Þjóðviljinn - 19.12.1979, Blaðsíða 8

Þjóðviljinn - 19.12.1979, Blaðsíða 8
8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövíkudagur 19. desember 1979. Miövikudagur 19. desember 1979. ÞJOÐVILJINN___SIÐA 9 á dagskrá Þaö er fáránlegt að ætla sér að stjórna áttatíu þúsund manna borg á kvöldin og um helgar eða þá að nóttu til ef ekki vill betur til Úlfar Þormóðsson Að þora að stjórna borginni Ég vissi reyndar af þvl fyrir all nokkru aö borgarfulltrúar okkar héldu sina borgarmálaráösfundi eftir venjulegan vinnudag, ynnu aö athugunum ýmiskonar varö- andi stjórn borgarinnar og héldu nefndarfundi á kvöldin og um helgar. Þetta var fyrir valdatöku okk- ar I borginni og fyrst á eftir. Ég hélt hins vegar I einfeldni minni aö þetta mundi breytast. Ég hélt aö viö sósíalistar litum ekki svo á aö stjórnun Reykjavik- ur væri tómstundastarf, amk. ekki meö niöþungt og á stundum fjandsamlegt embættismanna- kerfi og dauöar hendur þess á sveimi um allt stjórnkerfiö. Þó svo aö ég geti játað, aö vera oröinn vel sjóaöur I aö taka von- brigðum, hlýt ég aö viöurkenna aö þaö yröu mér meiriháttar von- brigöi þegar ég frétti af þvi aö enn eru félagar okkar I borgarstjórn 'að glima viö stjórnun borgarinn- ar i fristundum. Hvernig er þetta? Ég fór aö grufla duggunarlitiö i þessu þegar ég frétti af þvi, aö nú þegar veriö er aö ganga frá fjár- hagsáætlun fyrir höfuöborgina, er þaö gert á siökvöldum eftir brauöstreö dagsins, aö nóttu til og um helgar, fjárhagsáætlun upp á hundruö og aftur hundruð miljóna króna. Forseti borgarstjórnar er i hlutavinnu hjá Trésmiöafélagi Reykjavikur. Hann hefur ekki kontór hjá borginni: þessi oddviti stjórnkerfis borgarinnar er aö- eins einhvers konar tómstunda- starfsmaður hjá borginni án vinnuaöstööu. Annar oddviti borgarstjórnar, Björgvin Guömundsson, er fastur starfsmaöur hjá rikinu, mikill nefndakóngur þar og tómstunda- stjórnandi hjá borginni án vinnu- aöstööu þar. k Þriöji oddviti meirihlutans, Kristján Benediktsson, vinnur fyrir sér sem starfsmaöur þing- flokks Framsóknarflokksins, sem hlýtur aö vera ærinn starfi. Hann er fristundastjórnandi borgarinn- ar án vinnuaöstöðu á hennar veg- um. Adda Bára er eini borgarfull- trúinn, sem hefur lagt af brauð- streðiö eftir núverandi borgar- stjórnarmeirihluta: en hún verö- ur sjálfsagt aö snúa til starfa hjá Veðurstofunni innan skamms, þvi þótt maöurinn lifi ekki af einu saman brauöi þá þarf þó nokkrar sneiöar til. En hún hefur heldur ekki vinnuaöstööu hjá borginni: flokkurinn hefur gert henni litinn bás uppi i risi á Grettisgötu þar sem hún vinnur aö borgarmálefn- um: borgin s jálf býr stjórnendum sinum ekki aöstööu. Meöan Þór Vigfússon hélt fullri heilsu kenndi hann viö Mennta- skólann viö Sund, og meðan hann er fjarverandi úr borgarstjórn situr þar húsmóöir meö þungt heimili, sem auk þess vinnur úti hálfan daginn. Guömundur Þ. vinnur fulla vinnu hjá Iðju, situr I nefndum hjá ASÍ og sinnir borg- arstjórnun i fristundum eins og hinir meirihlutafulltrúarnir. Guð- rún Helgadóttir hefur unnið fullan vinnudag hjá Tryggingastofnun rikisins, er auk þess húsmóöir, rithöfundur og nú alþingismaöur. Frístundirnar notar hún svo til aö stjórna borginni. Og Sjöfn kennir unglingum i Fjölbrautarskólan- um I Breiöholti, sinnir húsmóöur- skyldum og stjómar borginni þegar timi gefst til. Þar meö er upptalinn skarinn, sem skipar meirihluta viö stjórn- un Reykjavikurborgar. Og ég segi i fullri alvöru: Þetta gengur fjandakorniö ekki. Ég mótmæli þvi sem skattborgari og sósialisti aö þaö sé hjáverk og flokkist undir tómstundagaman aö stjórna Reykjavik. Og ég geri meira: Ég krefst þess, félagar I borgarstjórn, aö þiö breytiö þessu. Hvernig þá? Þaö má segja aö það sé ekki Ht- ill kjarkur aö ætla sér aö stjórna borginni i fristundum. En þaö er ekki sú tegund af kjarki sem viö á I þessu tilliti. Sá kjarkur sem hér þarf á aö halda er i þvi fólginn aö þora aö taka ákvaröanir, óvægi- legar og ef til vill kostnaöarsam- ar I nútimanum en þeim mun réttari og hagkvæmari I framtiö- inni, og koma þeim I framkvæmd — strax! I nokkrum undangengnum kosningum og kjörtimabilum höf- um viö sósialistar talsvert rætt um nauösyn þess aö breyta stjórnskipulagi borgarinnar, td aö koma upp hverfisstjórnum og fjölga I borgarstjórn svo eitthvaö sé nefnt. Þetta gæti svo sem veriö gagn- legt, en þaö tekur all langan tima aö hrinda þessu I framkvæmd og ég er alls ekki sannfæröur um hagkvæmnina. Þessi lausn mætti þvi biöa og jafnvel værihægtaö setja nefnd i máliö, svo biöin yröi þaö löng aö aörar leiöir hafi sýnt hvert þær liggi- Niöur viö Austurvöll sitja 60 menn og reyna aö halda einhverj- um skikk i þjóðfélaginu. Þeir sitja þar dag hvern, — aö visu meö nokkrum hléum — löngum. Inni í Skúlatúni hittast 15 menn tvisvar I mánuði og stjórna höfuö- borginni.sem telur þriöjung ibúa alls landsins, sem sextiumenn- ingarnir viö Austurvöll sitja yfir aö stýra meö misjöfnum árangri þó,amk. lOsinnum lengri tima þó þeir séu fjórfalt fleiri. Þaö er ekki tómstundastarf hjá þeim viö Austurvöll aö stjórna þjóöinni — nema þá örfáum gróðapungum — þó aö þeir fari meö 4x10 sinnum lengri tima I það. Ég vona bara aö fleiri en ég sjái af þessum samanburöi hversu fá- ránlegt þaö er aö ætla sér aö stjórna 80 þúsund manna borg I 240 þúsund manna samfélagi á kvöldin og um helgar og þá aö nóttunni til ef ekki vill betur til. Þess vegna geri ég hér eina til- lögu, félagar I borgarstjórn, og vænti þess eindregið aö þiö takiö tillit til hennar. Innst inni vona ég aö sjálfsögöu aö þiö þoriö aö hrinda henni i framkvæmd vegna þess aö ég veit aö hún er auö- framkvæmanleg, hún kostar skit á priki og hún mun leiöa til betri stjórnar á borginni en áöur hefur þekkst og mun verða til þess aö ihaldið nær aldrei framar stjórn hennar I sinar hendur. Tillagan er þessi: AUir borgarfulltrúar fái vinnu- aöstöðu hjá borginni. Þeir veröi allir fastlaunaöir starfsmenn hennar. Borgarstjórnarfundir veröi tvisvar I viku og hefjist klukkan 2 mánudaga og föstu- daga og standi svo lengi semþurfa þykir. Borgarstjóri, forseti borgarstjórnar og oddviti stærsta minnihlutaflokksins i borginni hverju sinní setji saman dagskrá borgarstjórnarfunda. Borgarráö veröi lagt niöur. For- menn allra nefnda á vegum borg- arinnar skulu vera borgarfulltrú- ar. e Tillagan er nú hvorki lengri ne ýtarlegri en þetta. Ef ykkur list ekki á hana, finniö þá upp aðra: en fyrir alla muni setjiö fé inn á fjárhagsáætlun fyrir næsta ár til þess aö hægt sé aö koma ein- hverju þessu liku I framkvæmd: gerið þiö á næsta næturfundi um fjárhagsáætlun (ef þiö veröiö ekki oröin of syfjuö). En fyrir alla muni: Viöhaldið ekki óbreyttu stjórnkerfi. Hvað mundi breytast? Ef slikri hugmynd sem þessari, eöa likri, yröi hrint i framkvæmd gæti Sigurjón hætt að reikna út uppmælingataxta, Adda gæti hætt aö spá I veðriö, Kristján Ben hætt að þjóna undir þingmönnum Framsóknar, Björgvin gæti meira aö segja hætt aö svikjast um i viöskiptaráöuneytinu osfrv. Þess I staö gæti allt þetta fólk veriöá þeytingi milli borgarfyrir- tækja og kontóra, á milli borgar- hverfa, vinnustaöa launamanna og þaö væri meira aö segja hægt aö setjast niöur um miöjan dag og upphugsa ráö til aö hefja mann- eskjuna til vegs I höfuöborginni. Þaö er vissulega til nokkurs aö vinna, félagar. Rvk. 16. des. ’79 Clfar Þormóösson Björn Þorsteinsson og Eysteinn Þorvaldsson: bökmenntrir Flytur glæður baráttunn- ar inn í skammdegið... is Kjartansson Magnús Kjartansson: Elds er þörf. Ræöur og greinar frá 1947 til 1979. Mál og menning, Reykjavik 1979. Stöku sinnum koma fram ein- staklingar, sem eru alskyggnir á samfélag sitt og samferöamenn og eru jafnframt gæddir hæfileik- um og djörfung til að segja þeim til syndanna og gerast leiötogi þeirra. Magnús Kjartansson er einn þessara fágætu manna. Hann er snillingur og einhver mesti skylmingamaöur, sem hér hefur staöiö meö penna I hönd. Þaö var ekki sist honum aö þakka aö ofstækisöfl kalda striösins unnu hér ekki beinlinis nein fólskuverk, svo aö ég viti. Þá átti aö þagga niöur I Magnúsi, og stjakað var viö mér og öörum rót- tæklingum. Morgunblaöiö var hiö drottnandi málgagn og flokkaöi sauðina i hvita og svarta eöa rauða og reyndi aö kúga menn, einkum rithöfunda, til fylgis viö meirihluta sjónarmiö sin. Þetta tókst ekki af þvi að i forystu minnihlutans stóöu snillingar sem sneru vopnin úr höndum andstæöinganna og sókn þeirra i undanhald. Mörgum sveiö svo undan pennanum hans Magn- úsar, aö hann var margdæmdur fyrir méiðyröi og fór I steininn 1955. Þá beiö Bjarni Benediktsson dómsmálaráöherra og málgagn hans mikinn ósigur. Tugthúsför Magnúsar snerist i sigurför i átökunum um málfrelsiö 1955, og miklu fleiri en áöur létu sig málin skipta. Næstu árin unnu vinstri menn ótrúlega sigra undir forystu Magnúsar. Einveldi Morgun- blaösins náöi sér aldrei aftur og var siöar endanlega hrundiö af sjónvarpi og slödegisblööum, og þar meö brast Reykjavlk úr höndum sjálfstæöismanna. Elds er þörf — flytur 51 ræöu og greinar Magnúsar um menn og Þessimynd af Magnúsi Kjartanssyni og Þórbergi Þóröarsynier ein þeirra sem bókina prýöa. málefni frá árunum 1947-1979, en allan þann tima hefur hann staöiö i fylkingarbrjósti róttækra hér á landi og hafði reyndar haslaö sér völl i framvaröarsveitinni nokkru fyrr. Ritgeröasafniö er fágætt I • pólitiskri umræöu hér á landi, af þvi aö Magnús er hvorki bitur né langorður. Hann er hugvitssamur rithöfundur, skrifar meitlaöan stil, er gæddur hvössu skopskyni, en einnig rikri samúö, sem kemur skýrt fram i afmælis- og minningargreinum bókarinnar. Hann mun vera eini slgildi baráttuhöfundurinn i hópi is- lenskra stjórnmálamanna eins og sakir standa. A bókarkápu segir aö bókin hafi aö geyma úrval úr greinum og ræðum Magnúsar, en égsakna m.a. Austragreina, sem voru margar eitt hiö snjallasta, sem sést hefur i blaöi á Islandi. Flugskeytin hans Austra voru frábær framleiösla, og þau bitu vel og lengi. Ræöur og greinar Magnúsar i Elds er þörf mörkuöu baráttuna á sinum tima, hvort sem hann þakkar fyrir gistingu 1955, semur ekki viö Breta — heldur sigrar þá 1958, skyggnist um i Tékkósló- vakiu 1969, sýnir að umburðar- lyndi og frjálslyndi er forsenda eölilegra umræöna 1975 og krefst ' jafnréttis og- hvorki minna né meira fötluöum til handa 1978. Bókinni hans lýkur á ræöu, sem hann flutti á fundi Þroskahjálpar á Suðurnesjum 29, mars s.l. og endar á siguróöi Steins Steinars um „Lifiö sjálft”. Elds er þörf — flytur glæöur baráttunnar inn i skammdegiö. Ég vil fá framhald fyrir önnur jól. Björn Þorsteinsson Heimur lífs og dauða Snorri Hjartarson: Hauströkkriö yfir mér. 74 bls. Mál og menning. Þaö er stórviöburöur i ljóö- heimum þegar ný bók berst frá Snorra Hjartarsyni. Og nú voru liöin 13 ár siöan hin næsta á undan kom út. Meö hauströkkriö yfir sér yrkir Snorri I myndrik- um, knöppum stil sem fyrrum I Laufum og stjörnum (1966) og meö óskeikulu samræmi inntaks og búnaöar. Yrkisefnin I þessum ljóöum eru vissulega haustlegri en áöur. Veldi haustsins i náttúrunni og mannsævinni, hverfulleiki og æörulaus tregi búa I mörgum þessara ljóöa, iika i lofsöngvun- um um fegurö nátturunnar: . Hniga vötn af himinfjöllum skýa, hjúfurregn I grasiö mjúka nýa, allt er nýtt og ungt en siiku kvöldi, ekkert raunaþungt Eins og áöur leikur skáldiö á margbreytilega strengi hins ytra forms, s.s. ljóöstafa og rims. Fá skáld hafa náö ööru eins töfravaldi á ljóömyndum og Snorri Hjartarson. Mælska og út- skýringar eiga hér ekki heima, nema sporin burt frá bernskri jurt. (Vorkvöld) heldur markviss málbeiting: Epliö rautt i blökku þangi aldingaröur og auö strönd hinn fyrsti maöur og hinzti. og knöpp (Reki) Hér sem annarsstaðar i þessum ljóöum er þaö myndin, sterk og skýr sem tjáir okkur allt, sýnir mannssöguna I svipleiftri miölar hinu ósegjanlega, djúpum tilfinn- ingum og jarölifi sem lesandinn skynjar og fylgir svo áfram, Sé hugur hans opinn. Allviöa eru vlsanir og fornminni sem varöa veginn fyrir þá sem til þekkja. Alls staöar fylgir skáldiö stefnu miöleitni,hnitmiöunar inntaks og forms, hvergi fer hugsun eöa tjáning á krókvegu eöa sveim. Stysta ljóöiö er aöeins 6 orö og heitir „Mynd”. Rauö I framréttri hendi fjallsins ársölin. M'orgum finnst eflaust tals- veröur dapurleiki yfir þessum ljóöum I heild og uggur umfram vongleði. Þegar grandvart er les- iö eru þaö samt fyrst og fremst andstæöurnar, gleöi og hryggö, hamingja og svartsýni, lif og dauöi sem teflt er fram, og hinn margslungni vefur þeirra: „skin á himni/skuggi þess á jörð.” Náttúran og ástin færa gleöi, von oghamingju. I svörtum náttskógi bregöur fyrir hlýju ijósi i álfa- ljóra .Og „úr hrimkaldri mósk- unni’ kemur ljós stúlka og bláklædd ,, og ber allar listirnar/i barmi sér.” Meö visun til gamal- kunnra þulu er þetta líklega æskuástin og hún býöur: „Tak gleöi þina drengur/og gakk!” En dökku fletirnir eru vissulega fyrirferöarmeiri i þessum tæra og hógværa skáldskap. Lauffall hausttrjánna og sölnuö blóm boöa nálægö dauöans, s.s. I lok ljóðs sem heitir „Haustmyndir”: Milli trjánna veöur tunglið i dimmu laufi hausttungl haustnæturgestur á förum eins og viö og allt eins og laufiö sem hrynur. EyÞ Jóhann J. E. Kúld: Skipstjóra- og stýrimanmtal Ægisútgáfan 1979 Ct er komið hjá Ægisútgáfunni Skipstjóra- og stýrimannatal, og hefur þaö aldrei verH) gefiö' út áöur. Þetta er mikið verk I þrem- ur stórum bindum, fallega útgefiö, en fjóröa bindið er nú I undirbúningi, yfir þá sem ekki náöist til eöa upplýsingar fengust ekki um i þessari útgáfu. Hér er stórmannlega af staöiö fariö, enda á hér hlut aö máli sú stétt manna I Islensku þjóöfélagi sem hefur boriö hita og þunga dagsins og lagt þá undirstööu sem þjóöin öll byggir á. Framan viö fyrsta bindiö ritar Guðmundur Jakobsson „Nokkur inngangsorö” fyrir útgáfunni, en þetta Skipstjóra- og stýrimanna- tal hefur lengi veriö hans hjartansmál. 1 inngangsoröum sinum segir Guömundur m.a.: „Þdtt ég teljist bera ábyr$) á þessu riti, hafi búiö þaö til prent- unar og séö um gerö þess, útlit og frágang allan, fer þvi f jarri aö ég hafi einn aö staöiö. Guömundur H. Oddsson, skip- stjóri, er aöalhvatamaður þess aö þaö varö til og án hans tilverkn- aðar heföi aldrei veriö I þaö ráö- ist, enda haföi hann fyrir áratug reifaö þá hugmynd og aldrei gefiö upp von um aö úr framkvæmdum yröi. Hann hefur lagt mikiö starf I gagnasöfnun og notiö áhrifa sinna i stéttinni, sem og persónulegra kynna viö skiptstjórnarmenn og félög. Allt samstarf okkar hefur veriö árdcstralaust og ánægju- legt. Fjölskyldur okkar beggja hafa og lagt okkur liö eftir mætti.” Framan viö fyrsta bindiö skrif- ar Gils Guömundsson, hinn kunni fræöimaöur, ýtarlega ritgerö um sjómannafræöslu á Islandi. Þarna er rakin saga þessarar fræöslu og þeirra manna getið sem fremstir stóöu á þessu sviöi, og myndir birtar af þeim allt fram á þennan dag. Framanviö annaö bindiö skrif- ar Asgeir Jakobsson „Fiskveiöi- annál”, þar sem hann rekur þró- un okkar fiskveiöa allt frá land- námsöld og fram á okkar tima, sem nú lifum. Eöa frá áraskipum til skuttogara. Ritgerö þessi er skreyttmeö mörgum myndum af skipum sem mörkuöu djúp spor i þessari þróunarsögu. Mikil vinna hefur sjáanlega veriö lögö fram til aö afla allra þessara gagna sem er'undirstaöa þessarar fróö- legu ritgeröar. Framanviöþriöja bindiö er svo’ ritgerðeftir Bárö Jakobsson, sem heitir „Siglingar Islendinga”. Þarna er heldur ekki kastað til höndum, heldur unnið markvisst, og sagan rakin, myndskreytt allt frá hinum norræna knerri til nú- tima skipakosts. Þarna kemur fram, aö hinir fornu siglinga- menn kunnu meira fyrir sér I sigl- ingafræöi en ýmsir nútimamenn halda. I ritgeröinni segir svo þessu til sannindamerkis: „I fornu kvæöi ensku, e.t.v. ortu i Bristol viö Cardiffflóa i Englandi um 1450, segir I þýöingu Þorsteins Valdi- marssonar: Um Island er þarflaus oröagnótt, utan hvaö skreiö er þangaö sótt. Til heilla á brautogheim • um ál er heitiöá steinog segulnál”. Iþessuerindiergetiöum sólar steininn, eitt af siglingatækjum fornmanna. Danskur fræöimaöur rökstuddi þaö fyrir nokkrum ár- um, aö sólarsteinninn heföi veriö silfurberg, en einmitti þvi kemur fram litróf sólarljóssins. Eins og ég sagöi hér aö framan, er Skipstjóra- og stýrimannataliö mikiö verk, glæsilega útgefiö af Ægisútgáfunni, og þeim til sóma sem aö hafa unniö. Guömundur Jakobsson á miklar þakkir skyld- ar fyrir aö hafa ráöist I þessa útgáfú. Þegar timar liöa mun mörgum þykja bæöi fróölegt og handhægt aö fletta upp i þessu riti til aö fræöast um æviágrip þeirra islensku skipstjórnarmanna sem lögöu undirstööuna aö islensku nútimaþjóöfélagi, og geröu garöinn frægan. Hlegið og grátið með Finn Söborg GLERHÚSIN er fyrsta bókin eftir Finn Söeborg, sem út kemur á islensku, höfundurinn, sem I 30 ár hefur komiö lesendum sinum til aö hlæja og gráta i sömu andrá meö sorglega skoplegum atburöum, sem henda saklausar persónur hans I nútima þjóðfélagi. Finn Söeborg hóf rithöfundarferil sinn 1950 og hefur skrifaö milli 20 og 30 bækur, sem sélst hafa I geysistórum upplög- um. 1 Glerhúsunum segir hann sögu einbúans Alexanders Mikkelsens I þægindasnauöa og afskekkta timburhúsinu, sem fyrir rás viöburöanna flytur I nýtisku glerhús, sem likist sædýrasafni, og kynnist nágrönnum sinum, kostum þeirra og göllum og finnst hann hamingjusamur meöan allt leikur i lyndi, en reynist auöveld bráö óprúttni og tillitsleysi, enda auðtrúa og falslaus. Frásögnin er hrööog litrik og heldur lesandan- um fóngnum. Finn Söeborg er hér i essinu sinu og dregurdár aö löndum sin- um, sem þrátt fyrir alít eru ekki svo ólikir Islendingum.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.