Þjóðviljinn - 27.10.1979, Blaðsíða 7

Laugardagur 27. október 1979 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7
jigrún Eirikur
Hjartardóttir Guöjónsson
Hildur
Jónsdóttir
Ingibjörg
Haraldsóttir
Berglind
Gunnarsdóttir
Guömundur
Hallvarösson
Umsjón
af hálfu
Þjóðviljans:
Ingibjörg
Haralds-
dóttir
Svefnpokagalsi í bónusvinnu
Rætt við þrjár verkakonur í Vestmannaeyjum
I dag spjallar Jafnréttisslöan viö Jóhönnu Friöriksdóttur,
formann verkakvennafélagsins Snótar I Vestmannaeyjum, Sigrlöi
óskarsdóttur.ritara félagsins, og Stellu Hauksdóttur, sem er trún-
aöarmaöur félagsins I Vinnslustööinni. 1 þessum samreöum bar
margt á góma: félagsleg virkni verkakvenna I Eyjum, félagsstarfiö
og vandamál þess, störf trúnaöarmanna og virkni verkakvenna I
menningarmálum á staönum. Viöspjöllum viö þer um bónuskerfiö,
kosti þess og galla, o.m.fl.
Félagsstarfið
Jafnr.s.: Til aö byrja meö
langar mig til aö forvitnast um
starfsemina i verkakvenna-
félaginu. Hvernig gengur
félagsstarfiö, hvernig er
fundarsókn, og helstu verkefni?
JóhannaiEg held aö fundar-
sóknin hjá okkur veröi aö teljast
allsæmileg miöaö viö þaö sem
gengur og gerist, og félagsstarf-
ið í heild nokkuð blómlegt, þótt
auðvitað mætti þaö vera betra.
Við reynum aö hafa fundi nokk-
uö reglulega og halda tengslum
við okkar fólk. Við leggjum
áherslu á að hafa gott samband
og virk tengsl við okkar fólk á
vinnustööunum og trúnaöar-
menn okkar, en trúnaðar-
mannakerfiö hjá okkur i Verka-
kvennafélaginu teljum viö mjög
gott, og hefur veriö þaö i langan
tima. Við höfum verið alveg
sérlega heppnar meö konur i
slikar trúnaöarstööur. Þær hafa
veriö mjög virkar og hafa oft
bjargað smærri málum, sem
upp hafa komið á vinnustööun-
um, án þess aö nokkuö hafi þurft
að leita til félagsins, nema til aö
láta vita af þvi, þannig aö við
teljum okkur standa vel aö vigi i
þeim efnum.
Jafnr.s.: Hvernig eru
skilyrðin til trúnaöarmanna-
starfa hér i Eyjum? Hafa þeir
fólkiö meö sér?
Jóhanna:Ég held að i flestum
tilfellum standi fólkiö meö
þeim, og betur núna en áöur
var. Ég held að fólk sé fariö aö
átta sig meira á þýöingu trún-
aðarmannsins fyrir þaö og þess
hagsmunamál, og eins held ég
aö fólk sé farið aö átta sig á þvi
hvað félagsstarfiö og félagiö
hefur að segja fyrir hinn vinn-
andi mann.
Viö héldum trúnaðarmanna-
námskeiö ásamt Verkalýös-
félaginu nú fyrir skömmu, sem
ég held aö hafi tekist sérlega
vel, og svona námskeiö held ég
aö séu alveg nauösynleg. Þaö er
gert ráð fyrir þvi i samningum
frá 1977 aö einn trúnaöarmaöur
frá hverju fyrirtæki geti sótt
$likt námskeiö einu sinni á ári,
en viö höföum ekki notað þetta
ákvæöi fyrr en núna 1979, svo aö
viö fengum alla starfandi trún-
aðarmenn okkar inn á þetta
námskeiö.
Menningin
Jafnr.s.: Verkakvennafélagiö
Snót hefur gert sig gildandi á
fleiri sviöum en sem snerta hin
beinu faglegu hagsmunamál
verkakvenna. T.d. tók félagið
virkan þátt i menningardögun-
um sumariö 1977 og var mótandi
aöili i þeirri dagskrá, sem þar
var boöiö uppá. Lesendur Jafn-
réttissiöu brenna örugglega i
skinninu eftir aö fá meira aö
vita um hlut Snótar i Menn-
ingardögunum.
Sigrlöur: Snót var meö
samfellda dagskrá I söng og
upplestri, sem tók 2 tima og
fjallaöi efnislega um baráttu
verkakvenna hér i Eyjum i
sögulegu ljósi, kjör þeirra og
hagsmunasamtök. Það var
einhverntima um þaö rætt aö
þessi dagskrá ætti aö koma i
útvarpiö 1. mai, en siðan hefur
ekki frést meira um þaö. Hvort
sem hún hefur verið of pólitisk
eöa ekki, þá hefur ekki veriö
meira um hana rætt og ekki
heyrst neitt frá þeim háu herr-
um á útvarpinu.
Jafnr.s.: Hafiö þiö ekki veriö
lika meö öflugt söngstarf á veg-
um Snótar? Maöur hefur heyrt
talaö um aö þiö væruö meö heil-
Stella: Talsvert stór hluti
kvenna I bónusvinnu haldinn
miklu vinnu’’stressi”.
an kór, hvorki meira né
minna?
Stella: Þaö er nú ekki alls-
kostar rétt. Þaö hefur verið tal-
að um Söngsveit Snótar, en þaö
er i rauninni nafn sem festist viö
okkur upp úr menningardag-
skránni, þó aö viö höfum aldrei
skirt okkur þvi nafni. Þaö hefur
ekki verið um neitt samfellt
starf aö ræöa á þessu sviöi. Viö
höfum hinsvegar komiö fram af
og til á skemmtunum, 1. mai,
árshátiöum osfrv, og eins þegar
félagiö hefur tekiö á móti gest-
um, þá höfum viö veriö kallaðar
til.T.a.m. höfum viö veriö beön-
ar um aö koma fram á hátiðinni,
sem haldin veröur um mánaöa-
mótin nóv-des.
Afmælisráðstefna
Jafnr.s.: Nú stendur til aö
halda hér heilmikla ráöstefnu
og hátiö einmitt um þessi mán-
aðamót. Vilduö þiö ekki skýra
okkur eitthvaö frá þvi?
Jóhanna: Nú, þaö eru tvö af
þremur verkalýösfélögunum
hér, sem eiga stórafmæli
i haust og svo Alþýðuhúsiö
sem veröur 50 ára. Sjó-
mannafélagiö veröur 45 ára
og Verkalýösfélagiö 4ö ára,
þannig aö ákveöiö var aö halda
veglega upp á þetta og sérstak-
lega tökum viö þátt i þessu fyrir
hönd Alþýðuhússins, þvi að viö
eigum okkar hlut þar. Þaö er
búið að gera heilmikiö fyrir
Alþýöuhúsið núna á þessu ári.
Með þessu erum við aö reyna aö
sýna húsinu viröingu okkar og
þvi fólki, sem sá um að koma
þvi upp i sjálfboöavinnu-, þaö á
þaö fyllilega skiliö aö viö sýnum
húsinu ræktarsemi.
Jafnr.s.: Varöandi ráöstefn-
una sjálfa, hvernig er hún
hugsuð?
Jóhanna: Hún er hugsuö
þannig, að þarna veröur aöal-
lega rætt um bónusmálin. Um
þau veröur ein framsaga.
Hlutaskipti sjómanna veröur
Jóhanna: Ég held einmitt
ekki og mér finnst t.d. áberandi
aö verkstjórarnir hér i Eyjum
kvarta oft undan þvi hve kon-
urnar taki sér miklar „pásur”,
sem ætti varla aö ske ef fólk
væri mikiö „stressaö” yfir
þessu.
Jafnr.s. Nú er ekkert
afkastaþak á bónuskerfinu hér i
Þær Jóhanna (tv) og Sigrlöur sátu 9. þing Verkamannasambands-
ins fyrir hönd Snótar, og þá var þessi mynd tekin.
einnig stór máíaflokkur á ráö-
stefnunni. Um vinnutima,
vinnuálag og aöbúnaö veröur
einnig fjallaö, og svo veröur
fulltrúi farandverkafólks meö
framsögu á ráöstefnunni. Siöan
verður þetta unniö og rætt i
hópum og reynt að fá fram
einhverjar niöurstööur.
Bónusinn
Jnr.s.: Bónusmáliö er náttúr-
lega þaö mál, sem snertir fyrst
og fremst verkakonurnar hér.
Hver er afstaða verkakvenna
hér i Eyjum svona almennt til
þessa launakerfis?
Jóhanna: Ég hugsa aö þær
væru fáar, sem mundu fást til
að vinna i fiski ef bónusinn væri
ekki fyrir hendi, þvi aö hann
gefur mikinn kaupauka. Þaö er
ekki hægt aö neita þvi. Hinsveg-
ar veröur fólk aö gera sér grein
fyrir þegar það fer aö vinna i
bónus, að það má ekki láta
bónusinn ná yfirtökunum.
Bónusinn má ekki ráöa yfir
fólkinu.
Jafnr.s.: En skapar ekki
bónusinn óæskilegt „stress” og
samkeppni milli fólks?
Jóhanna: Ég held aö þaö séu
ekki nema tiltölulega fáar konur
sem séu virkilega „stressaöar”
vegna þessa launakerfis, örfáar
i hverri stöö. Hvaö haldiö þiö?
Stella: Ég held þvert á móti,
að þaö sé talsvert stór hlut
verkakvenna, sem vinnur eftir
bónuskerfi hér i Eyjum a.m.k.
innan mins fyrirtækis, sem sé
virkilega haldinn miklu
vinnu,,stressi” og innbyrðis
togstreitu.
Eyjum og fólk má vinna i bónus
i boröavinnu til kl. 10 á kvöldiö.
Skilar kerfið einhverjum
raunverulegum afköstum þegar
vinnutiminn er svona langur?
Sigriöur: Hann gerir þaö
örugglega.
Jóhanna: Þaö er alveg ótrú-
legt hvað það eru oft mikil
afköst eftir kvöldmat. Þaö er
einsog þaö skapist einhver ann-
ar „mórall”, einhver galsi.
Hvort þaö stafar af þvi aö þá eru
konurnar komnar á hærra kaup,
— næturvinnukaup, skal ég ekki
segja um.
Stella: Ætli þaö sé ekki
einhverskonar svefnpokagalsi,
semeinkennir „móralinn”. (!)
Sigrlður: Það er léttara yfir
þeim, sem stafar liklega af þvi
aö þær vita aö vinnutima lýkur
senn. Þessi seinasta skorpa eftir
kvöldmat er einn og hálfur timi
og það eru lygilega mikil afköst
á þessum tima. Liklega
áberandi mest miöað viö tíma-
fjölda. Eins má skjóta þvi hér
inn i, aö aldrei eru betur sóttir
fundir i verkakvennafélaginu,
en þegar bónusmálin eru á
dagskrá.
Jafnr.s.: Eitt sem einkennt
hefur varöandi bónuskerfiö er
áberandi skortur á fræðslu um
eöli þessa kerfis. Fólk hefur
með miklum afköstum sprengt
upp staölana æ ofan i æ og kerfiö
hefur ekki veriö notaö til aö
stytta vinnutimann. Hvaö viljiö
þið segja um þetta?
Jóhanna: Ég held aö þaö hafi
verið mikil mistök hér aö setja
ekki þak á þetta kerfi, þvi að ef
fólk finnur inn á þaö, að þaö
getur haft meira út úr þessari
tegundinni en hinni, þá er bara
bætt viö sig afköstum og þá
hugsar atvinnurekandinn sem
svo: „hverskonar ofboösleg af-
köst eru i þessari tegund? Þetta
þurfum viö að endurskoða”.
Þetta er eins og hjá iðnabar-
mönnunum. Þegar einhver
ákveöinn hluti er farinn að gefa
eitthvað óeölilega mikiö, þá er
þaö tekið til endurskoðunar.
Að bjarga
verðmætum
Sigriöur: Hinn langi vinnu-
timi hér hjá okkur liggur lika i
þvi, aö viö erum alltaf að bjarga
verðmætum, bjarga þjóðar-
búinu. Eins er fólk fariö aö
„rútinerast” i þessum langa
vinnutima. Ef fólk fer allt i einu
að vinna til kl. fimm, þá finnst
þvi þaö ekki nokkur vinnutimi.
Jafnr.s.: Nú hafa verið vissar
raddir innan verkalýðshreyf-
ingarinnar gegn þessu launa-
kerfi. Hvaö haldiö þiö aö gæti
komið i stabinn?
Sigriöur: Þaö er náttúrlega
númer eitt stórhækkaö tima-
kaup og stytting vinnutimans,
sem reyndar ættu að vera sjálf-
sögö mannréttindi. Hinsvegar
er ég ekki komin til meb aö sjá
það, að. konur hér i Vestmanna-
eyjum vilji sleppa bónusnum og
taka upp ákveðiö timakaup. Þó
aö fast timakaup hafi sina kosti,
þá hefur þaö lika sina ókosti.
Maöur hefur ekkert til að keppa
aö og timinn er svo lengi að liöa
og þaö er þetta sem konur horfa
mikiö i varbandi bónusinn. Þar
hafa þær eitthvaö til aö keppa
að og timinn er fljótur aö iiöa.
Jafnr.s.Nú hefur oft veriö tal-
aö um það að störf verkakvenna
væru oftast neöst i launatöxtum
verkalýösfélaganna. Hvernig
standa þessi mál hjá ykkur?
Jóhanna: Hvaö fiskiönaðinn
varöar þá held ég, aö um
nokkurt jafnrétti sé aö ræöa, aö
allir séu á sama kaupi. Ég veit
ekki til þess aö karlmennirnir
séu neitt yfirborgaðir i fiskin-
um.
Sigriður: Þaö er a.m.k. ekki
haft i hávegum. Það gæti þá
verið einn og einn. Þaö sem
ójafnréttið hefur e.t.v. meira
falist i er, aö karlmönnunum
var alltaf tryggð 10 tima vinna,
þó aökvenfólkiö væri sent heim.
Stella: Aöur en fastráöningin
kom til sögunnar þá var þetta
svona. Ef skortur var á vinnu,
þá vorum viö konurnar alltaf
sendar heim kauplausar og
látnar vera heima, en karl-
mönnunum sköffuö vinna og
þetta er svona ennþá, þvi að viö
sem ekki erum fastráönar t.d. I
minu tilfelli, þá er ég send heim
kauplaus. Þannig aö þarna eru
þeir nokkub rétthærri en viö. Ég
sjálf hef staðið frammi fyrir
þessu nú undanfarið.
Ath. Þegar þessar samræður
áttu sér staö haföi verið um litla
vinnu að ræöa þá i nokkrar vik-
ur, en von var á sildinni þá og
þegar.
GH