sló hún I gegn svo um
munaöi, og er nú talin til snill-
inga, eöa svo gott sem. Astæöan
fyrir þessari velgengni konunnar
er fólgin I tveimur kvikmyndum,
sem geröar voru undir hennar
stjórn meö stuttu millibili: Tra-
volti da un insolito destino nell
’azzurro mare d’agosti, og
Pasqualion Settebellezze. Auövit-
aö ræöur enginn viö svona nöfn
nema Italir, og myndirnar ganga
þvi undir ensku nöfnunum Swept
Away og Seven Beauties. Báöar
hafa veriö sýndar hér á landi,
merkilegt nokk. Hin fyrri I Nýja
blói i fyrra, og hin seinni I Austur-
bæjarbiói þessa dagana.
Lina hefur óvenju sterka til-
hneigingu til að búa til langar
setningar, a.m.k. þegar hún skýr-
ir myndirnar sinar. Ef til vill
stafar þaö af því aö hún heitir
sjálf Arcangela Felice Assunta
Wertmiiller von Elgg Spanol
von Braueich Job. Hún fæddist I
Róm áriö 1928, þegar Mussolini
haföi veriö viö völd I 6 ár. Faöir
hennar var lögfræöingur, og sjálf
var hún uppreisnargjarn krakki
aö eigin sögn: var rekin úr 15
kaþólskum skólum fyrir „háværa
framkomu”.
Seinna geröist hún kennari, en
sneri sér brátt aö leiklist. Hún
vann um hriö i brúöuleikhúsi, síö-
an sem aöstoðarleikstjóri i
„venjulegu” leikhúsi, og áriö 1963
hófst kvikmyndaferill hennar
meö þvi að hún vann sem aðstoð-
arleikstjóri Fellinis viö gerö
myndarinnar 8 1/2. Fróöir menn
hafa þóst marka áhrif meistara
Fellinis I myndum hennar, en
engum hefur dottið i hug að saka
hana um eftirhermuleik.
Betri
tíð
með
blóm
í
haga
Litli maðurinn
Fyrsta kvikmyndin sem hún
stjórnaði sjálf hét Eðlurnar (I
Basilischi) og kom á markaöinn
1963. Slöan komu sex myndir á 9
árum, þartil fyrrnefnd Swept
Away vakti verulega athygli á
henni, og sigurinn kórónaöi hún
svo 1976 meö Seven Beauties.
Myndir Linu Wertmöller eru
mjög pólitiskar, en samt er ekki
hægt aö afgreiöa þær með
stimpli: pólitiskar kvikmyndir.
Þær eru afar fyndnar, en samt
eru þær ekki gamanmyndir I
venjulegum skilningi. Miklu
fremur mætti kalla þær tragl-
kómedlur. I þessum myndum má
greina eitt gegnumgangandi
þema: litla manninn andspænis
„kerfinu”, og er þá oröiö kerfi
notað I mjög viötækri merkingu,
getur þýtt t.d. þjóöfélagið, eöa
jafnvel „lífiö”. Hetjur hennar eru
yfirleitt andhetjur, uppfullar af
veikleikum og mótsögnum, og
hreint engir englar.
Einn leikari hefur öörum frem-
ur veriö henni hjálplegur viö aö
skapa þennan „litla mann”:
Giancarlo Giannini Hann hefur
leikiö I 6 myndum hennar. Hann
var þjónninn i Swept Away, og
hann er Pasqualino sá sem geng-
Pasqualino hræftir melludólg meft byssu og verftur honum óvart
aft bana.
Þessi stæftiiega kona er vörftur i
fangabúftum sem Pasqualino
lendir i.
þar til hann loks fékk tækifæri til
aö gera hugmyndina aö kvik-
mynd. Upphaflega ætlaði hann aö
gera myndina i Japan, en svo
buöust Rússar til aö Lána honum
Slberiu og Mosfilm tók aö sér aö
framleiöa myndina.
Fassbinder
Mánudagsmyndin Vlxlsporeöa
Wildwechsel er eftir þann fræga
Þjóöverja Rainer Werner Fass-
binder. Hún var gerö áriö 1972 og
er nr. 15 I rööinni af myndum
Fassbinders, sem er löngu heims-
frægur fyrir alveg ótrúlega fram-
leiöni (23 myndir á 10 árum !)
Vixlspor er byggö á samnefndu
leikriti eftir Franz Xaver Kroetz.
Segir þar frá ungum verkamanni
sem dæmdur er fyrir óviöur-
kvæmileg afskipti af 14 ára
stúlkubarni. Hann er látinn laus
úr fangelsi fyrir góöa hegöun, og
tekur þá aftur upp samband við
stúlkuna, en nú fara þau leynt
meö þaö. Stúlkan telur piltinn á
að drepa fööur hennar til þess aö
þau geti gifst. Hún á von á barni.
Pilturinn gerir eins og hún biður
hann um og er handtekinn fyrir
morö. Þá heimsækir stúlkan hann
I fangelsið og segist hafa misst
fóstrið.
Myndin var frumsýnd I sjón-
varpi eins og margar aörar Fass-
binder-myndir, og vakti miklar
deilur. Höfundur leikritsins sak-
aöi Fassbinder um dónaskap.
Kvikmyndaeftirlitiö haföi lika
ýmislegt viö myndina aö athuga,
og Fassbinder var gert aö klippa
úr henni nærmynd af tippi, áöur
en myndin fengist sýnd I almenn-
um kvikmyndahúsum.
Um þetta allt haföi Fassbinder
þetta aö segja: „Allt sem er I
myndinni er lika I leikritinu”.
ur undir nafninu Settebellezze,
eöa Seven Beauties (sem er þvi
miður óþýöanlegt á islensku).
Þar sem ég hef ekki enn séö
Seven Beauties ætla ég mér ekki
þá dul aö fara nánar út I lýsingar
á henni, en læt mér nægja aö geta
þess aö ég hef ekkert lesiö um
Dersu Uzala er nafn manns,
sem borinn var og barnfæddur á
freömýrum Siberiu. Hann komst I
kynni við landkönnuöinn og vls-
indamanninn Arsenjef, þegar
hinn siöarnefndi var I leiöangri á
heimaslóöum hins fyrrnefnda, og
tókst meö þeim sérkennileg vin-
Ingibjörg Haralds-
dóttir skrifar um
kvikmyndir
þessa mynd annaö en hástemmt
lof, og mæli mér þvl hér meö
mót viö lesendur á næstu sýningu.
Og viö skulum hafa hraöann á, til
þess aö vakna ekki einn morgun-
inn upp viö þann vonda draum aö
hafa misst af rétt einu snilldar-
verkinu.
Kurosawa
Hin myndin sem viö megum
alls ekki missa af er auðvitaö
Dersu Uzala, sem Laugarásbió
sýnir. Þar er á feröinni nýjasta
mynd japanska meistarans Akira
Kurosawa, framleidd i Sovétrikj-
unum.
átta. Um þetta fjallar myndin, og
hún er byggö á raunverulegum
heimildum, skrifum Arsenjefs.
Viðfangsefni Kurosawa i þess-
ari mynd er náttúran. Sænski
kvikmyndagagnrýnandinn Tor-
sten Manns segir að þarna sé-
komin ein besta náttúrulýsing
sem gerö hafi veriö. Hann segir
lika aö Dersu Uzala sé „ein mesta
og glæsilegasta ævintýramynd
allra ttma”.
Kurosawa mun hafa gengiö
meö hugmyndina I ein 30 ár, eöa
allt frá þvi hann las frásögn
rússneska landkönnuðarins, og
Herzog
Annar merkur Þjóöverji,
Werner Herzog, er á dagskrá
Fjalakattarins um þessa helgi.
Mynd hans, Lifsmark (Lebens-
zeichen) átti aö koma I Fjala-
köttinn I fyrra, sem þáttur I þeirri
Herzog-kynningu sem þá stóö
yfir, en hún kom ekki til landsins i
tæka tlö þá. Nú er hún komin, og
er öllum Herzog-unnendum bent
á aö missa ekki af henni.
Lífsmark er fyrsta mynd
Herzogs af fullri lengd gerö 1968.
Sagt er aö til hennar megi rekja
ýmislegt það sem áberandi hefur
veriö I seinni myndum hans, t.d.
persónuna Stroszek, mikla andúö
á hænsnum og súrrealiskt mynd-
mál.
Myndin gerist á eyjunni Krit
þegar hún var hersetin af Þjóö-
verjum. Þar er f jallaö um striö og
áhrif þess á sálarlif manna.
Ég ætla svo aö ljúka þessari
umsögn um óséðar og óþekktar
myndir meö þvl aö ljóstra upp
opinberu leyndarmáli. Werner
Herzog er væntanlegur hingaö til
lands 1. mars n.k. Hann mun hafa
hér stuttan stans, en kvikmynda-
unnendum gefstþó tækifæri til aö
hlýöa á mál hans og sjá kvik-
myndina Aguirre — reifti Guös,
sem hann ætlar aö sýna.
Heimsókn hans er liður I Norö-
urlandareisu, og er tsland slöasti
áfanginn, áöur en hann snýr aftur
til fööurlandsins.