Þjóðviljinn - 09.05.1980, Blaðsíða 5

Föstudagur 9. maí 1980 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 5
FRÉTTASKÝRING frá gi'sla gunnarssyni
en sjálf
kjaramálin
þjóö nemur veröbólgan 10% á
ársgrundvelli, þannig aö verka-
lýðsfélögin eru ftis til að sam-
þykkja kjararýrnun. Vinnu-
veitendasambandiö vill hins-
vegarláta rikisstjórnina og sátta-
semjendur hennar ráöa mest
feröinni. NU bjóöa þeir, þ.e. sátta-
semjendurnir, 1-2%.
Hver ræður i Sviþjóð?
Máliö snýst þvl ekki lengur um
kjaramál fyrst og fremst heldur
um þjóðfélagsleg völd. Rikisvald
og vinnuveitendur standa fast
saman i þessari deilu gegn verka-
lýöshreyfingunni. Ef þessir aöilar
væru ákafir aö leysa deiluna væri
auðvelt aö gera þaö, meö ein-
hverri prðsentu mitt á milli. En
þeir hafa bundiö sig viö þá stefnu,
aö helst megi alls engin launa-
hækkun verða. Þaö á aö sýna
hver ráði I Sviþjóö, og aö þaö séu
allavega ekki verkalýðshreyf-
ingin og sósialdemókratar sem
það gera.
Þess vegna veröi samtök laun-
þega aö blða ósigur sem öllum sé
ljós. Allir eiga aö sjá aö þaö sé
rlkisstjórn borgaraflokkanna
ásamt vinnuveitendum sem
ræður feröinni, ekki verkalýðs-
hreyfingin og sóslaldemókratar.
Þetta vita þeir slöarnefndu vel og
sýna þvl hörku, þó minni en mót-
aðilarnir. Þaö er allavega nokkuö
öruggt aö til þessarar vinnudeilu
heföi aldrei komiö ef nú væri
rikisstjórn sósialdemókrata. Þaö
þýöir alls ekki aö kjör almennings
væru yfirleitt betri undir stjórn
sósialdemókrata. Þaö sem um er
deilt er hvort sóslaldemókratar
eigi einir aö hafa aga á verka-
lýönum, en þeir ráöa yfir verka-
lýösfélögunum algjörlega og
þessvegna eru borgaralegu
flokkarnir andstæöir verkalýös-
félögunum.
Ef þeir, þ.e.a.s. rlkisstjórnin,
tapa þessari deilu eru þeir um
leiö aö lýsa þvi yfir aö aöeins
sóslaldemókratar geti stjórnaö.
Þessvegna eru öll borgaralegu
blööin nú andstæö verkalýös-
hreyfingunni, einnig þau sem
nefna sig frjálslynd, t.d. Dagens
Nyheter. Vinnudeilurnar eru á
þeim vettvangi aöeins nefndar
verkföll og þagaö er um aö hér er
mest um aö ræöa verkbönn.
Einnig er öllum vinnudeilum
blandaö saman, bæöi hjá opin-
berum starfsmönnum og meö-
limum Alþýöusambandsins.
Sænskur almenningur fær satt aö
segja ósköp lélegar fréttir af þvi
sem er aö gerast.
Hlýðni verkafólks
Ekki bætir úr skák aö svo virö-
ist sem sum blöö sósíaldemókrata
séu hæddari viö aö þessar vinnu-
deilur geri verkafólkiö róttækara
en aö vinnudeilurnar tapist. Má
hér nefna blaöiö Arbetet i Malmö.
Vinnuveitendasambandiö og
rlkisstjórnin ætla sér aö vinna
deiluna á hinni sænsku lygi um
löglega kjörin yfirvöld. I valdatlö
sósialdemókrata 1942-76 var allt
gert til aö gera launþega aö
hlýönu fólki sem bæri viröingu
fyrir öllu yfirvaldi. Þessvegna
hefur stjórnarandstaöa sósial-
demókrata gagnvart mjög lélegri
og sundraöri stjórn borgaralegu
flokkanna reynst sósíaldemókröt-
um erfiö. Fjöldi stuöningsmanna
þeirra setur ennþá jafnaöarmerki
milli allrar stjórnarandstööu og
ófyrirgefanlegrar óhlýöni viö lög-
leg yfirvöld.
En verkamenn hafa einnig
vanist hlýöni og hollustu viö
verkalýösfélögin. Þessvegna
rugla þessar vinnudeilur óneitan-
lega marga Svla mjög I rlminu.
Þaö segir talsvert um eöli þeirra,
aö menn eru spenntari fyrir
áhrifum vinnudeilnanna á næstu
skoöanakönnun um fylgi flokk-
anna, en áhrifum þeirra á sænskt
efnahagsllf.
Atlaga gegn velferðar-
rikinu
Röksemdir vinnuveitenda fyrir
aö neita launahækkunum eru
auövitað þær, aö atvinnu-
rekendur hafi ekki efni á þeim.
En þetta gerist á sama tlma og
sænsk stórfyrirtæki sýna met-
gróöa. Aö visu er kreppa I ýmsum
sænskum atvinnugreinum, eins
og I skipasmlöum, en tapfyrir-
tækin hafa aö sjálfsögöu veriö
gerö almenningseign. Slæmt
efnahagsástand Svlþjóöar er
fyrst og fremst slæmt fjárhags-
ástand opinberra sjóöa. Tekjurn-
ar eru miklu minni en gjöldin og
mismunurinn er greiddur meö
lánum erlendisfrá. Þessi lán hafa
flest veriö tekin eftir aö sósial-
demókratar fóru frá völdum 1976.
Borgaraflokkarnir hafa stóraukiö
alla styrki til hins svokallaöa
frjálsa atvinnulífs og um leiö
reynt aö viöhalda þvl velferöar-
riki sem sóslaldemókratar skópu,
Þaö er ríkissjóöi ofviöa aö reyna
aö gera þetta tvennt I senn. Nú-
verandi aögeröir stjórnar og at-
vinnurekenda ber aö lita á sem
fyrsta skref til aö rlfa niöur hiö
sósialdemókratiska velferöar-
rlki. Og þaö ber einnig aö skoða
sem hluta af sókn auömagnsins
um heim allan til aö minnka vald
verkalýöshreyfingarinnar.
Þau lán sem sænski rlkis-
sjóöurinn hefur tekiö undanfarin
ár eru varla meiri en sænskir
einkaaöilar hafa flutt út úr land -
inu á sama tlma. 1 bábum til-
fellum er um mjög háar upphæðir
aö ræða. — GIsli —
um vald fremur
1 Svlþjóö er um aö ræöa
tvennskonar verkföll og verk-
bönn. 1 fyrsta lagi meöal opin-
berra starfsmanna, aö háskóla-
mönnum þó undanskildum. Sam-
band opinberra starfsmanna
skipuiagöi verkfall hluta starfs-
mannanna i ákveðnum lykiF
greinum og yfirvöld svöruðu meö
verkbanni á aöra starfsmenn,
þannig að hluti starfsmanna er i
verkfalli og verkbanni, en hins-
vegar eru þetta mest áberandi
vinnudeilurnar, þeirra vegna
liggur allt flug niöri og sjónvarp
sendir ekkert nema fréttir.
1 öðru lagi eru vinnudeilur sem
meölimir Alþýöusambandsins
eiga lá almennum vinnumarkaði.
Þetta eru alvarlegustu vinnu-
deilurnar fyrir efnahagslif Svla,
þótt þær séu fljótt á litiö ekki eins
áberandi og þær fyrri. En hér er
fyrst og fremst um verkbönn að
ræða, sem er svar atvinnu-
rekenda viö yfirvinnubanni Al-
þýöusambandsins. Alls hafa um
770.000 manns verib settir I verk-
bann. Ég held aö flestir sem vilja
skoða máliö meö hlutleysi finnist
bað. vera nokkuö haröskeytt aö-
gerö aö svára yfirvinnubanni meö
þvl aö setja um helming Alþýðu-
sambandsins I algjört verkbann.
Verkbanninu hefur Alþýöusam-
bandiðsvarað meö takmörkuðum
verkföllum. Alls eru um 100.000
menn I verkfalli, á móti 770.000 I
verkbanni. Jafnvel á sænskan
mælikvaröa eru prósenturnar
sem deilt er um furöu litlar. Al-
.þýðusambandiö vill láta I þaö
sklna, að þaö muni núna sætta sig
viö 6% hækkun, I stað þeirra 11%
sem upphaflega var krafist. 1 Svi-
Verkbönn og
verkföll f
Svíþjóð:
Fariö er aö hamstra benslni og ýmislegri matvöru i Stokkhólmi.
Spurt er
Baldur Óskarsson:
Að gefnu tilefni
Elias Mar ritar I Þjóðviljann I
gær, 6. maí. Þessi grein kemur
við mig — og hann sjálfan. Þar er
fjallaðum þaö sem tveimur hefur
fariö.i milli. Hverju á ég að
svara? Þetta er löng grein, og hún
er þann veg rituð, að hún virðist
trúverðug. Þarna er llka sá
maður. að fáir mundu ætla að
segði neitt visvitandi ósatt né
sleppti nokkru sem máli skipti I
itarlegri frásögn. Hann dagsetur
atburðarásina. Dagsetningar
hans eru réttar.
Ellas segir I upphafi að sér hafi
skilist I simtali okkar, aö ályktun
yröi borin upp á aðalfundi rithöf-
undasambandsins. Þó er það svo
að hvorki sagöi ég honum aö mót-
mælin, sem hann kallar ályktun,
yrðuborin þar upp, né heldur gaf
það I skyn. Hér er um að ræöa
mótmæli einstaklinga sem eru
félagar I Rithöfundasambandi Is-
lands. Þau bera engan svip
fundarsamþykktar, hiö gagn-
stæða kemur fram I fyrsta orði:
„Viö undirritaöir” ...osfrv.
Greinarhöfundur veltir þvi
fyrir sér hvort svo muni hafa
verið, að ég hafi I sima lesið
þennan texta fyrir hann: ,,En ég
tók bara ekki oröræöu hans á
þann veg sem hann væri að lesa
skrifaöan texta”. — Höldum svo
áfram. Mánudagskvöldið 21.
aprll: „Baldur dró upp undir-
skriftalistann, og efst var
ályktunin, eða kröfugerðin, ef
menn vilja kalla þaö svo; en ég
las það ekki”.... Og nokkru slðar:
,,Svo skrifaöi ég undir”. Nú ætla
ég aö hafa hér yfir alla fyrstu
setninguna I mótmælunum: ,,Við
undirritaöir félagar I Rithöfunda-
sambandi Islands mótmælum þvi
gerræöi stjórnar Launasjóðs rit-
höfunda aö úthluta hæstu starfs-
launum eftir flokkspólitlsku
sjónarmiði”. Þegar Ellas haföi
skrifað undir, leit hann á mig og
sagði: „Hvernig geta þeirsannaö
að úthlutunin sé ekki flokks-
pólitlsk?”
1 sambandi viö það sem ég nú
hef rakið vil ég taka fram að mér
er kunnugt um þaö aö athyglin
getur brugöist mönnum. Mér er
einnig kunnugt um það að minniö
getur brugðist,og minniö kann aö
velja og hafna, og jafnvel breyta.
Eitthvað af þessu á viö þegar
Elías segir áð sér hafi skilist, ,,að
ef þetta hlyti ekki samþykki á
fundinum, þá mundu aðstand-
endur ganga út fylktu liði I möt-
mælaskyni”. Þetta var sagt I þvi
tilefni að nokkrir höfundar hugð-
ust lýsa vanþóknun við formanns-
kjör, ef Njöröur P. Njarðvlk legöi
blessun slna á nýafstaöna út-
hlutun — hvað hann gerði, og
gengu svo nokkrir framfyrir
þegar byrjaö var aö kjósa.
Elias lætur þess ekki getiö að
svo talaöist til, aö við mundum
hittast 1 Norræna húsinu hálftlma
áöur en fundurinn átti að byrja,
það er klukkan eitt. Fundurinn
átti aö byrja klukkan hálf tvö,
ekki klukkan eitt eins og I grein-
inni stendur. — Ellas kom ekki á
fundinn.
Nú er þess aö gæta að það sem
fram fór á þessum fundi hlaut aö
hafa úrslitaáhrif á þaö, hvort
mótmælin yröu birt opinberlega
eöa ekki. Um það sem fór fram
hef ég rætt opinberlega. Ég
endurtek þaö ekki aö öðru leyti en
þvi, að einn þeirra manna sem
skrifuöu undir flutti I fundarlok
tillögu um nefndarnefnu til að
endurskoða reglur um launasjóö,
án þessað ráöfærasig viö félaga
slna, þá sem skrifuðu undir mót-
mælin. Sú nefnd átti aö skila til-
lögum til næsta aðalfundar, eftir
aö núverandi stjórn launasjóös
væri búin aö úthluta I siöasta
sinn, og ný stjórn launasjóös tekin
við aö tilhlutan stjórnar rithöf-
undasambandsins. — Þarf ég aö
taka fram að stuöningsmenn
stjórnar launasjóös tóku tillög-
unni feginshendi og hrósuöu hon-
um fyrir framtakiö? — Tillögu -
maöurinn hefur nú líka skrifað
grein I Þjóöviljann.
Eftir aö ég las þá grein sem
knýr mig til að skrifa þetta hef ég
veriö aö hugsa um eftirfarandi:
Er ég brotlegur við Ellas Mar?
Ég hef fundið eitt. Ég heföi átt aö
hringja I hann eftir fundinn og
segja honum frá þvl sem fram
fór, þa r sem hann kom ekki I Nor-
ræna húsiö eins og um var talaö.
Ég þarf varla aö taka fram aö
ég hef strikaö yfir nafnið Elias
Mar- 7.5. ’80
Baldur Óskarsson
Sýnlkeiuisla I
safnhaugagerð
Náttúrulækningafélag íslands efnir til
sýnikennslu i safnhaugagerð á Heilsuhæl-
inu i Hveragerði næstkomandi sunnudag
kl. 14.00.
Farið verður i þau fræðilegu atriði sem
liggja til grundvallar safnhaugagerðinni
og siðan fer fram verkleg kennsla.
Áætlunarferðir frá Umferðarmiðstöðinni i
Reykjavik kl. 13.00 og frá Heilsuhælinu kl.
16.15 og 18.45.
Allir áhugamenn um garðrækt eru hvattir
til að láta ekki þetta einstæða tækifæri
ganga sér úr greipum.
Stjórnin.
n íbúðalánasjóður
Seltjarnarness
Auglýst eru til umsóknar lán úr íbúða-
lánasjóði Seltjarnarness. Umsóknir skulu
sendst bæjarskrifstofu fyrir 1. júni n.k.
Lán úr sjóðnum eru bundin veðlánskjara-
visitölu. Vextir eru breytilegir samkvæmt
ákvörðun Seðlabanka íslands. Umsóknar-
eyðublöð fást á bæjarskrifstofu.
Bæjarstjórinn Seltjarnarnesi.