Þjóðviljinn - 09.05.1979, Blaðsíða 4

4 SIÐA — ÞJOÐVILJINN Miövikudagur 9. mai 1979
PIOOVIUINN
Málgagn sósialisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
t'tgefandi: Útgáfuféiag Þjóöviljans
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Kitstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
F'réttastjóri: Vilborg Haröardóttir
l msjónarmaöur Sunnudagsblaös: Ingólfur Margeirsson.
Rekstrarstjóri: Úlfar Þormóösson
Auglýsingastjóri: Rúnar Skarphéöinsson
Afgreiöslustjóri: Filip W. Franksson
Blaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar Örn Stefánsson, Guöjón
Friöriksson, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnús H. Glslason, Sigurdór
Sigurdórsson.
Erlendar fréttir: Halldór Guömundsson. tþróttafréttamaöur:
Ingólfur Hannesson. Þingfréttamaöur: Siguröur G. Tómasson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Leifur Rögnvaldsson.
Útlit og hönnun: GuÖjón Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnsson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Safnvöröur: Eíyjoifur Arnason
Auglýsingar: Sigriöur Hanna Sigurbjörnsdóttir, Þorgeir ölafsson.
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir, Jón Xsgeir Sigurösson.
Afgreiösla: Guömundur Steinsson, Hermann P Jónasson, Kristin Pét-
ursdóttir.
Síma varsla: Ólöf Halldórsdóttir, Sigriöur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir
Húsmóöir: Jóna SigurÖardóttir
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Guömundsson.
Ritstjórn. afgreiösla og auglýsingar: SlÖumúla 6. Revkjavik, sfmi 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf.
Uppstokkun stefnunn*
ar í kjaramálum
• úrslitin í atkvæðagreiðslu Bandalags starfsmanna
rikis og bæja eru pólitísk stórtíðindi og rækileg áminning
til stjórnarflokkanna um að endurskoða afstöðu sina til
kjaramálanna. Þegar núverandi ríkisstjórn var mynduð
lá að baki launamálastefnu hennar ákveðinn þanki sem
Alþýðubandalagið hafði knúið fram. f mjög einfaldaðri
mynd má segja að sú hugmynd haf i verið í ætt við eink-
unnarorð Hróa Hattar í Skírisskógi: Að taka frá þeim
ríku og gefa þeim fátæku. Viðnámið gegn verðbólgunni
og baráttuna fyrir f ullri atvinnu átti að heyja með því að
láta hátekjumenn, eignamenn og atvinnureksturinn
standa undir kostnaðinum. Á sama tíma átti að viðhalda
kaupmætti lægri launa og meðallauna.
• Þessi þanki að byrja verðbólgufórnirnar efst í þjóð-
félagspýramídanum og enda neðst átti vfðtækan sið-
ferðilegan stuðning meðal þjóðarinnar. Hin almennu
verkalýðsfélög framlengdu samninga sína án grunn-
kaupshreyfinga og féllust á skipti á verðbótum gegn
lækkun vöruverðs, afnáms söluskatts á matvöru og
framkvæmd mikilvægra félagslegra réttindamála
verkafólks. Hrói höttur var sagður vinsæll meðal alþýðu
manna en illa þokkaður af höfðingjum á sinni tíð og hið
sama mátti segja um ríkisstjórnina fram yfir áramótin.
Það sýndi vel að hún var á réttri leið.
• En Framsóknarflokkurinn og Alþýðuflokkurinn
börðu fram sína stefnu í kjaramálum I upphafi ársins
dyggilega studdir af málgögnum atvinnurekenda í land-
inu. Með svipaðri einföldun og áður má segja að hún sé
fólgin í því að taka frá þeim fátæku og gefa þeim ríku.
Stefna sem er vinsæl meðal höfðingja og þeirra sem bet-
ur mega sín í þjóðfélaginu en hleypir mjög illu blóði í
hinn almenna launamann.
• Alþýðubandalagið barðist mjög hatrammlega gegn
þessari kjaramálastefnu Framsóknar og Alþýðuflokks-
ins og tefldi stjórnarsamstarfinu í mikla tvísýnu. End-
anlega stóð þó slagurinn ekki um hve mikil kjaraskerð-
ingin yrði á almenn laun heldur um það hvort stjórnin
stæði eða félli. Um mánaðamótin mars/apríl kom
greinilega fram að almenningur í landinu vildi þraut-
reyna þetta stjórnarsamstarf og því féílst Alþýðubanda-
lagið á visst samkomulag í kjaramálunum, þótt engum
blandaðist hugur um að það myndi leiða til ófarnaðar
þegar fram í sækti.
• Þessu til viðbótar hafa svo þaklyftingin hjá flug-
mönnum,háar kjarakröfur ýmissa fámennra sérhópa og
óhjákvæmilegar veröhækkanir til ýmissa opinberra bión-
ustuaðila kallað fram sterk mótmæli hjá almennum fé-
lagsmönnum í BSRB. Þess vegna ber að túlka úrslitín
hjá BSRB sem mótmæli gegn þeirri kjaramálastefnu
sem knúin hefur verið fram seinni part vetrar, en ekki á
þann veg að opinberir starfsmenn hafi engan áhuga á
auknum verkfallsrétti sér til handa.
• Vert er að minna á að í stjórarmyndunarviðræðunum
siðastliðið sumartagði Alþýðubandalagið þunga áherslu
á að opinberir starfsmenn fengju fullan samningsrétt.
Um það náðist ekki samkomulag við samstarfsf lokkana
nema með því fyrirkomulagi að skipt yrði á 3% samn-
ingsbundinni grunnkaupshækkun 1. apríl sl. og auknum
verkfallsrétti. Alþýðubandalagið barðist síðan hart fyrir
því innan ríkisstjórnarinnar að samkomulagið við BSRB
yrði viðunandi fyrir bandalagið. Þótt það sé skiljanlegt
að það hafi nú verið fellt verður ekki hjá því komist að
benda á, einsog Þjóðviljinn hef ur áðurgert, aðþau úrslit
geta haft alvarlegar afleiðingar.
• Núverandi stjórn stendur mjög veikt og íhaldssam-
starf getur verið nær en fiesta grunar í dag. Ötvíræðar
yfirlýsingar liggja fyrir frá forystumönnum Sjálf-
stæðisf lokksins að þeir telji aukinn verkfallsrétt til opin-
berra starfsmanna of dýran fyrir samfélagið. Það getur
því orðið löng bið á því að BSRB geti gert sig gildandi í
kjaramálum einsog verkalýðssamband með fullum
verkfallsrétti getur gert.
• úrslitin í BSRB gera það hinsvegar að knýjandi
nauðsyn að ríkisstjórnin hugsi kjaramálastefnu sína upp
á nýtt. Alþýðubandalagið mun setja fram ákveðnar
stefnukröfur f kjaramálunum sem miða að afturhvarfi
til upphaf legrar stefnu. Þær munu byggjast á fullkomnu
raunsæi og miða að því að laun sem nema allt að tvöföld-
um mánaðarlaunum verkamanns verði friðhelg, en ekki
laun sem eru hærri en 380 til400 þúsund kr. á mánuði.
—ekh
Einskonar
heimsstjórn
peninganna
Trilateral-nefndin er fyrir-
bæri sem ekki heyrist oft nefnt.
Þó er hér um að ræöa samtök
sem hafa gffurleg áhrif. í
þessari „þrfhliöanefnd” koma
saman áhrifamiklir fjármála-
menn og pólitikusar úr þerm
áttum: frá Bandarikjunum,
Evrópu (Efnahagsbanda-
laginu) og Japan. Þeir ætla að
„skapa nánara samstarf milli
svæðanna” eins og það heitir. I
reynd er stefnt að einskonar
heimsyfirráðum sem koma
fram f þvi, að Trilateralnefndin
beitir öllum sinum ráöum að þvi
að efla allar þær stofnanir þar
sem fjármagn liggur til grund-
vallar atkvæðisrétti og áhrifa-
valdi hvers aðila (andstætt við
þær alþjóðlegar stofnanir og
samtök þar sem hvert land
hefur eitt atkvæði).
Til dæmis um áhrif Trilateral-
nefndarinnar er það nefnt, að öfl
þaðan ættuð hafi átt mestan þátt
I að koma Jimmy Carter i for-
setaembætti. Enda hafi hann
tekið um 20 manns úr Trilateral-
nefndinni meö sér I stjórn,
þeirra á meðal Mondale vara-
forseta, Vance utanrikisráð-
herra, Brezinski öryggismála-"
ráðgjafa og Blumenthal fjár-
málaráðherra.
Sérstök ástæða er til að vekja
athygli á afstööu þessa stórkap-
italiska félags til þeirrar bar-
áttu sem fram hefur farið i
löndum fyrir auknu lýöræöi,
upplýsingaskyldu og atvinnu-
lýðræði. I skýrslu sem Trila-
teral-nefndin er skrifuð fyrir og
heitir „Lýðræðiskreppan” og
kom út 1975 er margt fróðlegt
um þá afstöðu að finna. Brez-
inski lætur I ljós i formála, að
nefndin styðji sjónarmið skýrsl-
unnar og að hann sjálfur hafi átt
verulegan þátt i samantekt
hennar.
Menntun og
jjölmiðlar
hættuleg
I inngangi skýrslunnar segir
meðal annars:
„Margir menntamenn I
þróuöum iðnrikjum beita orku
sinni til að litilsvirða forystuliö
rikjanna, þeir skora áhrifa-
menn á hólm og reyna aö
afhjúpa þær stofnanir sem til
eru og láta þær sýnast ólög-
| mætar. A þeim timum, þegar æ
fleiri fá æðri menntun og fjöl-
miðlar hafa sterk áhrif, felur
i þetta i sér háska fyrir lýðræðis-
legtstjórnkerfi, sem getur verið
eins alvarlegur og fyrri háski
frá aðalskllkum eða frá
kommúnistum og fasistum.”
Um fjölmiðla segir svo i
skýrslunni: „Mat það sem
blaðamenn leggja á hlutina
hefur skapað neikvæða afstöðu
til valdaaðila I samfélaginu og
vantraust á rikisstjórnir. Sjón-
varpsfregnir virka sem and-
þjóðlegt afl, sem lýsa aðstæðum
I samfélaginu sem væru þær
óæskilegar og eins og þær fari
versnandi.”
Þar segir ennfremur — og
erum við I leiðinni minnt á aö i
skýrslunni er fyrst og fremst
tekið mið af Bandarikjunum:
„Truman forseti (1945-52)
stjórnaði landinu með hjálp
litils hóps af lögfræðingum og
bankastjórum frá Wall Street.
Nú hefur valdiö i samfélaginu
dreifst á fleiri hendur og það
getur ekki lengur gengið.”
Aður var hægt að stjórna með nokkrum iögfræðingum og
bankastjórum i Wall Street.
Of mikið lýðrœði
Skýrslan segir ennfremur, aö
margir hópar á jaöri sam-
félagsins séu farnir aö bera
fram kröfur sinar og feli þetta I
sér ógnun við lýöræöiö, sem
komi innan frá. Þar segir aö
fólkiö þurfi aö vera i meira jafn-
vægi og sýna meiri aga:
„Lýöræði sem virkar gerir
vanalega ráð fyrir, að hluti ein-
staklinga og hópa taki dauflega
undir mál samfélagsins”.
„Hluti þess vanda sem þvi
fylgir að stjórna Bandarikj-
unum er fólginn i aö lýöræðiö
gengur út I öfgar (excess of,
democracy). Lýöræöið þarf á
meiri varfærni að halda”.
Birgir tsleifur
gleymdist.
einn sem
„Blööin veröa aö sýna meiri
ábyrgöartilfinningu. Mennta-
menn veröa aö draga úr kröfum
sinum um aö fá aö taka þátt i
framkvæmd valdsins. Eins og
nú er komið hafa þjóðrikin á
Vesturlöndum lamast vegna
þess aö iýðræðið hefur gengið of
langt.”
í nióurstööukaflanum segir:
„Kirkjan, skólinn og fjölskyldan
höföu áöur hönd i bagga meö
innrætingu unga fólksins. Nú
hefur lýöræöisandinn leyst upp
þau samfélagslegu fjölskyldu-
bönd sem tengdu saman fyrir-
tæki, fjölskyldur og samfélag.
Lýðræðisandinn skapar áhrif
sem stefna að útjöfnun sem
spillir grundvelli fyrir sam-
starfi. Forystumenn njóta litils
álits I lýðræðisþjóðfélagi.”
Eins og hver maður getur séð
er hér um hinar merkilegustu
kenningar að ræða. Hér talar
rödd margra þeirra sem mestu
ráða um stjórnmál á Vestur-
löndum. AB sjálfsögðu munu
þeir á opinberum vettvangi hafa
hátt um lýðræði og dreifingu
valds, en i raun telja þeir aö
. kapitalisminn hafi ekki lengur
efni á þeirri upplýsingastarf-
semi og þeirri gagnrýni sem i
dag er uppi höfð.
Sigrar Birgis
og Geirs
Jónas Kristjánsson, ritstjóri
Dagblaösins, segir I leiðara um
forystukjör Sjálfstæöisflokksins
á þessa leið:
„Eini sigurvegarinn sem ekki
þurfti að berjast var Birgir
Isleifur Gunnarsson, þriöji
maöurinn i flokknum á éftir
Geir og Gunnari. Hans sigur
felst I að hafa sýnt fram á að
hann er ekki umdeildur i flokkn-
um eins og hinir leiðtogarnir.”
Jónas er bersýnilega orðinn
svo vanur kröfugerð ungra
Sjálfstæðismanna um breikkun
forystunnar, sem fæli I sér að
kosinn yrði ritari flokksins, sem
þá væntanlega yröi Birgir
tsleifur, aö hann tekur alls ekki
eftir þvi, aö landsfundurinn
skaut sér undan öllu sliku.
Birgir Isleifur beiö einmitt þann
mikla ósigur aö vera ekki á dag-
skrá. Gunnar Thoroddsen beið
I ósigur vegna þess aö hann var
næstum þvl fallinn úr vara-
formannssæti. Geir er hins-
vegar ótviræöur sigurvegari
landsfundarins. Geir — og
óbreytt ástand. —áb