Þjóðviljinn - 24.04.1980, Blaðsíða 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 24. april 1980
L0NNSOPPGJ0RET
Stortinget:
FRÉTTASKÝRING
Láglauna-
fólkí
Noregi
fagnar
■ m
sigri
© Einar Karl Haraldsson

r
íentliee. er den sosiale
profilen blitt svaert god,
sier f -AtJi
Dag'iladet at han er prinsipielt
imot a finansiere Innningcr
gjeni om offepá*^"*t,u te
Vel-Vask har ikke noen pro-
blemer med ft akseptere lenns-
oppooret sáfremt bedriíten
fár legge pá prisene. Det er det
regne med. Klubbforman^y Fabrikker.
Svea Haarr opplyser til Dag« I Fullt sá fomavd er ikke be-
bladet at en rekke av produkjl driftens admmistrr^^cte di-
sjonsa^Nfcidern^Jjedriften.
om vi helst hadde sett at min-
stelannsgarantien ble satt ti!90
prosent av gJennomsniUlig in-
dustriarbeiderlonn og ikke 85
prosent som riksmeklingsman^
Pá arbeidst iver iden i lav-
ennsfagene b'ir lannsopp-
ooret hils^jed resignert fat-
De tusener av kvlnner som Jobber I fiskelndustrien og andre lavlannsfag innen Industrien kan glede seg I da*. Endelig et skikkelig hopp oppover pá lanasstigen.
Junawao lor
kwlnnene
l influstrien
Stor jubeldag lor de luv'lente og kvlnnen i industrien I gár. Endelig bllr det tatt et skik-
kellg lett for á slkre at de som tjener minst, heretter fár felge med i lennsgaloppen.
Blant de ansatte I nærlngs- og nytelsesmiddelbransjen og 1 teko-lndustrlen bllr lenns-
oppgjeret hllst med stor tilfredshet. Det er nettopp I dlsse bransjene det er flest kvln-
arwatte, 09 del « de, tepnenl.áe, ha, la,e8t. Enkelte kan ,«jne med helt ' '' ' U"“""
opp mot 90 prosent lennsekninger.
LAVTL0NTE FAR OPP TIL FEMTI PROSENT L0NNS0KNINO
Hoyres Rolf Presthus er
et unntak. Han sier til
Dagbladet at staten burde
har gitt starre skattelettel-
ser og okt bametryden
mer. men det burde ha
vært gjort i forblndelse
med budsjettbehandlingen
i fjor host, slik Hoyre fo-
reslo. Da ville det tapte
være tatt igjen med redu-
serte offentlige utgifter.
SVs Stein Omhoi sier at
resultatet betyr nedgang i
reallonn íor vanlige lonns-
takere, og at lonnsglid-
ningstaket vil redusere
aktiviteten l fagforening-
ene. Han sier ogsá at nár
den nye lavlonnsordning-
en blir satt ut i livet. vil
mange etter hvert fole seg
lurt. De LO-organiserte
má betale selv. mens ar-
beidsgiveme gár fri.
— Eg vil seia meg sers
nogd med at oppgjeret har
fátt ein klár láglonnspro-
fil, sjoiv om ramma for
statens bidrag er i hogste
laget, sier Senterparitets
Sverre Helland.
— Det skulle være
unodvendig for staten á
bidra med sá mye som 1.4
millíarder med den hoye
levestandarden vi har her
i landet. sier Kristelig Fol-
kepartls Kjell Magne Bon-
devik.
— Avtalen er ct gjen-
nombrudd for lavinn-
tektsgruppene. Sammen
med bidraget fra det of-
AV ARNE SE-V'-C
Stortingets finan.4<omité
ble orientert om Itatens
bidrag til l0nnsoJ)ídoret
av finansminister 4g for-
brukerminister i gár for-
middag. Etterpá ga poiiti-
kerne uttrykk for tilfreds-
het med at oppgjoret var
vel i havn og at staten
hadde bidratt med á heve
bametrygden. De var ogsá
fomovd med lavlonnspro-
filen og med taket pá
lonnsglidningen, men syn-
tes regnmgen pá 1.4 mil-
liarder var vel hey.
Akvædi um lágmarkslaun
og þak á launaskriðið
Eins og áöur hefur verið
skýrt frá i Þjóðviljanum er
það launasamkomulag
sem tekist hefur i Noregi
eftir að aðilar vinnumark-
aðarins féllust á miðlunar-
hugmynd sáttasemjara um
margt athyglisvert. I
Noregi er um það rætt að
eftir aö bætt kjör láglauna-
fólks hafi verið á dagskrá
samninga í 20 ár hafi nú
loks tekist að lyfta lægstu
launum svo um munar. Al-
gengt er að láglaunafólk
fái frá 25% upp í 50%
launahækkun samkvæmt
nýgerðu samkomulagi.
Auk þess fær það trygg-
ingu fyrir að stija ekki
eftir á botninum meðan
aðrir hópar í þenslugrein-
um njóta launaskriðs og
sérkjara. Konur í matvæla-
og fataiðnaði hafa sér-
staka ástæðu til þess að
fagna þessu samkomulagi,
en ýmsir aðrir hópar
launafólks, svo sem
starfsmenn í járn- og
málmiðnaði, prentiðnaði
og efnaiðnaði, þykjast illa
sviknir.
Meginatriöi
samkomulagsins
Samkomulagiö er i meginatriö-
um á þá leiö að enginn fái lægri
laun en sem svarar 85% af meöal-
launum i iönaöi. Til þess aö koma
þessu i kring er stofnaöur svo-
kallaður láglaunasjóöur sem at-
vinnurekendur, samtök launa-
fólks og rikiö greiöa i. Almennt er
gert ráö fyrir aö laun hækki um
5% og þar á ofan kemur láglauna-
uppbótin sem er um 3% heild-
arlaunasummunnar i landinu. 1
viðbót við þessi átta prósent
koma svo stjórnvaldsaögeröir
sem metnar eru til 4% I kaupi.
Þær eru einkum fólgnar i 1%
skattalækkun til allra og hækkun
barnabóta óháö tekjum um 900
kr. norskar á ár og barn, eöa um
tæplega 80 þúsund kr. Isl. á barn
og ár. Heildarrammi samkomu-
lagsins er þvi um 12% launa-
hækkun beint og óbeint, en þar
meö er ekki sagt aö um
kaupmáttaraukningu sé að ræöa
þvi gert er ráð fyrir 9,5-10% verð-
lagshækkunum á árinu og 12
prósentin deilast mjög misjafn-
lega meöal launafólks. 1 þessu
uppgjöri er einnig ákveðið að
veröi launaskrið meira en 3% i ár
skuli samiö um þak á launaskrið
fyrir næsta ár.
Láglaunasam-
böndin ráða
ferðinni
Norska Dagblaðið segir i for-
ystugrein um samkomulagiö aö
með þvi hafi verið höggvið á tvo
Gordionshnúta — annarsvegar
láglaunavandamáliö og hinsveg-
ar launaskriðið. Meö 85% tekju-
tryggingarreglu séu lægstu laun
hifö verulega upp, og meö lág-
launasjóðnum sé reynt aö tryggja
rekstur fyrirtækja með slæma
greiðslugetu um leið og þeim er
gert kleyft aö greiöa skapleg
laun. Niðurstaða samkomulags-
ins feli einnig i sér valdatilfærslu
innan Alþýöusambandsins. Aður
hafi þau landssambönd sem
mesta möguleika áttu á stað-
bundnu launaskriði sett svip sinn
á útkomu samninga, en nú sé
hlutum snúiö við láglaunasam-
bandinu i hag.
Meiri launajöfnuð
Dagblaöið segir aö enda þótt
enn sé mjög óljóst hversu helt
þakið á launaskriðinu reynist
skipti þaö sköpum að búiö sé aö
negla þaö niður á pappír. Svo
lengi sem launaskrið viðgangist
næsta óhamiö séu heildarsamn-
ingar á margan hátt marklausir.
Afleiðingin hafi ætið veriö sú að
láglaunafólkið dragist stööugt
lengra afturúr. Dagblaöiö segist
gera þvi skóna aö sú takmörkun
sem aöilar séu nú ásáttir um aö
setja launaskriöinu sé aöeins
hornsteinninn aö heldu þaki sem
hafi I för meö sér aukna mögu-
leika til aö stýra tekjuþróuninni I
átt til meiri launajöfnunar.
Blaðið segir ennfremur aö
skattalækkun og hækkun barna-
bóta komi sérstaklega til góöa
láglaunuðum barnafjölskyldum
enda séu þær einar um að fá veru-
legar kjarabætur út úr samning-
unum i heild. Meöallaunafólkiö
verði aö sætta sig við kaupmátt
ársins 1979.
Falliðfrá
markmiðinu
Krafa Norska Alþýöusam-
bandsins var sú að eindurheimta
skyldi kaupmátt ársins 1978, en
verið hafa i gildi i Noregi ströng
aðhaldslög með frystingu verö-
lags og kaupgjalds. Vegna er-
lendra veröhækkana án launa-
bóta hefur t.a.m. kaupmáttur yfir
linuna skerst um 4,5% á árinu
1979. Ljóst er að með samkomu-
laginu hefur Alþýðusambandiö
falliö frá þessu markmiöi. Þeir
sem þéna mest stórtapa á sam-
komulaginu en þeir sem þéna
minnst stórgræöa margir hverjir.
Fjölskyldur með tvö börn fá betri
rauntekjur en 1979 séu fjölskyldu-
tekjurnar undir 80 þús. kr. norsk-
um eða um 7 miljónum isl. kr. á
ári. Hjá þeim sem hafa 80 þúsund
kr. i árstekjur verður stöðnun, en
allir sem hafa meira en 7 milljón -
ir kr. islenskar i. árstekjur fá
skertar rauntekjur. Hjá einstak-
lingum lækkar kaupmáttur i öll-
um tekjuhópum, fyrir utan þá
sem ekki hafa meira en 50 þúsund
kr. norskar á ári, eða 4.4 milljónir
isl. kr.
Mlndre i iBnnlnns-
nnsen Inn de flesle
AvARNESELLÆO
En glennomsnlttsfamlllo
mod to bam og en árs-
Inntekt pá 80 000 kroner
vll sltte Igjen med 123 kro-
ner mlndre I máneden et-
ter lennsoppgjeret. Da har
vl sammenllknet med hva
vl hadde tgjen I lennlngs-
poaen ved begynnelsen av
áret, og hva vt vll ha á rut-
te med ved árets slutt. Vi
gár ut fra at prtsstignlngen
I ár bllr ca. 10 prosont.
Trollg bilr prfssttgnlngen
enda heyere hvls bedrlft-
ene fár lov tll á ta Igjen ek-
te lennsutglfter I heyere
prlser pá de varer de pro-
duserer.
Bare de
med lavest
inntekt vil
tjene mer
Det betvr at reallonna. det Ola
har ígjén nir akaene er betalt
or prisstignlngen trukket fra. I
ár vil gá ned med ca. 2.6 pro-
sent. Málet som LO hadde ved
disse forhandllngene var á
opprettholde kjopekraften fra
l<ml Resultatet for en lonns-
taker med joennomsmttsinn-
tekt uten den tillatte tre pro-
sent lonnsglidnlngen blir at ik-
ke engnng lonnsniváet for 1979
kan opprettholdes. I fjor glkk
reallonna ned med ca 4.5 pro-
sent fordl lonningene da stod
stille. mens prlsene glkk opp
med 4—5 prosent.
rekes at re-
arbeidstaker til arbeldstaker.
og mellom grupper av arbeids-
lukere
Best for do lavtlonto
Eúer l.imisoppgjorei vil alle
iirlK-id-takere som tlener un-
iler Hó prtwent av gjennomsnit-
tei tor industriarbeidere. fá et
l.nigt hoyere lillegg. 85 prosent
nv gieunomsnittslonn blir en
arslonn pá drovt 60000 kroner.
eller ca. 29.60 i timebetaling.
ArlHidstakere. som f.eks i
hermetikkmdustrien. der tlme-
lonna er helt nede pft dro>e 22
direkte negativt. Dermed er
det ikke sagt at vl llke godt
kunne ha unnvaert hele lonns-
oppgioret nftr resultatet blir
mindre penger i posen. En
prísstigning pft 7—8 prosent
ville vi i alle fall ha fétt. og
uten noe lonnstillegg over-
htxlet. ville vi opplevd en
reallonnsnedgang som er like
stnr som prlsstignlngen
For folk som tiener over
fiOOOO. og som ikke far noen
glede av mlnstelonnsgariintien.
bllr árets oppgjor mer enn ma- ................
gert. For disse gruppene vll det teletten pa 1%
generelle tillegget mer eller "" • -
over fiOOOtl mfttte régne med
reiillonnsnedgang i ai. mens de
med lavest inntekt kan regne
med oknmger Landsorgani-
siisjonen vil neppe gixlta at an-
dre grupper far hovere lonns-
nalegg enn LO-medlemmene
Regjeringen har lovet at
biirnetrvgden skal okes med
9U0 kroner pr. ar. eller 75 kro-
ner mftneden for hvert bam.
Det er en ekstralnntekt som al-
le som har barn vil fá nvtte av
nnsett lnntekt. Ogsá skat-
vil gjeldealle.
i-it nrue Lttt . ... . ____
sálcdes fá et kroftig f ^re bl. *P»<1 opp
w., iv. 1 >4*41. som auiomatisl
Etter det Dagbladet kienner
- . . - I. opererer Flnansdeparte-
automatisk folger mentet i sitt overslag med lltt
ikke titunnen i
85% reglan
Ef viö lítum aðeins nánar á
hvað 85% reglan þýðir þá liggja
fyrir tölur frá atvinnurekendum
um aö á þriöja ársfjóröungi I
fyrra hafi meðallaun verka-
manna I iðnaöi veriö 34.85 n.kr. á
timann, eöa tæplega 71.000 n kr. á
ári. Umreiknaö I islenskar krónur
verða þá árstekjurnar um
6.250.000 kr. og timakaupiö 3067
kr. Þegar miöaö er viö meöaltals-
laun með þessum hætti, þá er ekki
reiknaö meö kaupaukum, svo
sem yfirvinnu, óþægindaálagi,
helgarálögum o.s.frv. Þessir
kaupaukar eru mjög mismunandi
hjá verkafólki á sama vinnustað
og hjá mismunandi hópum launa-
fólks.
85% af áðurnefndum meöal-
launum eru um 60 þúsund kr.n. á
ári eöa ca 29.60 f timakaup. 1 is-
lenskum krónum væru þetta árs-
laun upp á 5.3 milljónir króna og
timakaup upp á 2605. Til saman-
buröar má nefna að þriöji taxti
Dagsbrúnar eftir eitt ár fyrir al-
menn verkamannavinnu frá 1.
mars er nú kr. 1505 á tlmann, en
þaö myndi gera i árskaup miöað
viö átta stunda vinnudag
3.130.000, rétt rúmlega þrjár
milijónir ísl. kr.
Vildu heldur
90% reglu
Þess skal getiö hér að enda þótt
miöaö sé viö meöallaun I iönaöi
þá er tekjutryggingin ekki reikn-
uð út frá meðaltali kaups i hverri
starfsgrein, heldur út frá meöal-
launum á hverjum vinnustaö.
Þetta gerir þaö að verkum aö
kauphækkun láglaunafólks sem
nýtur góös af 85% reglunni er
mjög mismunandi eftir vinnu-
stööum i sömu starfsgrein.
Þó má segja aö margt fólk I
matvælaiönaöi — fiskiönaöi og
niöursuöuiönaöi t.d. — og fata- og
spunaiðnaöi hafi unnið á tima-
kaupi sem veriö hefur 22 til 25 n
kr. Frá og meö 1. október næst-
komandi hækkar timakaup þessa
fólks að jafnaöi i um 32 kr. á tim-
ann samkvæmt lágmarkslauna-
reglunni. Þaö munar um minna —