Þjóðviljinn - 17.02.1980, Page 24

DJÚÐVIUINN
Sunnudagur 17. febrúar 1980.
Aöalsími Þjóöviljans er 81333 kl. 9 — 20 mánudaga til föst-
udaga, kl 9 — 12 f.h. og 17 — 19 e.h. á laugardögum. Utan
þess tlma er hægt aö ná i bla&amenn og aöra starfsmenn
blaösins i þessum simum: Ritstjórn 81382, 81527, 81257 og
81285, afgreiösla 81482 og Blaöaprent 81348.
K\ 81333
Kvöldsfiiii
er 81348
nafn*
<
Steingrímur
Hermanns-
son
Nafn vikunnar er
Steingrimur Hermannsson,
sjávarútvegsráöherra. Eins
og kunnugt er þá fyrirskipaöi
Steingrimur stöövun loönu-
veiöa frá og meö hádegi á
miövikudag, en menn eru
ekki á eitt sáttir um þessa
ákvöröun Steingrims.
•
Lúövik Jósepsson
formaður Alþýöubandalags-
ins hefur lýst þvi yfir að
ákvöröun Steingrims brjóti I
bága viö samkomulag sem
gert var viö stjórnarmynd-
unina um aö allar
meiriháttar stöövanir fisk-
veiöa og ákvaröanir um
heildarfiskveiöistefnu skuli
teknar af rikisstjórninni en
ekki sjávarútvegsráðherra
einum. Þá hafa ráöherrar
Alþýöubandalagsins and-
mælt þvi aö ekki skuli hafa
veriö haft samráö viö sam-
starfsflokkana og þingnefnd-
ir um máliö. Einnig hefur
þessi ákvöröun verið harö-
lega gagnrýnd á Alþingi af
þingmönnum úr öllum flokk-
um. Ýmsir hafa þó orðið til
aö lýsa stuðningi viö þessa
ákvöröun ráöherra, meöal
annars forystumenn ýmissa
félagasamtaka i
Vestmannaeyjum.
•
Fiskifræöingar hafa lýst
þvi yfir aö til þess aö tryggja
aö hrygningarstofn loðnunn-
ar 1980 veröi a.m.k. 2/3 þess
sem hrygndi 1979, þá megi
aflinn veröa mestur 300 þús.
tonn frá 1. janúar til
febrúarloka. Gert er ráö
fyrir aö aflinn hafi verið
oröinn um 290 þús. tonn viö
lok veiöanna. Aðrir eru þó
þeirrar skoðunar að hiklaust
hefði mátt leyfa 400 þús.
tonna veiöi.
Sjávarútvegsráöherra hef-
ur á þaö bent aö hann hafi
aöeins veriö aö framkvæma
ákvöröun um hámark loðnu-
veiöa á vertiöinni sem áður
haföi veriö tekin. En i janúar
s.l. var gefin út reglugerð um
að loðnuaflinn eftir áramót
skyldi ekki vera meiri en 280
þús. tonn.
•
Steingrimur hefur einnig
sagt aö ekki hafi unnist timi
til samráös vegna tima-
skorts og heföi aflinn fariö
verulega fram úr þvi sem viö
var miöaö ef ekki heföi verið
gripiö til stöövunar á
miövikudag. Ef aflinn heföi
fariö fram úr 300 þús tonn
heföi ekki orðið um neina
loönuveiöi aö ræöa til fryst-
ingar og hrognatöku I mars
næstkomandi.
— þ.m.
Á mánudögum er verið
að flytja framhaldsleikrit
eftir Lars Broling sem
fjallar um frægan og
hörmulegan heimskauta-
leiðangur, „Andrée-
leiðangurinn". Þýðingu
gerði Steinunn Bjarman en
Þórhallur Sigurðsson er
leikstjóri.
Andrée var verkfræðingur og
haföi mikinn áhuga á loftsigling-
um: en á hans tið höfðu menn
ekki annaö til þeirra hluta en loft-
belgi. Ætlun Andrées var að
fljúga i stórum loftbelg, sem örn-
inn var nefndur, frá Svalbarða og
yfir noröurpólinn og setja þar upp
sænskan fána. Tveir menn voru
Fimmtíu ár
síóan lík
fundust á
Hvítey
K • Knuí Fraœnkel
Salomon iugU&t Andrée
StrindUcrií
Strindberg og Frænkel hafa skotiö ísbjörn. Af þeim birni hlaust illt eitt.
Andrée-leiðangurinn
með Andrée i þessum leiðangri,
Nils Strindberg og Knut Frænkel.
Eftir aö hafa beðiö alllengi eftir
hentugu veöri var lagt af staö i
júli áriö 1897. Loftbelgurinn hvarf
heimskautaþokunni — og spuröist
siðan ekkert til hans fyrr en áriö
1930. Þá kom norskt selveiöiskip
að Hvitey, sem er austasta og af-
skekktasta eyjan i Svalbaröa-
eyjaklasanum. Þar fundu sel-
fangarar lik leiöangursmann-
anna þriggja, útbúnaö þeirra og
dagbækur sem skýrðu frá ömur-
legu hlutskipti þeirra.
Þessi fundur vakti feiknarlega
athygli og var um fátt meira
skrifaö i þann tið. Per Olof Sund-
man skrifaöi fyrir nokkrum árum
hei m i 1 da rská 1 dsögu um
leiöangurinn og leggur hana I
munn Knut Frænkel. Gripum
leiöangursmanna hefur verið
komiö fyrir á sérstöku safni. Þar
er og aö finna nokkrar ljósmyndir
sem leiöangursmenn tóku og
hægt var aö framkalla eftir hálfa
öld.
Hvítabjörn fór
illa i maga
Færslurnar i dagbækurnar eru
stuttoröar: þar er ekki kvartað,
heldur eru þar skráöar stuttar
staöhæfingar um þreytu, kulda,
vosbúö. Andrée haföi staðhæft að
loftbelgurinn, sem hann lét
sauma sér I Paris gæti veriö
mánuö á lofti. Þetta reyndist
mikill misskilningur. Belgurinn
var aðeins fjóra sólarhringa á
lofti. Buröarþol hans rýrnaði
miklu hraöar en menn höföu gert
ráö fyrir. Siöan hófst langt og
strangt feröalag yfir isinn til
lands. Þegar þremenningarnir
komust til Hviteyjar voru þeir
mjög illa farnir af þvi að hafa étið
ormmengað hvitbjarnarkjöt. Sú
matareitrun flýtti mjög fyrir
dauöa beirra.
Vissi um hætturnar
Þeir sem hafa mest um þennan
Ieiöangur f jallaö komast að þeirri
niöurstöðu aö Andrée hafi oröiö
fórnarlamb sinnar eigin trúar á
framfarir og uppfinningar og svo
þeirrar gáfu til aö sannfæra aöra
um ágæti hugmynda sinna sem,
hann var gæddur i rikum mæli.
Hann dáleiðir alla með mælsku
sinni og sannfæringarkrafti —
rikismenn sem eiga aö borga
brúsann, blaðamenn, sér-
fræðinga, Óskar konung. En þaö
er liklegt, aö hann hafi grunað
sterklega aö útreikningar hans
fengju ekki staðist. Það hefði
hann mátt gera fastlega ráð fyrir
eftir aö fyrsta tilraun hans til is-
flugs I loftbelg mistókst áriö 1896.
Andrée taldi sig hafa fundiö upp
þann seglbúnaö sem geröi honum
kleyft að stýra loftbelgnum
þannig aö hann væri ekki leik-
soppur vinda. En útbúnaöur þessi
var mjög ófulikominn. Og það
sem verra var: rakinn dró belg-
inn svo hratt niöur, aö hann var
ekki nema fjóra sólarhringa á
lofti, sem fyrrsegir — jafnvel þótt
leiðangursmenn heföu losaö sig
við allt þaö sem þeir töldu sig
geta án verið.
Meöan belgurinn var enn á lofti
skrifaði Andrée i dagbók sina
þessar linur, sem eru þær einu
sem gefa nokkuö til kynna
hvernig honum var innanbrjósts.
,,Þaö er undarlegt að svifa hér
yfir Ishafinu. Sá fyrsti sem hér
hefur svifiö. Mun langt um liða
þar til við eignumst sporgöngu-
menn? Verðum við álitnir vit-
skertir eða mun okkar fordæmi
fylgt. Ég get ekki neitaöþvi aö við
allir þrir erum á valdi stolts. Við
teljum að við getum vel tekið
dauöanum eftir það sem viö höf-
um nú gert”.
Jan Troell ætlar nú aö gera
kvikmynd um þennan leiöangur.
Talað er um aö Max von Sydow
fari meö hlutverk Andrées.
ÞYRSTIRFASER