Þjóðviljinn - 01.03.1980, Qupperneq 9

Þjóðviljinn - 01.03.1980, Qupperneq 9
Laugardagur 1. mars 1980 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9 Rósa Eirlksdóttir: Oft þegi ég frekar en aö segja brenglaöa setningu á islensku. Tryggvi Felixson taíar viö Rósu Eiríksdóttur sem býr á Jamaica Getur Jamaica risiö úr öskustó fáfræöi og fátæktar? Já, en þaö kemur til meö aö taka langan tlma. Erfiðara að vera hvitur i dag en áður Hafa miklar breytingar átt sér staö á Jamaica slöan þú komst hingaö 1953? — Þaö hafa oröiö miklar breyt- ingar. Til hins verra vil ég nefna hina miklu aukningu glæpa. Áöur gat ég fariö óhult allra minna feröa. Nú hreyfi ég mig helst ekki hér i Kingston án þess aö fara í bll og alls ekki ein. Ég held aö Jamaicamenn hafi veriö illa undir þaö búnir aö taka viö st jdrnartaumum þegar landiö varö sjálfstætt 1962. Þaö var ekki nægjanlega margt þjálfaö starfs- fólk til aö sjá um alla stjórnsýslu. Ýmislegt hefur þó oröiö til batn- aöar. Stéttajöfnuöur er meiri I dag en áöur. Aöur voru margir sem ekki þoröu aö yröa á þá sem hærra stóöu i þjóöfélagsstigan- um. 1 dag fer þeim fjölgandi sem segja sína meiningu og þaö tel ég jákvæöa þróun. 90% Ibúa Jamaica 'eru af afrisku bergi brotnir og ég spyr Rósu hvernig þaö sé aö vera hvít- ur maöur á Jamaica? — Þegar ég kom fyrst til Jama- Rósa og Jan eiga þrjú börn. Jan sem fæddist á fslandi, og þau Eirik og Margréti sem fædd eru á Jamaica. Margrét dóttir min var heima um páskana 1978, og þykir nú meira variö I tsland en Jamaica. Hún er mjög hrifin af ættingjum sinum á Islandi, þeir létu lika allt eftir henni. Margrét er nú viö nám f London og ég á von á þvi aö hún haldi tengslunum viö Island lifandi. Alltaf islensk Ef fariö er út i ættfræöi þá kem- ur þaö Iljós aö Rósa er Þingeying- ur i báöar ættir. Snjólaug Jóhannesdóttir móöir Rósu er dáin en faöir hennar Eirlkur Jónsson býr i Reykjavik. Þegarég litast um I bókahillum heimilisins sést aö islenskar bók- menntir hafa ekki gleymst. Þá finn ég nokkrar bækur eftir Laxness á ensku svo og Egilssögu sem Rósa tjáir mér aö maöur sinn kunni vel aö meta. Rósa heldur málinu vel þrátt fyrir langa fjarveru frá landinu bláa. Einstöku sinnum bregöur fyrir erlendum blæ á annars hljómmikla islenska tungu. Eftir þvi sem llöa tekur á samtaliö veröur þó ástkæra ylhýra máliö hreinna og þjálla. Meiri jöfnuður — og meira kynþáttahatur.... Á lögfræðiskrifstofu Jan Ramsey við Kirkjustræti i miðborg Kingston hitti ég Rósu Einarsdóttur. Hún tek- ur á móti mér með brosi á brá sem ég þekki vel frá fyrri veru minni hér á Jamaica. Rósa er eini íslendingurinn sem hef- ur fasta búsetu á Jamaica. Okkur kemur saman um að hittast sið- ar og ræða um lif hennar og tilveru, um stúlku úr vesturbænum sem fyrir 27 árum siðan hélt til Jamaica. Nokkrum dögum siöar er ég staddur á heimili Rósu i Kingston. Viö setjumst inn I stofu. Ég kveiki á segulbandinu og Rósa tekur til viö aö leysa úr þeim spurningum sem fyrir hana eru lagöar. Til Jamaica 1950 eftir aö ég haföi lokiö prófi frá Verslunarskólanum hélt ég til Englands. I Englandi vann ég eitt ár á barnaskóla fyrir heyrnar- skerta og læröi ensku. Einn gam- all skólabróöir minn, Már Elis- son, vará þessum tima viö nánW Cambridge. Eitt sinn fór ég ásamt enskri vinkonu minni að heimsækja Má. Meöan á heim- sókn okkar stóö kynnti Már okkur fyrir félaga sinum frá Jamaica, ungum lögfræöinema aö nafni Jan Ramsey. Þessi kynni leiddu siöar til hjónabands Rósu og bjuggu þau saman um nokkurn tima i Eng- landi. Siöla árs 1952 heldur Rósa til Islands og eignast þar fyrsta barn þeirra hjóna Jan eöa Nonna eins og hún kallar hann. — Ég varö ekki vör viö nein óskemmtileg viöbrögð vina og vandamanna heima 'viö þvi aö ég giftist dökkum manni. Ég hélt aftur til Englands eftir aö hafa fætt son minn. Ég gat ekki dvaliö meö manni minum i Cambridge, en hann átti enn eftir 2 ár af námi sinu. Viö vorum illa stödd fjár- hagslega og þó aö ég vildi vinna þá voru atvinnumöguleikar engir fyrir mig. Ég vildi ekki halda aft- ur heim til Islands. Skilnaöur minn viö pabba og mömmu hafði veriö erfiöur og ég vildi ekki endurtaka hann. Voriö 1953 hélt þvi ég og sonur minn til Jamaica. Eftir 15 dága sjóferö á þriöja far- rými, þvi ekki voru fjárráöin mikil, komumst viö Nonni til Kingston. Þar tóku á móti okkur tengda- foreldrar minir sem ég haföi aldrei augum litiö. Þaö var mjög einkennilegt aö koma til Jamaica. Fyrst veöur- farið, hitinn áriö um kring, hús- næöiö svo ólíkt svo og fólkiö sem mér hefur þó alltaf þótt ósköp alúölegt og auövelt aö kynnast. Eftir aö ég haföi áttaö mig á nýjum lifnaöarháttum þá lá leiö min i verslunarskóla og þar læröi ég enska hraöritun. Aö þvi loknu hóf ég almenn skrifstofustörf. Ég man aö vikukaupiö mitt var 4 pund á viku. Þaö varö aö nægja mér og syni minum fyrir uppi- haldi. A þeim tlma var Jamaica bresk nýlenda og ég fann fyrir þvf aö landiö var arörænt og kaupiö lágt. Stjórnmálaafskipti Þegar Jan kemur til Jamaica og setur á fót iögfræöiskrifstofu vænkast brátt hagur þeirra hjóna. Rósa sér um aö stjórna skrifstofunni og lögfræöingurinn Ramsey veröur brátt meðal virt- ari lögmanna á Jamaica. Þau hjónin eignast heimili I Kingston og siöar einnig búgarö á noröur- strönd Jamaica, i Portland. Rósa segist kunna best viö sig á búgaröinum i Portland. Þar er alltaf eitthvaö um aö vera og þaö fellur henni vel. Jamaica er gósenland búmanna. Þau hjónin rækta á búgaröi sinum kaffi, kakó, lauk, kartöflur, pipar- myntu, banana og sitthvaö fleira. Jan Ramsey hóf þátttöku I stjórnmálum stuttu eftir aö hann kom til Jamaica, frá námi sinu i Cambridge. Og Rósa lætur sitt ekki eftir liggja. — Ég fór um alla Portlandsýslu og talaöi viö fólk, steig i ræöustól og hvatti fólk til aÖ styöja mann- inn minn. Pabbi minn var alltaf Framsóknarmaöur og vakti mér áhuga fyrir stjórnmálum. Ég man eftir þvi þegar fyrsta Fram- sóknarkonan komst á þing. Ég var pinulitin, 9-10 ára, en ég gleymi þvi ekki þegar pabbi kom hlaupandi inn og kallaði ,,Rann- veig er komin á þing”! Annars eru stjórnmál hér tölu- vert ööruvisi en heima. Hér eru flöskur og steinar látnir fljúga og ósjaldan er byssum beitt. Ég var þvi alltaf hrædd um manninn minn. Nú hefur hann sagt skiliö viö stjórnmál i bili og vill ekki starfa meö hvorugum stjórn- málaflokknum eins og ástandiö er i dag. 10 börn, 10 feður Og Rósa er komin út i þjóö- félagsmál. Jamaica er fátækt land þar sem u.þ.b. 30% Ibúa kunna ekki aö draga til stafs eöa lesa á bók. Jamaicabúar hafa ekki haft tök á aö nota sér öll þau náttúruauö- æfisem eyjan þeirra býöur upp á. Sumir vilja segja aö fólkiö sé latt, en aörir vilja kenna fátækt- ina skorti á menntun. 1 Englandi og Kanada eru Jamaicabúar orö- lagt dugnaöarfólk, en heima i slnu eigin landi hinir „lötustu”. Meöal fátækra er þaö konan sem gllmir viö stærstu vanda- málin. Þaö er t.d. ekki óalgengt aö hitta einstæðar mæöur sem hafa átt 10 börn meö 10 mis- munandi mönnum. Og enginn af þessum 10 hjálpar til viö aö llta eftir börnunum. Ég hef reynt aö leiöbeina þeim stúlkum sem ég hef haft I vinnu. En þaö er ekki auövelt. Rlkjandi hugsunarháttur og fáfræöin eru þrándur I götu. Fáfræöin er efalaust mesta vandamál Jamaica. ica þá haföi hvltur maöur miklu meiri möguleika en svartur. Hvlt stúlka var tekin fram yfir svarta ef um var aö ræöa ráöningu i starf, þó svo aö báöar heföu sömu menntun. Ég varö sárasjaldan fyrir einhverju aökasti vegna litarháttar mlns. I dag er ástandiö annað. Þaö er sist betra fyrir hvita aö fá vinnu og ég verö i auknum mæli vör viö kynþátta- hatur. Margir af hinum svörtu kenna hvita fólkinu um allt sem illa hefur fariö. Margréti likar island vel Mér líkar vel að vinna úti. Ég kann lítiö til húsverka e.t.v. vegna þess aö ég hef sloppiö viö aö gera þau. Ég hef þó reynt aö halda uppi íslenskum venjum og taka sem mestan þátt I uppeldi barna minna. Barnauppeldi er ööruvlsi hér en heima. Flestar fjölskyldur, sem einhver efni hafa, ráöa vinnukonur til aö sjá um aö ala börninupp. Fjölskyldu- bönd á Jamaica eru ekki eins sterk og á Islandi. Jafnvel syst- kini hittast sjaldan og halda litiö saman. — Islenskan gleymist aldrei, en þegar liöa margir mánuöir eöa jafnvel ár án þess aö ég tali is- lensku þá veröur tungan^)þjálli I meöförum. En þegar ég hef tæki- færi til aö tala móöurmáliö þá liökast málfærin fljótt. Mér finnst ieiðinlegt þegar ég beygi orð vit- laust. Oft þegi ég frekar en eiga þaö á hættu aö segja brenglaöa setningu. Faðir minn, mágkona og bróöir halda mér upplýstri um þaö helsta sem gerist á Islandi. Þaö kemur llka fyrir aö vinir eöa ætt- ingjar frá Islandi heimsækja mig hér á Jamaica. Sjálf fer ég heim, i sumar i sjöunda sinn siöan ég flutti til Jamaica. 27 ár á Jamacia hafa þó valdiö þvi aö ég er hrædd viö vetur og kulda. Mér finnst gaman aö horfa á veturinn út um gluggann, úti vildi ég ekki vera. Eitt sinn var ég heima I mars- mánuöi; þegar ég kom aftur til Jamaica þá var ég meö lungna- bólgu. Þegar ég kem heim er þaö fyrsta.sem fyrir augu ber, svart- ar gróöurlausar auönir. Hvert skipti sem landiö birtist þá fer ég aö skæla. • Blikkiðjan Asgaröi 7, Garðabæ onnumst þakrennusmíöi og uppsetningu — ennfremur hverskonar blikksmiöi. Gerum föst verötilboö SIMI 53468

x

Þjóðviljinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.