Þjóðviljinn - 19.05.1979, Page 12

12 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN ! Föstudagur 18. mal 1979.
MBVIUINN
á.
sunnudag
Njósnarinn
r
l
teistuvarpinu
Guölaugur Arason skrifar um
Dalvikinga og herinn
Ulla-Britt
Söderlund
í helgarviðtali
Gönguleiöir í nágrenni
Reykjavíkur
Morötilræöi nýnasista
í Noregi
r
Opíum
íslenskrar
æsku
UOBVIUINN
Árni Bergmann fjallar um
Rudo Bahro
af erlendum vettvangi
Frá Halldóri
Sigurðssyni
í Lissabon
Cunhal fagnaö viö heimkomuna úr útlegö eftir fall einræöisstjórnarinn-
ar.
„Hjá okkur er Evrópu-
kommúnismi ekki til”
Þótt Portúgal eigi enn i ærnum
erfiðleikurn i stjórnmálum og
efnahagsmálum, beinast augu
umheimsins ekki að þvi neitt á
móti þvl sem var tvö fyrstu árin
eftir byltinguna 1974.
Fjölmiölamiðstöð rikisins, sem
ætluó er innlendum og þó sérstak-
lega erlendum blaðamönnum, er
til húsa i myndarlegri höll, .
Palácio da Foz i miöborg Lissa-
bon, viö annan enda Frelsis-
strætis, Avenida da Liberdade.
Þar stendur nú mörg ritvélin ó-
notuö og sama er aö segja um
fjarritana. Forstjóri mistöövar-
innar upplýsir, aÖ þessa dagana
séu alls átta erlendir blaöamenn i
Lissabon. fyrstu tvö árin eftir
byltinguna bar þaö viö aö 1100
blaðamenn voru i borginni i einu,
frá öllum mögulegum löndum.
A Noröurlöndum yröu menn að
gera svo vel og endurtaka Stokk-
hólmsblóðbaöiö til þess aö vekja á
sér aöra eins athygli.
En nú er valdataka
kommúnista ekki lengur yfirvof-
andi i' Portúgal. Þeir áhrifamestu
meöal herforingjanna eru ekki
lengur litrikir persónuleikar á
borö við Otelo de Carvalho hers-
höföingja eöa Rosa Coutinho aö-
mirál, heldur sviplausir menn,
orðaöir viö frjálslyndis- og i-
haldsviöhorf, sem helst ekki
mega sjá kommúnista. Forset-
inn, Antonio Ramalho Eannis, er
oröinn þekktur fyrir aö vera ófrá-
vikjanlega eins og steinrunninn i
framan, enda kallaður Sfingsin.
En einner þó eftir af þeim, sem
mest kvaö aö á hinni liðnu tiö eftir
byltinguna, og þaö meira aö segja
i besta gengi. Sá er leiötogi
Kommúnistaflokksins, Alvaro
Cunhal. Hann var leiötogi
kommúnista öll þau ár, er hinn
ofsótti flokkur þeirra var eina
virka og skipulagöa andstööu-
hreyfingin gegn Salazarstjórn-
inni. Þá gat Cunhal sér mikiö
frægöarorö, og ekki aö ástæöu-
lausu.
Tilraun hans eftir byltinguna til
þess aökoma kommúniskri stjórn
til valda i Portúgal mistókst, en
þrátt fyrir þaö er hann óumdeild-
ur leiðtogi flokksins enn þann dag
i dag. Þaö er enginn vafi á þvi aö
hann er einn atkvæöamestu
kommúnista Evrópu eftir siöari
heimsstyrjöld.
I þingkosningunum i apríl 1976
fékk flokkur hans 15% atkvæöa og
40 kjörna af 262 þingmönnum.
tviötalinu viö fréttamann Þjóö-
viljans, sem fer fram i nýjum
aöalstöövum flokksins rétt utan
viö miöborgina, lýsir hann ein-
dregið yfir óánægju sinni meö á-
kvöröun Eannis forseta nýveriö
um aö framlengja stjórnartima
bráöabirgöastjórnar Motta Pint-
os. Hann álltur, aö núverandi ó-
stööugleiki I stjórnmálum Portú-
gals sé aö kenna aöilum, bæöi á
— segir kommún-
istaleiðtoginn
Alvaro Cunhal
í einkaviðtali
um
núverandi
ástand
í Portúgal
þingi og utan þess, sem ekki sætti
sig við þá lýðræöisþróun, sem átt
hefur sér stað f landinu, og setji
sig ekki úr færi til að auka áhrif
sin.
Undir þessa skoðun Cunhals
taka ýmsir utanflokkamenn, sem
álita aö ihaldsmenn, bæbi i hern-
um og annarsstaöar, geri sér
vonir um að innan tveggja ára
muni herinn fremja valdarán og
endurreisa einræöiö.
Eina lausnin, sem portúgalski
kommúnistaleiótoginn sér á nú-
verandi stjórnmálavanda Portú-
gals, er aö bandalag um rikis-
stjórn takist meö hans flokki og
Sósi'alistaflokknum undir forustu
Mários Soares.
Sóslalistarnir vilja ekki gera
bandalag viö okkur, vegna þess
aö sumir þeirra óttast að þeir
myndu tapa atkvæöum á þvl við
næstu kosningar, segir Cunhal.
En þar gera þeir stóra, alvarlega
skyssu — stóra og alvarlega
skyssu — endurtekur Cunhal, þvi
aö ef Sóslalistaflokkurinn heldur
áfram á sömu braut og hingað til
mun hann einmitt tapa miklu við
næstu þingkosningar. (Viö undir-
ritaðan sagöi Soares, að hann
vildi ekki mynda samsteypu-
stjórn, hvorki meö Kommúnista-
flokknum né öörum flokkum.
Hann hugsaöi sér aö biöa næstu
kosningaúrslita.)
Cunhal viðurkennir, aö só-
sialdemókratar I skandinavlsk-
um löndum hafi samskonar frá-
visandi afstöðu gagnvart
kommúnistaflokkum þarlendis,
en bætir við aö aðstæður allar séu
svo gerólikar I Portúgal og á
Norðurlöndum aö ekki sé hægt að
líkja þessum svæöum saman að
þessu leyti. I Portúgal hafi verið
gerö bylting, sem hafi haft i för
meö sér miklar breytingar á
þjóðfélaginu, og I þeirri byltingu
hafi portúgalski kommúnista-
flokkurinn verið virkur aðili.
Hann minnir lika á þá stað-
reynd — án þess að segja það
beint — að I Portúgal eru það
kommúnistar, sem ráöa mestu i
verkalýöshreyfingunni A Inter-
sindical.
Hann viöurkennir, aö stjórnar-
samstarf við kommúnista myndi
gera aö verkum að borgaralegu
flokkarnir tækju eitthvaö af at-
kvæöum frá Sósíalistaflokknum,
ensegir að vinstriflokkarnir tveir
„gætu samt sem áöur náö
meirihluta í þinginu, eins og þeir
hafa þar I dag.”
Undir lok viötalsins vlsa ég til
yfirlýsingar frá leiötoga
spænskra kommúnista, Santiago
Carrillo, en þar talar Carillo um
Cunhal sem „gamlan stalinista.”
Cunhal brosir kaldhæðiö; hann
getur, segir hann, visað þessari
ásökun á bug meö þvi aö benda á
langa baráttu sjálfs sin og flokks
sins „gegn einræðinu og ófrelsi.”
Hann segir: ,,! engum flokki i
Portúgal sem okkar taka flokks-
félagar á svo virkan háttogásvo
miklum jafnréttisgrundvelli þátt
i aö móta meginstefnu flokksins.
Hjá okkur taka oft 30.000 til 50.000
manns þátt i umræðum um hin og
þessi mál. Svoleiðis þátttaka
þekkist ekki hjá hinum flokkun-
um. Við höfum þvi litla þörf fyrir
lexiur frá öörum um lýöræði inn-
an flokksins.”
Cunhal bætir viö: „Hvaö varö-
ar vináttu okkar og Kommúnista-
flokksins i Sovétrikjunum, þá
viljum viö varbveita þá vináttu.
Viö viljum lika vera vinir verka-
lýöshreyfinga og kommúnista-
flokka um allan heim, vinir
byltingarsinnaðra flokka og
hreyfinga, ekki sist frels-
ishreyfinga. Engar hótanir eða
moldvörpustarfsemi mun knýja
okkur til þessaö slita þauvináttu-
bönd.”
„Þýöir það,” spyr ég, „aö hug-
takiÖ evrópukommúnismi sé
framandi i augum portúgalskra
kommúnista?”
,,Já,” svarar Cunhal, „evrópu-
kommúnismi er hugtak, sem aö-
eins hægriflokkarnir hér og Só-
sialistaflokkur Soaresarhafa not-
aö og þá úl aö ráöast á
Kommúnistaflokkinn. Meðal
verkamanna er þaö ekki við-
haft.”
„Þýöir þaö, aö evrópu-
kommúnismi sé ekki
kommúnismi aö yöar áliti?”
„Nei, nei, þaö vil ég ekki segja.
Ég hef ekki talaö um aöra en
Kommúnistaflokk Portúgals.
Kommúnistaflokkarnir i Frakk-
landi, ttaliu og á Spáni eru ööru-
visi, svo eánhverjir séu nefndir.
Þeir hafa allan hugsanlegan rétt
— já og skyldur — til þess aö
fylgja eigin pólitiskum forsend-
um ogstefnumiðum.Hverogeinn
kommúnistaflokkur verður aö
ganga út frá eigin þjóðlegu for-
sendum og kringumstæöum,
marka eigin stefnu og móta þaö
pólitiska starf, er leiöir i átt til
sósialismans.”
Halldór Sigurösson.