Þjóðviljinn - 24.04.1980, Blaðsíða 14

/
14 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 24. april 1980
./
Þaö er víst óhætt aö
segja, að landbúnaöurinn á
ekki síður við vandamál að
striða en aðrir atvinnuveg-
ir okkar. i landbúnaðin-
um eru erfiðleikarnir eink-
um fólgnir í of mikilli
framleiöslu á vissum
tegundum búvörunnar,
kindakjöti og mjólk, miðað
við markaðsmöguleika.
Við framleiðum töluvert
meira af þessum vöru-
tegundum en neytt er i
landinu sjálfu, hin gifur-
lega verðbólga hér, og þar
af leiðandi hár fram-
leiðslukostnaður, gerir
okkur ósamkeppnisfæra á
erlendum mörkuðum, en
útf lutningsuppbætur
bundnar við ákveðið vöru-
magn. Fyrir það, sem um-
fram er og flytja verður
út, fæst ekki nema brot af
skráðu verði.
Nú hafa bændasamtökin ákveö-
ið aö beita svonefndu kvótakerfi
til þess að draga úr framleiösl-
unni. Það eru engan veginn
vandalausar aðgerðir. Við áttum
tal um þær við Hákon Sigur-
grimsson, fulltrúa hjá Stéttar-
sambandi bænda,og fer það spjall
hér á eftir.
Vantar fast að 7 miljörðum
— A árunum 1975 til 1978 varð
nokkur aukning á framleiðslu
sauðfjárafurða og árin 1977 og
1978 veruleg aukning á mjólkur-
framleiðslunni. Við þetta jókst
nokkuð það magn þessara afurða,
sem flytja varð úr landi. A sama
tima hefur verðbólgan aukist
hröðum skrefum hér innanlands,
miklu hraðar en i viðskiptalönd-
um okkar. Þetta hefur leitt til
þess, aö það ve'rð, sem fæst fyrir
vörurnar erlendis, verður sifellt
lægra hlutfall af innlendu
kostnaöarverði. Þótt fjárhæð út-
flutningsbóta hafi hækkað veru-
lega ár frá ári að undanförnu,
hefur raungildi þeirra fjármuna
ekki vaxið aö sama skapi og eru
útflutningsuppbætur hlutfallslega
ekki hærri fjárhæð nú en oft hefur
verið á undanförnum tveimur
áratugum, sé t.d. miöað við
þjóðarframleiðslu.
A síðasta verðlagsári nam
vöntun útflutningsbóta 3,4
miljörðum kr. A yfirstandandi
verðlagsári er búist viö að tvöfalt
hærri fjárhæð vanti á að útflutn-
ingsuppbætur nægi, eða um 6,9-7
miljaröa kr. Þó er gert ráö fyrir
samdrætti i framleiðslu búvara
og svipuðum útflutningi og á síö-
asta ári. Sýnir þessi mikla hækk-
un milli ára mjög glöggt hve
gifurleg áhrif verölagsþróunin
Fyrir útfluttar mjólkurafurðir fást nú aöeins 2,2% af skráðu veröi, án útflutningsbóta....
Hákon Sigurgrimsson
— mhg ræðir við Hákon Sigurgrímsson,
fulltrúa hjá Stéttarsambandi
bænda, um takmarkanir á framleiðslu búvara
mörkunum, miðað við þessi 20%,
sem skerðingiri má vera, þá kom i
ljós, að það hrökk ekki til og þvi
varð aö leggja afganginn á 'minni
búin, eins og sakir standa,
— En hvernig verður þessu
háttað með þá framjeiðendur,
sem ekki búa á lögbýlúm?
— Þeir framleiöendur utan lög-
býla, sem hafa meiri hluta tekna
sinna af landbúnaöi, geta sótt um
að fá kvóta. Hinir sæta hámarks-
skeröingu hverju sinni miðað við
framtalda framleiöslu 1978.
Félagsbú
— Hvernig verður þessu háttaö
með félagsbúin?
— Félagsbúin eru óneitanlega
dálltið vandamál, sum hver. Aöil-
ar að þeim fá ákveöinn kvóta I
hlutfalli við það," hvernig þeir
hafa talið framleiðsluna fram.
Kvótinn er miöaöur viö jörð en
ekki bústofn. En þar sem félags-
skapur er um ræktun, heyskap,
vélaeign o.s.frv. en hver bóndi á
sinn bústofn og telur fram hjá sér
afurðir hans, þá fær hann kvóta i
samræmi við það. Vandamálið er
bundið viö þau félagsbú, þar sem
allar afurðir búsins eru taldar
fram á einu nafni. Á þvi þarf að
finna lausn.
Frumbýlingar
— Koma þessar aðgerðir ekki
illa við frumbýlinga?
— Jú þær gera það óneitanlega.
Hér er t.d. um að ræða bændur,
sem hafa staðiö I fjárfestingum
undanfarin ár og orðið að auka
við þessa fjárfestingu á viö-
miöunarárunum og siðan. Bóndi
hefur e.t.v. byggt fjós yfir 50 kýr.
Hann er að smáfylla það við-
miðunarárin og framleiðslan og
þar með nýting byggingarinnar
ekki komin i fullan gang fyrr en á
siðasta eða þessu ári. Kvóti hans
verður þvl litill. Það er sjáanlegt,
að þeir bændur, sem svona er
ástatt um, lenda i vandræðum
nema einhverjar áðgeröir komi
til. Framleiöslu;þessara bænda
verður að meta sérstaklega og út-
hluta þeim k.vóta, sem miðast við
þessar aöstæöur, enda segir svo I
reglugerö'.
„Frumbýlingur telst sá fram-
leiðandi, sem haft hefur ábúð á
jörð I þrjú ár eða skemur. Hafi
hann ekki komið upp búi af þeirri
stærð, sem verölagning búvara
... en 34,5% fyrir dilkakjöt.
útflutningur um 10% af fram-
leiðslu nautgripa- og sauöfjár-
afurða. Enginn grundvöllur er
fyrir þvi að bændur framleiði bú-
vörur fyrir það verð, sem fæst
fyrir þessar afurðir.
A þennan veg fórust Hákoni
Sigurgrimssyni, fulltrúa hjá
Stéttarsambandi bænda, orð, er
við ræddum við hann um fram-
leiðslu- og söluvandamál land-
búnaöarins og þær aðgerðir, sem
áformað er að beita til lausnar
þessu vandamáli.
Tregöa löggjafans
— Nú hefur þótt sýnt nokkur
undanfarin ár að hverju stefndi
með búvöruframleiðsluna, hefði
ekki þurft að taka fyrr i taum-
ana?
— Jú, vissulega hefði þess þurft
hafa þvi ekki fengist fyrr en allt of
seint en um það verða bændur
ekki sakaðir. Ef þær hefðu verið
fyrirhendi t.d. 1976 væri þetta allt
auðveldara viðfangs.
Þegar héimildir til aðgerða
höfðu svo loks fengist var f jallað
um qiálið á aukafundi Stéttar-
sambands bænda i april I fyrra og
slðan var endanleg ákvörðun tek-
in á aðalfundi Stéttarsambands-
ins i ágústlok i fyrra sumar.
Kvótakerfið ofan á
— Og það varð ofan á aö beita
kvótakerfinu?
— Já, það varð úr að beita þvi
og kvótinn gildir fyrir framleiöslu
þessa almanaksárs, mjólkur-
framleiðsluna á þessu ári og
sauðfjárinnleggið I haust. Tekið
er meðaltal af framleiðslu
sem þar er umfram.
Athuga ber að fyrir alla aukn-
ingu umfram búmark fá menn
aðeins útflutningsverö nema
frumbýlingar (og hugsanlega
aðrir þeir, sem búa við sérstakar
aðstæður).
— Skerðingin nær þá einnig til
búa undir 300 ærgildum. Hvernig
stendur á þvi að þau eru ekki
undanþegin henni?
— Já hún gerir það og ástæðan
til þess er sú, að það vantar 7
miljarða til þess að ná grund-
vallarverði yfir alla linuna.
Reglugerð kveöur svo á, að ekki
megi skerða framleiöslu búanna
meira en um 20%. Alls eru ær-
gildin 1700 milj., þar af 1100 milj.
undir mörkunum, hin yfir. Og
þegar búið var að dreifa skerö-
ingunni á þau bú, sem eru yfir
hefur til að auka þennan vanda.
Rikissjóður hefur á undanförn-
um árum lagt fram nokkurt fé til
viðbótar lögboðnum útflutnings-
uppbótum og með þvi veitt
bændastéttinni mikilvæga aðstoð
við að aðlaga sig þessum breyttu
aðstæðum. En allt er I óvissu um
frekari aðstoð rikisvaldsins
vegna útflutningsvandans.
A þessu ári nemur óveröbættur
og málið allt verið auðveldara
viðfangs ef svo hefði verið gert.
Það hefur bændasamtökunum
lika verið mjög vel ljóst. Þess-
vegna var það, að þegar á árun-
um 1968-1969 fór Stéttarsamband-
iðfram á að fá heimild til aðgerða
i þessum efnum. En löggjafinn
þráaðist við og varð ekki við þess-
ari ósk Stéttarsambandsins fyrr
en á siðasta ári. Þessar heimildir
þriggja ára, 1976, 1977 og 1978,og
hún reiknuð i ærgildisafurðir.
Meðaltal ærgildisafuröa þessi
þrjú ár mynda svo þaö, sem kall-
að hefur verið búmark eða við-
miðunartölu. tlt frá þessari við-
miðunartölu er svo kvótinn
reiknaður. Samkvæmt þeirri
áætiun, sem ætlað er að gilda I ár,
nemur verðskerðingin 8% á
fyrstu 300 ærgildin en 20% á það,
1