Þjóðviljinn - 09.05.1980, Blaðsíða 4

4 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 9. mal 1980
UOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Ctgefandí: Otgáfufélag ÞjóBviljans
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
,Kitstjórar: Arni Bergmann, EinarKarl Haraldsson, Kjartan Olafsson
Fréltastjdri: Vilborg HarBardóttir.
Auglýsingastjóri: Þorgeir Olafsson.
Rekstrarstjórl: Olfar Þormóbsson
AfgrelBslustjóri: Valþór HlöBversson
BlaBamenn: AlfheiBur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Guöjón Friöriks-
son, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnús'H. Gislason, Sigurdór Sigurdórsson.
Þingfréttir: Þorsteinn Magnússon.
tþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Elisson
Ctllt og hönnun: GuBjón Sveinbjörnsson, Sævar GuBbjörnsson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
SafnvörBur:Eyjólfur Arnason.
Auglýslngar: SigriBur Hanna SigurbjÖrnsdóttir.
Skrifstoía:Guörún GuBvarBardóttir.
AfgreiBsla:Krist(n-PétursdOttir, Bára Halldórsdóttir, Bára SigurBardóttir
Sfmavarsla: Olöf Halldórsdúttir, SigriBur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: SigrUn Bánöardóttir.
HúsmóBir: JOna SigurBardóttir.
Pökkun:.Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Ctkeyrsla: Sölvi MagnUsson, Rafn GuBmundsson.
Ritstjórn, afgreibsla og auglýsingar: SfBumdla 6, Reykjavfk, slmi 8 13 33.
Prentun: BlaBaprenthf.
Meiri uppbygging —
Minni sóun
• Þessa dagana er til umræðu á Alþingi f járfestingar-
og lánsf járáætlun fyrir árið 1980. Fjárlög hafa áður ver-
iðsamþykkten með f járfestingar- og lánsf járáætluninni
er nánar kveðið á um f járfestingar opinberra aðila svo
og aðrar f járfestingar á árinu.
• Ekki þarf að taka fram, að svigrúm til framkvæmda
er mun minna en ella vegna þess áfalls í utanríkisvið-
skiptum, sem orðið hefur á síðasta ári og því sem nú er
að líða, en talið er að viðskiptakjör okkar verði í ár um
14% lakari en þau voru 1978.
• Þjóðarframleiðsla okkar íslendinga á árinu 1980 er
samkvæmt þjóðhagsspá talin verða um 1230 miljarðar
króna, en gert er ráð fyrir í þeirri áætlun ríkisstjórnar-
innar, sem nú liggur fyrir Alþingi, að þar af verði
ráðstafað í f járfestingar 327 miljörðum króna, þar af
opinberar framkvæmdir fyrir 126,6 miljarða. Þarna er
gert ráð fyrir 21.3% magnaukningu opinberra fram-
kvæmda á þessu ári, og vega þar að sjálfsögðu þyngst
framkvæmdir í orkumálum, svo sem Hrauneyjarfoss-
virkjun og tenging Vestfjarða við aðalorkuveitusvæði
landsins.
W Ráðgert er að hlutfall heildarf járfestingarinnar í
landinu af þjóðarframleiðsiu verði 26,5%, en í stjórnar-
sáttmálanum er talað um að þetta hlutfall skuli á þessu
ári og því næsta nema ,,um fjórðungi" af þjóðarfram-
leiðslu.
• Það er hiálegt, þegar stjórnarandstæðingar reyna að
gagnrýna rlkisstjórnina fyrir, að þetta f járfestingar-
hlutfall sé of hátt. Sannleikurinn er sá að átta ár af tfu á
síðasta áratug hef ur f járfestingarhlutfallið verið hærra,
og fór hæst árið 1975 á ríkisstjórnarárum Geirs Hall-
grímssonar, þegar það náði 33%, eða að kalla fullum
þriðjung af þjóðartekjum.
• Miklu nær væri að deila á rfkisstjórnina fyrir
aðhaldsstefnu í f járfestingar- og lánsf jármálum, hvað
varðar þjóðhagslega brýnar framkvæmdir. En þar eru
þó auðvitað skorður settar af takmörkuðum lánsfjár-
möguleikum innanlands og þeirri greiðslubyrði af
erlendum lánum, sem ekki má hækka úr hóf i fram.
• Margir hafa orðið til þess á undanförnum árum að
vara við hættunni af óhóf legri skuldasöfnun erlendis, og
ekki hafa þau varnaðarorð öll verið að ástæðulausu.
• Aðalatriði þess máls er þó það, að auðvitað getur
verið hárrétt að bæta við erlendum lánum, ef því f jár-
magni er varið með skynsamlegum hætti til að auka og
treysta okkar útflutningsframleiðslu, ellegar til þess að
spara innf lutning. I þessum efnum biasa við tvö megin-
verkefni, annað orkuframkvæmdir til að minnka stór-
lega olíuinnflutning og spara gjaldeyri, og hitt uppbygg-
ing fiskvinnslunnar til að auka gjaldeyristekjurnar.
• í slfkar framkvæmdir er sjálfsagt að taka erlend
lán, þótt skuldir séu miklar fyrir, en hitt er jaf n f ráleitt
að taka erlendis eyðslulán, sem ekki er varið til að
styrkja þjóðarbúskapinn með framtíðarsjónarmið í
huga.
• Þaðer athyglisvert, að f lánsf járáætiun ríkisstjórnar
innar er við það miðað að langtímaskuldir okkar erlendis
lækki á árinu 1980 frá því að vera 34,9% af þjóðarfram-
leiðslu ársins 1979 (fært tii meðalgengis) í iok fyrra árs
og f það að verða rétt 34% af þjóðarframleiðslu ársins
1980 við komandi áramót. Síðustu fimm ár hafa lang-
tímaskuldir okkar erlendis numið að jafnaði 33,8% af
þjóðarframleiðslu liðins árs við hver áramót, og vissu-
lega má heita gott, ef okkur tekst að halda í horfinu í
þeim efnum, komast hjá skuldaaukningu, en halda þó
uppi fullri atvinnu og nokkurn veginn sama kaupmætti
launa, þótt viðskiptakjör haf i versnað um 14% á tveimur
árum.
• Hins verður að geta að samkvæmt lánsf járáætlun
má reikna með að greiðslubyrði af erlendum lánum sem
hlutfall af þjóðartekjum fari á þessu ári úr 14,2% í yfir
16%, en þar veldur vaxtahækkun erlendis um þriðjungi
breytingarinnar til hins verra.
• Hér verður því að fara með allri gát og nýta sem
mest af því f jármagni sem við höfum ráð á til gjaldeyr-
issparandi og gjaideyrisskapandi framkvæmda ti! að
vinna sig fram úr tímabundnum erfiðieikum.
— k.
Hlippt
Mogginn:
Ofnotkun á Geir
Gallinn við samsæriskenn-
ingar er sá að þött þær séu djúp-
hugsaöar og snjallar reynast
þær oftar en ekki hrein della.
Svo fór um þá kenningu okkar
að einhverjir andskotar Geirs
Hallgrimssonar væru að teikna
skegg inn á myndir af honum i
Morgunblaðinu. Staksteinar
skjirir máliö I gær:
„Þjóðviljinn hefur af þvl
áhyggjur I gær, að birzt hafi
mynd af Geir Hallgrimssyni I
Morgunblaðinu — með yfir-
skeggi! Auðvitað dettur Þjóð-
viljanum ekkert annað I hug en
þarna hafi verið um samsæri aö
ræöa — og Geir sé enn skegg-
laus. Það mun vera rétt. En
skýringin á „skegginu” er sú,
að filman (en myndin birtist I
auglýsingu) er gölluð — af of-
notkun! HUn hefur þvi veriö
tekin Ur umferö. En samsæris-
kenningin er þannig fallin um
sjálfa sig. Miklar áhyggjur
hefur Þjóðviljinn af þvl, að Geir
Hallgrlmsson „missi andlitið”.
En þeir alþýðubandalagsmenn
þurfa ekki að hafa frekari
áhyggjur af þvl. Það eru aörir
að missa andlitið um þessar
mundir t.a.m. fáðherrar rikis-
stjórnarinnar — og þá ekki sizt
hinir skeggjuðu ráðherrar Al-
þýðubandalagsins. Við segjum
| þvi við Þjóðviljann: Littu þlnu
ej rauöa skeggi nær.
■ Þess þarf náttúrlega ekki að
■ geta, að Þjóðviljann skrifa
Imenn auðvitaö áfram með kart-
nögl á hverjum fingri.”
i Innrœtið gott
m
IBergþórusamlikingunni una
Þjóöviljamenn vel. Bergþóra er
í þrátt fyrir kartneglurnar sú
| bókmenntalega Imynd dreng-
■ skapar og trúmennsku sem
| hvaö lengst mun lifa. Ekki var
■ hún heldur skaplaus I þræla-
■ striöi þeirra Hallgerðar, en átti
“ ekki upptök að vígaferlum.
n Enda þótt kartnöglin kunni að
há mönnum viö ritvélina,
skiptir þó meira I lengdina inn-
rætið og skaplyndiö.
Olíuhringarnir
og Jan Mayen
Ekki blæs byrlega I samning-
um Islendinga og Norömanna
um Jan Mayen svæöið. Eitt af
þvl sem sjónir manna hafa nú
beinst að er hugsanleg ollu-
vinnsla norðan 70. breiddar-
gráöu. Auövitað skiptir það
sköpum fyrir Islendinga að þeir
fari með ákvörðunarvald til
jafns við Norðmenn á þessu
sviöi. Frá hugsanlegu ollu-
vinnslusvæöi viö Jan Mayen
liggja straumar til íslands og
oliuslys þar gætu ógnaö lifrlkinu
viö strendur lansins, og þar meö
afkomu þjóöarinnar.
Astæða er til þess að vekja
athygli á þvi að olluboranir I
Norðursjónum hófust ekki fyrr
en eignarréttardeilur höfðu
veriö settar niður og dómar
gengnir i prófmálum Ut af skipt-
ingu svæðisins milli aðliggjandi
rlkja. Olluauðhringirnir vissu
þó mætavel af þeim oliuauöæf-
um sem fólgin voru undir
Noröursjónum. Hinsvegar sóa
þeir ekki milljörðum sínum I
vafasama fjárfestingu, sem
eignarréttardeilur gætu ef til
vill brugðiö fæti fyrir og gert
gróðavonir aö engu.
Aö slnu leyti vissu rlkis-
stjórnir Noregs og Bretlands til
aö mynda að oliuleit.olluboranir
og oliuvinnsla yröi hvorki fugl
né fiskur nema með atbeina
stóru olluauðhringanna. Þess-
vegna var efnt til samvinnu
milli rlkisfyrirtækja og hring-
anna, eöa þeim úthlutaö sér-
stökum svæðum gegn skiptum á
tækniaðstoö og þekkingu. Ef
mál væru ekki svona I pott búin
hefðu stjórnir landanna, eöa
innlend fyrirtæki, hafist handa
upp á eigin spýtur.
Véfengjum réttinn
Efasemdir hafa veriö látnar
uppi um aö eftir miklu sé að
slægjast á Jan Mayen svæðinu. “
Vitneskja um það er þó af |
skornum skammti og þaö eitt ■
vlst aö olluauðhringarnir eru I
þeir einu sem hafa til aö bera “
þekkingu til þess aö meta horf- |
urnar I raun. Um leiö og eignar- *
réttardeilan á hafsbotninum g
umhverfis Jan Mayen hefur 1
veriö Utkljáð endanlega munu ■
auðhringarnir sýna á spilin en |
fyrr ekki. Þvl er afar mikilvægt ■
fyrir íslendinga að vefengja rétt I
Norðmanna til hafsbotnsins ■
hvort sem Norðmenn færa Ut m
einhliða eða ekki, þar til þeir i
hafa viðurkennt að olluboranir Jj
á svæöinu séu háöar samþykki |
beggja þjóöanna. ■
Hœpinn |
málstaður
Margir velta þvl fyrir sér ®
hvað verður ef ekki nást samn- ■
ingar aðgeröa. Um þaö atriöi ■
fjallaði LUðvIk Jósepsson for- .
maöur, Alþýöubandalagsins I I
slðasta sunnudagsblaöi:
„Um það er spurt, hvað viö |
taki' ef samningar náist ekki ■
milli íslendinga og Norðmanna. R
Fari svo, að Norðmenn taki sér J
einhliöa efnahagslögsögu viö ■
Jan-Mayen, án samkomulags 1
við tslendinga, þá hljótum við ■
tslendingar aö mótmæla þeirri |
útfærslu og lýsa því jafnframt ■
yfir aö viö munum ekki fara g
eftir slíkri valdtöku.Þaö myndi ■
jafngilda þvl, að viö héldum S
áfram aö senda okkar skip inn á I
Jan-Mayen svæðiö og veiða þar ■
eftir þvl sem okkur þætti hag- |
kvæmt. Auðvitað gætu Norð- ■
menn sent á okkur herskip sln S
og reynt aö bægja okkar skipum ®
frá, en hæpiö tel ég þaö og væg- g
ast sagt óllklegt. Með slikum I
aðgerðum legðu Norðmenn I f
mikla áhættu og mikinn |
kostnað.
Auk þess vissu þeir vel, að við 9
myndum kæra útfærslu þeirra ■
fyrir dómstóli þeim, sem haf- ■
réttarsáttmálinn gerirráð fyrir. ■
Og um niðurstöðu þess dómstóls .
geta Norðmenn ekki sagt I
fremur en viö, en á þvl tel ég llt- ■
inn vafa að málstaður- Norð- -|
manna mun veröa talinn hæpinn ■
á ýmsum sviðum.”
Sterk g
samningastaða
„Eins og málin standa I dag I
reynum við samninga viö Norð- ■
menn um Jan-Mayen málið, og |
sennilega llður ekki á löngu þar ■
til við tökum einnig upp samn- |
jnga um Austur-Grænlands- ■
málið.
Samningsstaða okkar I þess- I
um efnum er sterk. Þvl fer vlðs ■
fjarri að viö veröum að semja |
sem fyrst við Norðmenn, þvl m
' annars færi þeir Ut einhliða, eða g
að öðrum kosti veröi Danir fyrri J
til meö Utfærslu viö Austur- ■
Grænland. Viö eigum ekki að 9
standa I samningaviöræðum J
með slikan þankagang.
Við semjum ekki við Norð- ■
menn um Jan-Mayen vegna i
þessað annars færi þeir Ut ein- ■
hliða. Einhliöa aðgerðir Norð- g
manna I þessum efnum eru ■
verri kostur fyrir þá en samn- ■
ingsleysi okkar. Vilji þeir ekki I
samninga við okkur, samninga ■
sem eru þess virði að nefnast §
samningar, þá þeir um það, — ■
þá munu þeir mæta miklum B
vanda, og sennilega meiri J
vanda en við.
Viðskulumneldurekkisemja 1
við Norðmenn I trú á, aö þeir J
veröi okkur góöir frændur og 1
vinirá eftir. t þeim efnum skul- ®
um viö ekki treysta á neitt, |
nema okkur sjálfa og hugsan- ■
legar gagnaaögeröir okkar”. g
—e.k.h. _
eg sicerif
Nýjasti borpaliur Norömanna er risaferlíki sem vfsar veginn aö
borun á sifellt meira dýpi.