Þjóðviljinn - 12.01.1980, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagurinn 12. janúar 1980.
UOOVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Ctgefandi: Otgáfufélag Þjóöviljans
Framkvrmdastjóri: Eiöur Bergmann
Riutjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Fréttaatjóri: Vilborg Haröardóttir
Umtjónarmaöur Sunnudagsblaö*: Ingólfur Margeirsson.
Rekstrarstjóri: Olfar Þormóösson \
Auglýsingastjóri: Rúnar Skarphéöinsson
Afgreiöslustjóri: Valþór Hlööversson
Blaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar Orn Stefónsson, Guöjón Friöriks- ,
son, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnús H. Gislason, Sigurdór Sigurdórsson.
Erlendar fréttir: Jón Asgeir Sigurösson
lþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Jón Olafsson
Otlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnsson
Handiita- og prófárkalestur: Andrea Jónsdóttir, Ellas Mar.
Safnvöröur: Eyjólfur Arnason
Auglýsingar: Sigrlöur Hanna Sigurbjörnsdóttir, Þorgeir ölafsson.
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir. •-
Afgreiösla: Einar Guöjónsson, Guömundur Steinsson, Kristln Péturs-
dóttir.
Sfmavarsla: ólöf Halldórsdóttir, Sigrlöur Krisfjónsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir
Hósmóöir: Jóna Siguröardóttir i
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pólsdóttir, Karen Jónsdóttif'.
Otkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn G'uömundsson.
Ritstjórn, afgreiösla og auglýslngar: SlÖumúla 6. Reykjavík.slml 8 13 33.
^Prentun: BlaÖaprent hf.
Efnahagsráðgjöf og
takmarkanir hennar
O Morgunblaðiö varar við því í gær að litið sé á Þjóð-
hagsstofnun sem hæstarétt í efnahagsmálum. Siðuístu'
vikur hafa flokkarnir verið í prófum hjá stofnuninni og
prófdómarar hennar deilt út einkunum sem orðið hafa
að bitbeinum í áróðursstríðinu. Sjálfstæðisflokkurinn
mun hafa fengið lélega einkunn hjá Þjóðhagsstofnun og
Morgunblaðið unir því illa að Jón Sigurðsson skuli fella
íhaldið á próf inu af því að hugmyndir þess ganga í ber-
högg við þá stefnu sem forstjórinn hefur átt þátt í að
semja fyrir Alþýðuflokkinn og síðan Ólaf Jóhannesson.
• En undir það skal tekið með Morgunblaðinu að það
er mjög varasamt fyrir stjórnmálaf lokkanna að
afhenda sérfræðistofnun úrslitamat á tillögugerð sinni.
Þess í stað ber að leggja áherslu á það stjórnsýslusjónar-
mið að hlutverk stof nunar eins og Þjóðhagsstof nunar sé
fyrst og fremst að veita sem gleggstar upplýsingar um
stöðu og horf ur í efnahagsmálum, og hugsanleg áhrif til-
tekinna stjórnvaldsaðgerða. Stef numótunin sjálf á síðan
að vera i höndum flokkanna sjálfra en ekki embættis-
manna sem seilastæ lengra inn á svið stjórnmálamanna.
• í þessu sambandi er vert að minna á að af hálfu
ýmissa forystumanna Alþýðubandalagsins hefur verið
gagnrýnt hversu takmörkuð reiknilíkön Þjóðhagsstofn-
unar eru í rauninni. Þrátt f yrir að stöðugt sé lögð áhersla
á heildstæð vinnubrögð í stjórn efnahagsmála og
samþættar aðgerðir á mörgum vígstöðvum í einu þá
virðist kjaraskerðing og vísitöluafnám það eina sem
verkar til lækkunar verðbólgu í reiknivélum stofnunar-
innar. Þó liggur fyrir að oftar en ekki hef ur verið krukk-
að í kaupið án teljandi árangurs. Hinsvegar virðast
vaxtabreytingar til að mynda verða óútreiknanlegar í
verðbólgudæminu. í umsögnum Þjóðhagsstofnunar um
tillögur flokkanna úir og grúir af fyrirvörum, óút-
reiknanlegum, ófyrirséðum eða óframkomnum frá
flokkunum, þannig að i raun eru talnadæmin sem birt
hafa verið að mestu út í höttog seg ja lítið um hugsanlega
f ramvindu.
• Lúðvik Jósepsson formaður Alþýðubandalagsins
víkur að því í áramótagrein sinni í Þjóðviljanum að það
sé að hans dómi eitt af meiriháttar vandamálum
íslenskra þjóðmála í dag, hve mjög takmörkuð sérfræði"
gerist fyrirferðamikil og áhrifagjörn á stjórn þjóðmála.
Gagnvart henni hafi fjölmiðlar og ýmsir stjórnmála-
menn að mati Lúðvíks „trúarlega undirgefnisafstöðu"
og tyggi upp illa gerðar og lítið rökstuddar spár sér-
fræðinga, eins og um ótvíræðar staðreyndir sé að ræða.
Slíkar skýrslur verði að meta með dómgreind og traust-
um samanburðarathugunum þeirra sem valdir eru til að
stjórna á hverjum tima. Eins nauðsynleg og sérfræði-
þekking og ráðgjöf er í æ flóknara þjóðfélagi er enginn
bættari með trúarlegri sérf ræðidýrkun. Það er jafndýrt
að taka rangar ákvarðanir hvort sem þeim fylgir uppá-
skrif sérfræðinga eða ekki, og stjórnmálamenn mega
sist af öllu skjóta sér undan ábyrgð og endanlegu mati
með sérfræðinga að skálkaskjóli.
• Nærtækt dæmi um stórasannleik sérfræðinga er að
ýmsar hagfræðikenningar sem eru mjög umdeildar
meðal efnahagssérfræðinga og stjórnmálamanna í auð-
valdsheiminum hafa verið teknar hér gagnrýnislaust
sem stórisannleikur. Hávaxtastefnan sem átti að drepa
verðbólguna og kveða niður spillingu hef ur til að mynda
leitt til þess að verðbólga magnaðist og sparif járeigend-
ur fóru verr út úr öllu saman en áður var. Og sömu ef na-
hagssérfræðingarnir sem Ijá stjórnmálamönnum rökín
fyrir verðtryggingarstefnu út- og innlána, og yfirleitt
allra f járskuldbindinga, eru sífellt að leggja til skerð-
ingu kaupgjaldvísitölu. Þó er Ijóst að forsenda verð-
tryggingarstefnu er að laun séu að fullu verðtryggð því
annars rekur að því að almennir lántakendur standa
ekki undir endurgreiðslum og kerfið hrynur.
• Afskipti Þjóðhagsstofnunar af stefnumótun í efna-
hagsmálum eru sérstakt mál að þessu sinni. Tillögur
hennar og afskipti hafa jafnan verið mjög i andstöðu við
sjónarmið verkalýðshrefingarinnar og þeir eru margir
sem halda því fram líkt og Morgunblaðið að hún hafi
frekar spillt fyrir eðlilegum samskiptamöguleikum í
stjórnarsamstarfi, stjórnarmyndunarviðræðum og
samskiptum aðila vinnumarkaðarins en hitt. Því hlýtur
það að vera til skoðunar að brjóta upp núverandi kerfi í
efnahagsráðgjöf, sem fyrir utan allt annað er sundrað í
margar og dýrar einingar í miklu stofnanabákni. ekh
pUippt
i Skúringarstarf
i Vilmundar
Liklega hafa fáir stjórnmála-
I menn á tslandi skapað sér ann-
* að eins orð fyrir baráttu sina
j gegn spillingu i „kerfinu” og
I áherslu á mikilvægi þess að
■ gera það heilbrigðara og opn-
| ara, en einmitt Vilmundur
■ Gylfason dómsmálaráðherra
I starfsstjórnar Alþýðuflokksins.
J Vilmundur hefur ekki hikað viö
■ að taka upp i sigstór orö i þessu
I sambandi og talað m.a.
andi alþingismann i embætti
umboðsfulltrúa i dómsmála-
ráðuneytinu. Sú ákvörðun Vil-
mundar fól vissulega I sér veru-
legar stefnubreytingu frá fyrri
yfirlýsingum hans. tþessusam-
bandi beindi Ólafur Ragnar 8
spurningum til Vilmundar og er
rétt aðbirta þær hér i heild, þvi
þær varpa ljósi á hvers eðlis
mál þetta er:
„Ögrun”
við þjóð og þing
1) Hvers vegna hefur Vil-
mundur Gylfason dómsmála-
bráðabirgðastjórn og halda
þannig áfram að framkvæma
stjórnarathafnir sem dóms-
m á 1 a r á ðh e r r a n n taldi
„hneyksli” þegar aðrir áttu i
hlut?
Þessi spurning er borin fram
af sérstöku tilefni þess að
félagsmálaráðherra veitti Ósk-
ari Hallgrimssyni embætti i
félagsmálaráðuneytinu eftir að
rikisstjórn haföi beðist lausnar,
en Óskar Hallgrimsson er eins
og kunnugt er frægur „gæðing-
ur” Alþýðuflokksins. Félags-
málaráöherra Magnús H.
Magnússon hefur nú auglýst
lausa stöðu skrifstofústjóra í
Tryggingastofnun rikisins sem
Spillingaröflunum hefur bæst öfiugur liðsauki.
um nauðsyn „skúringarstarfa”
i embættismannakerfinu og við-
ar.
Vilmundur
hneykslaður
Frægt dæmi af þessari bar-
áttu Vilmundar er grein er hann
reit i Dagblaðið 7. júli 1978,
stuttu eftir aö hann var kosinn á
þing. Greinin nefndist
„Hneykslanleg embættisveit-
ing” og fjallaöium þá ákvörðun
rikisstjórnar Geirs Hallgrims-
sonar, sem þá hafði beöist
lausnar og sat sem starfsstjórn,
að skipa Garðar Halldórsson i
embætti húsameistara rikisins.
Um þessa ákvöröun fórust Vil-
mundi svo orð m.a.:
„Það er auðvitað óþolandi, ef
rikisstjórn sem hefur beðið
ósigur og i kjölfar þess siðan
beðist lausnar, situr við þaö aö
troða gæðingum I embætti á
meðanveriðeraövelta fyrir sér
með hverjum hætti sé hægt að
stjórna landinu”.
„Ráðherra átti hins vegar
ekki að veita þetta embætti. Þaö
átti ný stjórn að gera, hver sem
verður og hvernig sem hún er
saman sett.”
„Það er auðvitað ögrun, þeg-
ar ríkisstjórn, sem hefur beðist
lausnar og stjórnar einungis
sem bráðabirgöastjórn heldur
áfram að útdeila gæðingum sin-
um bitlingum.”
Svo mörg voru þau orð. 1 ljósi
þessara ummæla Vilmundar og
baráttu hans gegn spilltu þjóö-
félagskerfi undanfarin ár var
þvi ekki undarlegt þóaö Ólafur
Kagnar Grimsson hafi talið
ástæðu til aö kveða sér hljóðs
utan dagskrár á Alþingi i fyrra-
dag og óska nánari skýringa á
þeirri embættisathöfn Vilmund-
ar að skipa flokksbróöur sinn
Finn Torfa Stefánsson fyrrver-
ráðherra nú framkvæmt em-
bættisathöfn sem hann áöur
þegar annar ráðherra átti i hlut,
taldi „hneyksli”?
2) Hvers vegna „ögrar” hann
nú þjóðinni og þinginu, svo not-
uð séu hans eigin orð „með þvi
að halda áfram að útdeila gæð-
ingum sinum bitlingum eftir að
rikisstjórn hefur beöist lausn-
ar”?
3) Ef ný ríkisstjórn átti 1978
að veita embætti húsameistara
rikisins en ekki bráðabirgða-
stjórn Geirs Hallgrimssonar
hvers vegna á veiting umboðs-
fulltrúa i dómsmálaráðuneytinu
ekki einnig að biða nýrrar rfkis-
stjórnar? Hvers vegna tekur
bráöabirgðastjórn Alþýðu-
flokksins sér rétt sem Vilmund-
ur Gylfason taldi 1978 óhæfu af
bráöabirgðarikisstjórn Geirs
Hallgrimssonar?
4) Fyrst það var „óþolandi”
1978 aöslikembættisveiting færi
fram, hvers vegna er það allt i
einunú orðið þolandi og ágætt?
5) Hvað hafði Finnur Torfi
Stefánsson fram yfir aöra um-
sækjendurannað en þaöað vera
„gæðingur” samkvæmt fyrri
skilgreiningu dómsmálaráö-
herrans sjálfs?
Síðbúin umsókn
6) Hvers vegna var umsókn
Finns Torfa Stefánssonar tekin
gild, þar eð hún barst dóms-
málaráðuneytinu ekki fyrr en 5
dögum eftiraö umsóknarfrestur
rann út?
7) Ætlar rikisstjórn Alþýðu-
flokksins að skipa I fleiri em-
bætti meöan hún situr sem
jafnframt á að vera aöstoðar-
forstjóri hjá Eggert G. Þor-
steinssyni, fyrrverandi ráö-
herra Alþyðuflokksins.
8) Hvers vegna hefur dóms-
málaráðherra Vilmundur
Gylfason með fyrrgreindri em-
bættaveitingu gengið inn i það
gamla samtryggingakerfi
flokkanna, sem hann áöur for-
dæmdi sem hæst bæði innan og
utan Alþingis, áður en hann
varð ráðherra?
Skýringar
Vilmundar
Eins og við var að búast var
fátt um svör hjá dómsmálaráð-
herra við þessum spurningum
Ólafs Ragnars. Mestur timi Vil-
mundar fór i það að ræða hvers
eðlis starf umboðsfulltrúa
dómsmálaráöuneytisins væri,
en það snerti vitaskuld ekki
kjarna málsins. Þá sagði ráð-
herra að hann hefði sjálfur
„persónulega” móttekiö um-
sókn Finns Torfa, en þaö eru al-
gengar skýringar sem ráöherr-
ar gefa þegar þeir þurfa aö ráða
pólitiska gæðinga, sem hafa
verið svo óheppnir að senda
ekki umsóknir sinar inn á rétt-
um ti'ma.
Sú réttlæting Vilmundar að
hann hafi aðeins ráðið Finn
Torfa til eins árs og þvi gæti
næsti dómsmálaráðherra sagt
honum upp* er ómerkilegt yfir-
klór, þvi þaö er allt eins liklegt
að Vilmundur veröi enn þá
dómsmálaráðherra er árið er
liðið. Væri þá auðvelt fyrir hann
að ganga endanlega frá málinu
meðþvi aö æviráða flokksbróð-
ur sinn.
þm
og skoríð