Þjóðviljinn - 02.03.1980, Síða 6

6 SÍÐA — ÞJ6ÐVILJINN Sunnudagur 2. mars 1980
STJÓRNMÁL
ÁSUNNUDEGI
Kaflar úr ræðu Svavars Gestssonar
á flokksráðsfundi 22. -24. febrúar
Endurmat baráttuaðferða
Og áherslna
1 upphafi verkalýöshreyfingar
á Islandi var baráttan um brauöiö
allsráöandi svo og krafan um
viöurkenningu verkalýöshreyf-
ingarinnar. Frá þessum timum
eigum viö marga minningu sem
forystumenn flokka okkar og
verkalýöshreyfingar færöu siöar i
letur. Mannréttindabarátta
verkafólks mætti grimmri and-
stööu, en meö árunum læröist
hinni ungu borgarastétt aö laga
sig aö þessum sjálfsögöu kröfum
verkalýösins. Meö vaxandi tækni
og stórstigari nýtingu auölind-
anna en nokkru sinni fyrr i
tslandssögunni sköpuöust mögu-
leikar til þess aö samþykkja kröf-
ur launafólksins aö fullu, en samt
héldu fjármagnsöflin meiru I
hendi en áöur. Veruleg áhrif i
þessum efnum haföi nýsköpunar-
stjórnin þar sem þaö tvennt gerö-
isti senn, aö atvinnulifiö var reist
úr rústum hnignandi sveita-
búskapar til nýiönaöar fiskveiöa
og fiskvinnslu, en á sama tima
varö lifskjarabylting — kaup-
máttur launa margfaldaöist og
lifsafkoma hinna almennu launa-
manna styrktist mjög verulega.
Hér á þaö einkar vel viö aö vitna i
kver nokkurt sem viö lesum sjálf-
sagt öll kvölds og morgna: ,,En
öld borgarastéttarinnar er mörk-
uö þrotlausum gerbreytingum á
framleiöslu, látlausu róti á öllum
þjóðfélagsháttum, eilífu öryggis-
leysi og umskiptum. Allir gamlir
og grónir llfshættir llöa undir lok
ásamt fornhelgum hugmyndum
og lifsskoöunum, sem eru þeirra
fylgifé. Allir nýskapaöir lifshætt-
ir ganga úr sér áöur en þeir veröa
fullharönaöir, allar lögstéttir
hverfa, öll verandi gengur fyrir
ætternisstapa, öllum helgum
dómum er spillt, og loks eiga
mennirnir sér ekki annars úrkosti
en aö hvessa algáð augu á lífsaf-
stööu sina alla og samskipti”.
Tengslin
við hugsjónirnar
Þessi tilvitnun er hér lesin
vegna þess aö hún gæti ákaflega
vel átt viö þaö sem gerðist á
lslandi nærri öld eftir aö hún var
gefin út á bók og gerist enn.
Sveigjanleiki fjármagnsstéttar-
innar skapaöi möguleika til þess
aö veröa viö kröfum verkalýös-
hreyfingarinnar i kaupi og kjör-
um I þrengstu merkingu þess
orös. Sveigjanleiki verkalýös-
hreyfingarinnar i baráttuaöferö-
um var ekki jafn sivirkur og á
hinn bóginn; kröfugeröin bar
lengst af fram eftir þessari öld
svip af þvi að baráttan væri háö
um hvern einasta brauömola, aö
máltiö næsta dags væri háö
stööugri óvissu skortsins. Botn-
laus vinnuþrældómurinn var oft-
ast látinn afskiptaiitill, og hiö
menningarlega innihald barátt-
unnar virtist látiö lönd og leiö.
Þröng kaupgjaldsbarátta sker á
tengslin viö hugsjónimar og þaö
er engu llkara en baráttan snúist
um þaö aö tryggja fjármagns-
eigendum markaö hjá neyslusæl-
um borgurum sólarlandaferö-
anna.
í verkalýösbaráttunni byggjum
viö á traustum grunni Islenskrar
alþýöuhreyfingar, Kommúnista-
flokksins og Sósialistaflokksins,
en viö veröum nú aö endurmeta
baráttuaöferöir okkar og áhersl-
ur. Ella gætum viö orðið fórnar-
lömb markaösbúskaparins og
neyslusýkinnar sem herjar um
löndin öll.
Tryggð viðmálstaðinn
Verkalýösbaráttan hefur veriö
annar meginþáttur baráttu flokks
okkar á undanförnum áratugum.
Hinn þátturinn er sjálfstæöis-
baráttan. A þvi sviöi höfum við
einnig átt viö erfiöar aöstæöur aö
etja. Baráttuaöferöirnar hafa
sjálfsagt ekki alltaf veriö
nákvæmlega réttar, en niöurstaö-
an er engu aö siöur ákaflega
jákvæö um margt. Ég er alger-
lega ósammála þeirri túlkun, aö
viö höfum beöið hvern meirihátt-
ar ósigurinn á fætur öðrum I her-
stöövamálinu; meö þannig
lagaöri röksemdafærslu má alveg
eins halda þvi fram aö þaö hafi
veriö sök okkar flokks fyrst og
fremst aö herinn kom hingaö 1951
og aö Island varö aöili aö NATO
1949. Viö hliö beiskju af þvi tagi
sem stundum heyrist getur upp-
gjöfin einmitt legið innan seiling-
ar. Ég tel aö I þjóöfrelsismálun-
um eigi okkar hreyfing sér glæsi-
lega sögu, en á siðari árum hefur
okkur ekki tekist sem skyldi aö
tengja þennan hátt viö verkalýös-
baráttuna. Þjóöfrelsi veröur seint
taliö upp úr launaumslögum? visi-
tala þjóöfrelsis er engin til og
sjálfstæöisbaráttan og verkalýös-
baráttan hafa ekki á siðasta ára-
tug veriö jafn eindregiö samferöa
og til dæmis 1949.
Þaö er óhætt aö fullyröa þaö aö
tekist hefur aö halda styrk flokks-
ins út á viö og inn á viö i öllum
meginatriöum á þessum áratug-
um og útkoma flokksins I siöustu
kosningum var aö minu mati
raunar sú besta á landsvisu eftir
aö Alþýöubandalagiö varö stjórn-
málaflokkur fyrir liölega 12 ár-
um, fyrir utan úrslitin 1978. Þeim
styrk getum viö áfram haldiö ef
hugsjónirnar veröa aldrei viö-
skila viö veruleikapuö augna-
bliksins. Styrkur flokks okkar
mæltist nefnilega hvorki einhliöa
á visitölu kjörfylgis né kaupmátt-
ar, innri samheldni er ein megin-
forsendan, en tryggö viö málstaö
okkar er þó grundvallaratriöiö
sem öllu skiptir
Staðan og umhverfið
Staöa okkar nú ræöst vitaskuld
einnig af umhverfi okkar. Hag-
vöxtur var allan siöasta áratug
mikill og stööugur þrátt fyrir
mikla veröbólgu. Siöustu misser-
in hefur dregiö úr hagvexti vegna
ytri áfalla en samt sem áöur hef-
ur tekist aö halda kaupmætti al-
mennra launa og lifskjörum I
meginatriöum, sem þýöir aö
gengiö hefur veriö á hlut fjár-
magnsins. Stjórnarsamningur
þeirrar rikisstjórnar sem nú hef-
ur veriö mynduö staöfestir þetta
grundvallaratriöi. En þegar
dregur úr hagvexti veröur barátt-
an um þaö sem til skiptanna er
haröari en fyrr og viö höf-
um ákveöiö aö stilla flokki okkar
þar i fremstu viglinu. Verkalýös-
hreyfingin á þar meö aö hafa
betri viðspyrnu en ella væri. Um
þaö hljótum viö aö vera sam-
mála.
Þegar svo er þrengt aö fjár-
magnsöflunum, sem raunin er á
oröin siöustu misseri, reyna þau
aö sækja fram, og leiftursókn
Sjálfstæöisflokksins var tilraun
þessara afla til þess aö sækja
stærri ávinninga I þjóöfélagi okk-
ar. Leiftursóknin var alvar-
legasta tilraun siöustu missera til
þess aö eyöileggja árangur
pólitiskrar baráttu okkar á um-
liðnum áratugum. Ætlun leiftur-
sóknarinnar var aö rifa niöur llfs-
kjörin I heild um leiö og þess var
krafist aö frelsi auömagnsins til
álagningar og umsvifa yröi stór-
aukiö. Blygöunarlaust var þvi
haldiö á lofti aö erlend stóriðja
yröi flutt inn I landiö I vaxandi
mæli. Sigur I kosningabaráttu og
stjórnarmyndun yfir slikri stefnu
er pólitiskur ávinningur.
Verjum það
sem vannst
Svo er komiö I þjóöfélaginu aö
viö veröum aö verja þaö sem unn-
ist hefur hvarvetna og þaö kallar
á endurmat og nýjar baráttuaö-
feröir.
Leiftursóknin var jafnframt til
marks um hugmyndafræöilega
kreppu Ihaldsins og úrræöaleysi.
Hún var rökrétt framhald af
ósigri Ihaldsins I Reykjavik vorið
1978, vanmáttugt fálm til þess aö
fylkja stórum fjöldaflokki á bak
viö baráttumerki sem aldrei haföi
veriö sýnt fyrr á opinberum vett-
vangi. Sjálfstæöisflokkurinn haföi
nefnilega ævinlega veriö frjáls-
lyndur flokkur og Ihaldsflokkur i
senn. Frjálslyndur á ýmsum
sviöum efnahags- og atvinnulífs,
en Ihaldssamur gagnvart ásókn
verkalýðshreyfingarinnar til
betri kjara. Leiftursóknin krafö-
ist þess af okkur aö viö reyndum
aö verja þaö sem er og okkur
tókst þaö. Meö kosningaúrslitun-
um var leiftursókninni hrundiö.
011 umræöa síöustu missera um
stjórnmálin hefur snúist um efna-
hagsmálin. Þar eigum viö og
verkalýöshreyfingin okkar sök.
Ég segi aö viö eigum „sök” vegna
þess aö ekki hefur sem skyldi ver-
iö reynt aö setja þessa umræöu I
viötækara samhengi stétta-
baráttunnar og sjálfstæöisbarátt-
unnar. Slik einhliöa efnahags-
málaumræöa er okkur sérstak-
lega varasöm þvi aö þá er hætt
viö aö viö veröum þröngsýnir
hentistefnumenn á vettvangi sem
andstæðingarnir hafa haslaö okk-
ur. Efnahagsmálaumræöan hefur
I grundvallaratriöum snúist um
kaupiö og kaupmátt launa, en
samneyslan hefur ekki hlotiö um-
ræöu og athygli sem skyldi. Er
þaö miöur vegna þess aö einvörð-
ungu með aukinni samneyslu er
unnt aö jafna lífskjörin en þaö
hlýtur aö vera eitt helsta
keppikefli okkar. Auövitað er þaö
rétt sem einn félagi okkar sagöi i
gær aö viö veröum aö leggja
áhersíu á samræmda láunamálá-
stefnu og viö hljótum ennfremur
aö hafa I gangi umræöu um verö-
bætur á laun og hvernig þeim er
best fyrir komiö. Ég hygg þó aö
mestu varöi aö viö áttum okkur á
þeirri grundvallarstaöreynd nú
aö jafnrétti nálgast ekki nema við
þorum aö béita nauösynlegum
stjórntækjum til þess aö auka
samneyslu og þar meö flytja f jár-
muni frá þeim sem mest hafa
umleikis til hinna sem lökust hafa
kjörin.
Framhald
kjarabaráttunnar
Svavar Gestsson ræddi þessu
næst um siðustu vinstri stjórn og
reynsluna af henni:
Myndun vinstri stjórnarinnar
bar aö meö þeim hætti aö mjög
almenn krafa kom fram um þaö
aö hún yröi einskonar framhald á
baráttu verkalýöshreyfingarinn-
ar á fyrri hluta ársins 1978. Henni
var ætlað aö takast á viö tak-
Hefjum fram nýja sýn til
nýs þjódfélags, lýdræðis,
jafnréttis, þjóðfrelsis,
til sósíalisma