Þjóðviljinn - 19.02.1980, Qupperneq 5

Þnftjudagur 19. febrúar 1980 ÞJóDVILJINN — SIÐA 5
Kosningar í
Zimhabwe-
Ródesiu:
Lands+jóri Breta í
Ródesíu, Soames lá-
varður, hefur ítrekað
fyrirheit sín um að kosn-
ingarnar sem fram eiga
að fara í landinu 27.
febrúar verði réttlátar og
lýðræðislegar. Og áfram
halda blaðalesendur að fá
fregnir sem vekja upp
miklar efasemdir um
einmitt afskipti breskra
yfirvalda af friðargerð
Mugabe, sem hér sést á kosningafundi, hefur haft uppi sáttatón — en hann hefur séft sig tilneyddan til aft
vara Soames, landstjóra Breta, vift þvf, aft ef aft yfirvöldin spilli fyrir kosningabaráttu hans verfti hann
aftur aft grfpa til aftferfta skæruhernaftarins.
Allt frekar en Mugabe!
er sameiginlegt áhugamál Muzorewas, Breta og stjórnar Suður-Afríku
og kosningum í landinu.
Hollenskur þingmaður,
Josep de Boer, sem er
reyndar kristilegur
demókrati, gekk svo
langt að lýsa því yf ir eftir
nýafstaðna heimsókn í
Salisbury, að hann
efaðist stórlega um
heiðarleika bresku
stjórnarinnar í þessum
málum.
Hér i blaftinu hafa veriö rakin
ýmisleg dæmi af þvi, hvernig
Soames hefur i reynd mismunað
þeim aftilum sem takast á i
kosningunum. Skæruliðum, sem
áftur börðust undir merkjum
þjóftfrelsisflokkanna ZANU og
ZAPU, hefur verið smalaft i
lokaðar búðir meðan
öryggissveitir þær sem
Muzorewa biskup hafði komift
sér upp meftan hann var for-
sætisráftherra af náö hvita
minnihlutans i landinu, hafa
fengið að leika nokkuft lausum
hala. En hér vift bætast mörg
einstök atvik sem raða sér i
svipaða röft fyrirbæra.
Flokkum mismunað.
Til dæmis gerðist þaft á dög-
unum, aft hollenskir samstöðu-
hópar höfðu sent flugvélarhlass
af kosningaplakötum og skrif-
stofuvélum til Salisbury til
notkunar fyrir ZANU og ZAPU.
Viku siðar haffti þessi farangur
ekki verið afgreiddur — vegna
þess aft stjórnvöld i Ródesiu
kröfðust 50 þúsund dollara af
hvorum flokki fyrir aft afgreiða
þessa sendingu, og er þetta
þeim mun fáránlegra, sem
varningur af þessu tagi á ekki
aft falla undir tollaákvæfti.
I annan staft hafa menn mjög
vakift athygli á þvi aft yfirvöld i
Ródesiu hafa lagt margar
hindranir i veg flóttamanna frá
landinu, sem hafa reynt aft
komast heim i tæka tift til aft
taka þátt i kosningunum. En
flóttamennirnir hafa einkum
verift þeir sem stutt hafa mál-
staft ZANU og ZAPU i borgara-
styrjöldinni.
Að deila og drottna.
I þriftja lagi hefur bersýnilega
verift reynt að gera nokkurn
mun á þeim tveim flokkum
Föðurlandsfylkingarinnar, sem
áðan voru nefndir og leiðtogum
þeirra. Bersýnilega er ekki
búist við þvi, að neinn hinna
stærri aftila fái hreinan meiri-
hluta á 100 manna þingi sem til
verftur kosiö. Þá er liklegt aft
FRÉTTA-
SKÝRING
Nkomo, leifttogi ZAPU, veröi i
lykilstöftu. Þvi hafa þeir sem
óttast róttæka þróun samfélags
i þvi Zimbabwe sem nú er loks
aft risa af nýlendunni Ródesiu,
einbeitt sér gegn ZANU og
foringja hans, Mugabe. Breski
landstjórinn hefur bannað
einum af helstu ráftgjöfum
Mugabes að taka þátt i kosn-
ingabaráttunni og bar þvi vift
aft ZANU æsti enn til ofbeldis-
verka. Um svipaft leyti var i
annaft sinn á fáum dögum reynt
aft ráöa Mugabe sjálfan af
dögum. Sú morfttilraun var hin
ellefta i landinu sem tengist
kosningabaráttunni beinlinis —
og átta af þeim tilræftum hefur
veriö beint gegn forystu-
mönnum ZANU.
Sjálfur hefur Mugabe reynt
aft haga kosningabaráttu sinni
á þann veg að hræfta hina
hvitu yfirstétt sem minnst, og
mun hann i þvi efni njóta ráfta
Machels, forseta Mozambique,
sem lenti á sinum tima i miklum
efnahagslegum örftugleikum
vegna skyndiflótta svotil allra
Portúgala i Mozambique sem
óttuftust hina marxisku stefnu-
skrá liösmanna þeirra þjóft-
frelsishreyfingar sem Machel
leiddi þar til sigurs. En hvitir
áhrifamann jafnt i Salisbury,
London, sem og i Suftur-Afriku,
óttast sigur Mugabes meira en
nokkuft annaft, telja hann
haröan marxista i samanburfti
viö Nkomo og vilja allt á sig
leggja til aft ýta honum til
hliðar. Eitt af þvi sem frétta-
skýrendur velta nú mikift fyrir
sér er það, hvort Suður-Afriku-
menn muni, ef Mugabe verftur
sigurvegari kosninganna, beita
miklu herlifti, sem nú þegar er
staösett i norfturhluta
Transvaal, gegn stjórn sem
hann myndafti. -áb.
„ Gleymda striöið ” í Eritreu:
Stjórnarher Eþíópíu hefur
halloka
;;SW;

farid
Barátta Þjóðfrelsis-
fylkingar Eritreu,
EPLF, gegn stjórnar-
her Eþiópiu, hefur bor-
ið verulegan árangur
að undanfömu: nálægt
áramótum hafa sveitir
þessa hers unnið þrjár
meiriháttar orrustur
við stjórnarherinn sem
kunna að varða miklu
um framtið stjórnar
Megistu i Addis Ababa,
sem hefur i styrjöld
þessari notið drjúgs
stuðnings af hálfu
Sovétmanna og Kúbu.
Eins og fyrri daginn eru þaö
örfáir staftir i senn sem draga til
sin mestalla athygli fjölmiftla.
Iran, Afganistan og Ródesía
hafa nú um hrift sameinast um
aö gera strift aöskilnaftarsinna á
strandlengju Eþiópiu vift
Rauftahaf, Eritreu, aft
„gleymdu strifti”.
En þar hafa gerst þau tíöindi,
aö i byrjun desember lagfti
stjórnarher Eþiópiu til mikillar
atlögu gegn sveitum EPLF.
Tóku um 20 þúsundir manna
þátt i sókninni og voru vel bún-
ar, m.a. sovéskum brynvögnum
og eldflaugum. Arásinni var
beint gegn borginni Nakfa, sem
var eina meiriháttar borgin sem
þjóftfrelsisherinn haffti enn á
valdi sinu, eftir aft hann haffti
orftift aft hörfa frá helstu borgum
landsins i sókn stjórnarhersins
siftla árs 1978.
En nú haffti strlftsgæfan
snúist. Þann 12. desember, eftir
aft barist haffti verift hart i tiu
daga, var stjórnarherinn kom-
inn á flótta — beiö hann mikiö
afhroft bæfti i herliöi og hergögn-
um og hörfafti um 60 km. frá
Nakfa. Enn frekari hrakfarir
fór stjórnarherinn jóladagana
og svo i bardögum sem háftir
voru nú I janúar um bæki-
stöövar hans vift Mahmimnet.
Þjóftfrelsisherinn telur sig hafa
fellt efta sært um tiu þúsundir
stjórnarlifta I þessum átökum og
breskir fréttaritarar hafa þá
sögu aö segja aft þeir hafi talift
mikinn fjölda dauöra stjórnar-
hermanna á vigvöllunum sem
og mikift af sovéskum hergögn-
um.
Skipt um bandamenn
Saga þjóftfrelsisbaráttunnar I
Eritreu er löng og flókin. Eri-
trea haffti verift Itölsk nýlenda
frá þvl skömmu fyrir aldamót
og haffti þróast um margt
ööruvlsi en Eþiópia, þar sem al-
valdur keisari rlkti meö mift-
aldaskikk. Herir hinnar fasisku
Italiu lögftu svo Eþlóplu undir
sig árift 1936, en keisarinn flúfti
land. Þegar Italir voru svo á
brott reknir, var keisara, Haile
Selaissie, launaö traust þaft sem
hann haföi sett á Vesturveldin
meft þvi aft Eritrea var samein-
uft rlki hans. En einmitt I Eri-
treu hófst fyrst sú barátta rót-
tækra afla gegn einvaldanum og
spilltri stjórn hans, sem aö lok-
um leiddi til uppreisnar gegn
honum I höfuftborginni sjálfri.
Meftan keisarinn naut velvildar
Bandarlkjanna (og léöi hann
þeim i staöinn aftstöftutil mikill-
ar hlerunarstöövar I landinujþá
studdu Kúbumenn og aft nokkru
leyti Sovétmenn viö bakift á
þjóftfrelsisöflum I Eritreu. En
eftir aft Megistu og aörir yngri
herforingjar komu til valda I
Addis Ababa og vildu vingast
viö Sovétrikin var snúift vift
blaftinu — og nú um alllangt
skeift hafa kúbanskir og sovésk-
ir hernaftarráftunautar tekift
þátt I aö aftstofta stjórnarherinn
vift aft ráfta nifturlögum sveita
aftskilnaftarsinna bæfti I Eritreu
og á landi ýmissa minnihluta-
þjófta annarra.
Jarðnæðismál
Stjórn Eþlópiu hefur einkum
reynt aft vinna sér traust I sveit-
um meft jarftaskiptingu og hefur
orftift nokkuö ágengt I þeim efn-
um — en mjög mun sá árangur
misjafn eftir aftstæftum i hverju
hérafti. Rétt eins og byltinga
stjórnin I Afganistan hefur hún
verift ásökuft um aft taka ekki
tillit til þjófternisiegra og ann-
arra aftstæftna vift jarftaskipt-
ingu, efta þá aft stórjöröum hafi
ekki verift breytt I sainvinnu-
félög bænda, eins og lofaft var,
heldur sé þeim blátt áfram
stjórnaft áfram sem stór-
búskap af aftsendum forstjór-
um. Aft minnsta kosti segja
Skæruliðar EPFL f Sahelhérafti.
breskir blaöamenn (frá
Guardian) sem nýlega töluftu
vift fanga úr stjórnarhernum
sem Eritrear höfftu náö, aft þeir
hefftu oft mátt heyra ásakanir af
þessu tagi af hálfu fanganna.
Aö öllu samanlögftu virftist
sem Þjóftfrelsisfylking Eritreu
hafi mjög bætt stöftu slns og hafi
nú aftur á valdi sitt dreifbýlift
mestallt, en stjórnarherinn
helstu borgir. Þaft eykur og á
erfiftleika stjórnarinnar I Addis
Ababa, aft blossaft hafa upp
vopnuft átök áft undanförnu I
ýmsum öftrum landshlutum, t.d.
Figre.
-áb