Þjóðviljinn - 06.07.1979, Blaðsíða 7

Föstudagur 6. júll 1979 ÞJóÐVILJINN — SIÐA í
Trausti Eiriksson verður ekki meiri maður þótt hann
fái umboðsmenn sina erlendis til að votta það skriflega
að þær vélar sem hann hefur að bjóða séu að sama
skapi merkilegri en aðrar vélar sem hann sjálfur beri
af öðrum mönnum.
Arni Gislason
Þrengingar Trausta eöa
upphefdin kemur að utan
Trausti Eiriksson verk-
fræðingur birti i Þjóðviljanum
31. mai svar til min þar sem
fyrirsögnin var: „Þróun tækja-
búnaðar byggir á reynslunni af
þvi besta” og má i sjálfu sér lita
á þetta spakmæli Trausta sem
fullnægjandi svar enda fannst
mér að grein hans væri að öðru
leyti ekki merkilegri en svo að
ekki væri ástæða til að elta ólar
við hana, þó ýmsir hafi hvatt
mig til þess að láta ekki mál
þetta niður falla þvi ýmislegt sé
enn ósagt um framgöngu
Trausta við loðnuhrognasöfnun.
En þegar Trausti sækir um-
boðsmann sinn til Noregs til
þess að reisa hróp að mér þá er
ástæðulaust að sitja lengur
þegjandi undir sliku.
Fyrri hluti greinar Trausta
gengur út á að rekja þróun mála
varðandi söfnun loðnuhrogna og
þó ýmislegt sé missagt i þeim
fræðum þá heldur þó verk-
fræðingurinn stillingu sinni að
mestu.
1 siðari hluta greinar sinnar
tekur Trausti sér fyrir hendur
að svara þvi I minu máli sem
hanri nefnir „annarlega
illkvittni’^ „beinar lygar”, fjöl-
margar rangfærslur”, „móður-
sýkislegt skitkast” og „grát-
broslegt rugl”. Hér tiðkast þvi
hin breiðu spjótin.
„Ad fortíd skal
hyggja”
Trausti segist telja það
forsendu fyrir sinum árangri að
reyna að nýta þaðsem til er eins
og mögulegt sé. Um þetta get-
um við vissulega verið sam-
mála en þá kröfu verðum við þó
lika'að gera að sporgöngumenn-
irnir bæti einhverju nýtilegu
við, þannig að árangur þeirra
verði til muna betri én braut-
ryðjendanna.
Trausti upplýsir að hann hafi
á árinu 1974 sett upp settanka á
Höfn i Hornafirði. Um þá fram-
kvæmd hefur litið heyrst i fjöl-
miðlum. Getur verið að það sé
vegna þess að sú framkvæmd
hafi verið bæði dýr og gagns-
laus? I byrjun árs 1973 var lokið
við að setja upp settanka i Vest-
mannaeyjum sem útvegsmenn
og SH stóðu að. Trausti segir að
það sama hafi hann gert ári
siðar. Cyklóna til hrognasöfn-
unar var byrjað að nota hjá SH
árið 1973 En 1975 lætur Trausti
smiða cyklóna i sama tilgangi.
Arið 1976 smiðuðu vélstjórar I
Ishúsi Hafnarfjarðar vél til
þvotta og þurrkunar á hrognum.
Þarna var um að ræða snjalla
hugmynd sem sameinaði tvær
vélar i eina og skilaði góðum af-
köstum. Þegar Trausta barst
þessi nýjung til eyrna flýtti
hann sér að skoða vélina og
teikna hana upp. Lét siðan
smiða hana I vélsmiðju i Kópa-
vogi og seldi til Noregs sem sitt
patent.
Svipaða sögu má segja um
margt fleira af þvi tagi sem
Trausti telur sin hugverk. Það
eru áreiðanlega ekki vinnu-
brögð af þessu tagi sem Einar
Beneditktsson er að lofa i ljóði
þvi sem Trausti vitnar til.
Þjófnaðarað-
dróttun
1 fyrri grein minni minntist ég
á m/s Eldborgu sem landaði
1500 tn af loðnu i Reykjavik og
fengust úr þvi magni 20 tn af
hrognum þótt fjölmiðlar skýrðu
frá þvi að úr umræddu magni
hefðu fengist 120 tn. Trausti
upplýsir að þessi dularfulla frétt
sé komin frá skipstjóranum.
Ekki skal ég draga það i efa,
þótt beint liggi við að auglýsing
af þessu tagi þjóni hagsmunum
annarra fremur en skipstjórans
á Eldborgu. En ef við skoðum
þetta dæmi nokkru nánar þá
landaði Eldborgin 1500 tn, af
loðnu og ef gert er ráð fyrir þvi
að landað sé 100 tn á klst. þá er
þar um 15 tima löndum að ræða.
Til löndunar á loðnu eru notuð
15-20 tn af vatni. Þetta vatn er
hringkeyrt upp á sjóskilju og
cyklóna og fer um borð aftur
fjórum til fimm sinnum á
klukkustund. Til endurnýjunar
á þessu vatnsmagni eru notuð 4-
6 tn á klst. Ef gengið er út frá
þvi að byrjunarvatnsmagnið sé
18 tn verður löndunarvatnið þvi
samtals 93 tn. Hjá Eldborgu
voru flutt til vinnslustöðva 130
tn af hrognamassa. Út úr þvi
fengust 20 tn af hrognum eða
1,3% af lönduðum afla. Með
öðrum orðum*, meistarinn
Trausti lætur flytja hrognin
ásamt öllu dælingarvatninu sem
notað var við löndun upp I
vinnslustað. Þegar vitnað er til
þessarra undarlegu vinnu-
bragða verður það i huga
Trausta að þjófnaðaráburði á
„þá sem að hrognasöfnun
standa i Reykjavik”. Var ein-
hver að tala um „annarlega ill-
kvittni”.?
Sprengingar
Trausta
Hvaða aðferð sem Trausti
notar i auglýsingaherferð sinni
til að ófrægja þau verk og þær
vélar sem starfsmenn SH hafa
lagt til i þetta brautryðjenda-
starf, þá kemur alltaf að þvi
sama, að þau tæki sem Trausti
telur vera sin hugverk skila á
engan hátt betri árangri, nema
siður sé. Það fer hins vegar ekki
milli mála hvað það er raun-
verulega sem okkur Trausta
greinir á um. Ég er fyrst og
fremst að gagnrýna það aug-
lýsingaskrum sem Traust h.f.
hefur haft uppi kringum að-
ferðir sinar, sem mestan part
eru misvel lukkuð eftiröpun og
þó sérstaklega þó hugmynd
Trausta að setja þrengingar i
löndunarslöngur og koma siðan
fyrir pressu sem virkar eins og
nokkurs konar tætari eða vinda.
Þessi aðferð skilar meira magni
af lélegum hrognum og er þvi
búið að gera þessa vöru sem
send" er beint á erlendan mark-
að að 2. flokks vöru. Auk þess
verður það hráefni sem fer til
verksmiðjanna meira og minna
sundurkramið.
Ekki ætti að þurfa verkfræði-
menntun til þess að gera sér
grein fyrir þvi að hægt er að
þurrvinda tusku með þvi að
beita nægilegu afli. Þau visindi
þekkir hver þvottakona. Til þess
að snúa tuskuna i sundur og
tæta hana niður i fötuna þarf
uppfinningamann á borð við
Trausta Eiriksson.
F
Odýr útbúnaður
Trausti segir að við höfum
reynst Sjólastöðinni illa vegna
þess að ég þyldi ekki samanburð
á okkar tækjum og hans. Það
verður að vera mat þeirra
Sjólastöðvarmanna hve illa ég
hafi reynst þeim. Þegar þeir
feðgar Jón Guðmundsson fram-
kvæmdastjóri Sjólastöðvar-
innar og sonur hans Haraldur
komu til min til að ræða við mig
um þá nýjung sem þeir kalla
„verksmiðju á bilpalli” fannst
mér sjálfsagt að vera þeim
hjálplegur til þess að hún yrði
reynd, sem lika var gert. Ég
sagði þeim jafnframt að ég gæti
ekki lofað þeim löndun úr þeim
skipum sem melduð væru til
okkar gegnum loðnunefnd. Ef
þeir feðgar telja að hér sé ekki
rétt með farið þá vonastég til að
þeir gefi yfirlýsingu þar um
Um þetta segir Trausti orðrétt:
„Neitaði hann Sjólastöðinni um
að taka frá henni loðnu vegna
þess að Sjólastöðin var með tæki
frá Traust h.f. sem gáfu miklu
betri árangur en hans tæki geta
nokkurn tima gefið”.
Með orðfæri verkfræðingsins
sjálfs myndi þetta liklega kall-
ast „mððursýkislegt skitkast”.
1 lok loðnuvertiðar var engin
ioðna melduð til Lýsi og Mjöl
h.f. enda ekkert þróarrými til.
Um það vissu bæði Sjóla-
stöðvarmenn og loðnunefnd.
Þau skip sem komu i lok
vertiðar til Sjólastöðvarinnar i
Hafnarfirði áttu visa löndun á
Kletti i Reykjavik og hefðu þvi
getað komið afla sinum i vinnslu
þar. Það er þvi óskiljanleg ráð-
stöfun að senda skipin til
Hafnarfjarðar til löndunar og
keyra siðan hráefnið út á tún i
Garðahverfi til ætis fyrir varg-
fugl.
Þegar ég ræddi verð á tækjum
Trausts hf. kaus Trausti að mis-
skilja orð min á svo barnalegan
hátt að ástæða er til að skoða
þann málftlutning nánar.
í grein minni frá 18. mai sagði
ég orðrétt: „Hitt geta flestir
gert sér i hugarlund að eitthvað
kostar sá útbúnaður sem Traust
h.f. seldi Sjólastöðinni og til við-
bótar það hráefni sem keyrt var
á túnin, Giskað hefur verið á 60-
70 milljónir”.
Þegar Trausti hefur lesið
þessa málsgrein kemst hann að
eftirfarandi niðurstöðu:
„Giskar hann (A.G.) enn á að
verðmæti þessarar loönu sé 60-
70 milljónir”. Hér slær Trausti
þvi sem sé sjálfur föstu að
tækjabúnaður hans sé ókeypis
og ekki ætla ég að stæla við hann
um það. Hann hlýtur sjálfur
gerst að vita hvers virði tæki
hans eru. En umræður á þessu
útúrsnúningaplani eru ekki
þess virði að tima sé varið til
þeirra enda skal nú þessu spjalli
lokið af minni hálfu nema sér-
stakt tilefni gefist til annars. En
að lokum get ég tekið undir þá
frómu ósk Trausta Eirikssonar
að samstarf Trausts H.f. við
viðskiptavini sina megi i fram-
tiðinni verða þannig að allir
njóti góðs af.
Stefán þáttur
Jónssonar
Eitthvað hafa þessar orða-
hnippingar okkar Trausta
Eirikssonar komið illa við
Stefán nokkurn Jónsson, sem
situr i Osló og hefur af þvi at-
vinnu m.a. að selja tæki og vélar
frá Traust h.f. Þann 22. júni
birtir Þjóðviljinn 2 myndir af
Stefáni þessum. Á baksiöu er
mynd af brosandi Stefáni enda
erhann þar að segja tiðindi sem
honum eru vafalaust gleðiefni.
Þar segir hann lesendum frá þvi
að R.F. hafi staðið fyrir til-
raunavinnslu á kolmunna undir
umsjón Trausta Magnússonar.
Norðmenn munu hagnýta sér
þennan markað og muni áður-
nefndurTrausti koma til Noregs
á vegum Stefáns Jónssonar til
þess m.a. að sjá um breytingar
á þurrkurum þannig að árangur
þessara rannsókna hinnar
islensku rannsóknarstofnunar
nýtist Norðmönnum sem best. A
sjöundu siðu Þjóðviljans getur
að lita byrstan og þungbúinn
Stefán en þar segir hann sinar
farir ekki sléttar af Islandsferð
1976. Hingað leitaði Stefán þá til
að fá keypt tæki til hrognasöfn-
unar. Rataði hann i hinar mestu
raunir i þessari reisu sinni, þvi
að honum settist versta illþýði.
Árni Gislason, Jens Óli Ey-
steinsson og Gisli Friðbjarnar-
son reyndu að lokka hann til
þess að kaupa af sér ónothæft
véladrasl sem þeir botnuðu
sjálfir hvorki upp né niður i og
vildu fá fyrir stórfé. Meira að
segja gekk Gisli Fiðbjarnarson
svo langt að bjóða sölumannin-
um að horfa á vonda biómynd.
Frá þessari óhelgu þrenningu
slapp þó Stefán og telur það sitt
lán i dag að hafa náð öruggri
höfn hjá Traust h.f. Þaðan send-
ir hann svo þremenningunum
tóninn. Þarna er komin ljót
saga og ljótari væri hún sonn.
En i þessu hugverki
Stefáns er harla litinn sannleika
að finna.
Ég hefi aldrei haldið þvi fram
eða litið á mig sem upp-
finningarmann að þessum tækj-
um enda verið óspar á að veita
upplýsingar um þau hverjum
þeim sem eftir þvi hefur leitað.
Þar með taldir þeir fóstbræður
Stefán Jónsson og Trausti
Eiriksson. Jens Óli Eysteinsson
eða Neptúnus h.f. lét smiða
vélar til vinnslu á grásleppu-
hrognum og var það mitt verk
að segja til um smfði þeirra.
Þessar vélar seldi Neptúnus h.f.
víða hér heima, einnig lét hann
smiða cyklóna fyrir loðnuhrogn
og seldi hér innanlands. Enginn
annar aðili hefur fengið mitt
leyfi til þess að láta smiða
og selja þessi tæki, hvorki
nefndur Gisli Friðbjarnarson né
greinarhöfundur Stefán Jónsson
þó hann hafi oftsinnis leitað eftir
þvi að fá að selja umrædd tæki
milliliðalaust. Slikum tilmæium
hefur æfinlega verið visað til
Jens Óla Eysteinssonar eða
Neptúnusar h.f. Hvernig sam-
vinna þessara höfðingja var veit
ég ekki en i það eina skipti sem
fundum okkar þriggja bar
saman inn á Hótel Sögu (og S.J.
minnist á) fór það ekki fram hjá
viðstöddum að þar töluðust við
tveir fjáraflamenn sem báðir
ætluðu sér riflegan skammt af
hugsanlegum ágóða enda leyst-
ist þessi fundur upp og fór hvor
i sina áttina og hefi ég hvorugan
þeirra siðan séð.Þó S.J. segi að
ekki hafi orðið af sölu vegna
vanþekkingar seljanda var það
min skoðun að ósamkomulag
um prdsentur og gróða hafi
valdið þvi að þessir tveir höfð-
ingjar skildu i styttingi. Stefán
Jónsson heldur þvi fram að
Jens óli framleiði nú i Kanada
eftirlikingu á cyklónum
Trausta. Þó ég skilji mæta vel
harm umboðsmannsins sem
missir þarna spón úr sinum aski
þá vil ég þó ekki láti blanda mér
i þessar deilur um vafasaman
höfundarrétt Trausta Eiriks-
sonar.
Eitt atriði ennþá væri ef til
vill rétt að nefna i þessum sam-
setningi S.J. Hann segir að
Norður-Kóreumenn selji 4 til 6.
þús, tonn af hrognum til Japans
og þeir séu þvi helstu keppi-
nautar okkar á þessu sviði um
markaðinn þar. Samkeppni
þeirra ætti þvi fyrst og fremst
að vera okkur hvatning til að
vanda vöruna sem best, jafnvel
þó að hér sé ekki um loðnuhrogn
að ræða sem S.J. þó gefur i
skyn, á loðnuhrognamarkaðin-
um eru tslendingar lang stærst-
ir sjö sinnum stærri en Kanada-
menn sem koma næstir.
Upphefð Trausta
kemur að utan
Að lokum gefur Stefán Jóns-
son Trausta svohljóðandi sið-
ferðisvottorð „Trausti Eiriks-
son hefur hvorki sýnt peninga-
græðgi eða farið með ósannindi i
okkar samvinnu eins og honum
er borið á brýni I þessari grein
. Á.G.”.
Nú er þar fyrst til máls að
taka um þessa yfirlýsingu að ég
hefi aldrei með einu orði dregið i
efa að samvinna þeirra Stefáns
og Trausta sé með ólikindum
góð. Bæði eiga þeir vafalaust
allvel skap saman og svo hitt að
sameiginlegur gróði tengir
menn traustum böndum. Kæmu
til min tveir menn sem báðir
væru að selja þvottaefni myndi
hvor um sig vafalaust telja sitt
þvottaefni öllum öðrum betra.
Slikt skrum er duglegra sölu-
manna háttur. Stefán Jónsson
er vafalaust duglegur sölu-
maður sinnar vöru. Hins vegar
verður ekki Trausti Eiriksson
meiri maður hvorki i minum
augum né annarra, þótt hann fái
umboðsmenn sina erlendis til að
votta það skriflega að þær vélar
sem hann hefur að bjóða séu að
sama skapi merkilegri en aðrar
vélar sem hann sjálfur beri af
öðrum mönnum.
Innflytjendum veitt skuldavidurkenning
Fjármálaráðuneytiö hefur sent
öllum tollstjórum á landinu bréf
þar sem tilkynnt er að frá og með
1. júli s.I. sé tollstjórum heimilað
að taka við skuldaviðurkenningu
vegna tolla á reiðhjólum.
Þessar upplýsingar veitti Hösk-
uldur Jónsson ráðuneytisstjóri I
fjármálaráðuneytinu blaðinu sfð-
degis I gær, er hann var inntur
eftir þvi hvort einhverrar ákvörð-
unar væri að vænta frá ráðuneyt-
inu vegna samþykktar rikis-
stjórnarinnar um að fella niður
tolla af reiðhjólum.
Þar sem lagaheimild þarf til að
leggja á toll og afnema hann, þá
var gripiö til bess ráðs að veita
tollstjórum heimild til að láta inn-
flýtjendur reiðhjóla greiða 80%
tollinn með skuldaviöurkenningu
sem siðan verður felld úr gildi
þegar lögin eru komin. Höskuldur
sagði hins vegar að ákvörðunin
næði aðeins til tollsins, en ekki til
vörugjalds eða annarra skatta af
hjólunum. Þá nær afnám tollsins
ekki til varahluta I reiðhjól.
Aöspurður hvað tekjutap rikis-
sjóðs yrði mikið vegna þessara
ráðstafana sagði Höskuldur að
erfitt væri að gera sér grein fyrir
þvi.
—Þig