Þjóðviljinn - 17.05.1980, Síða 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 17. mal 1980
uomnuNN
Málgagn sósfalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjódfrelsis
útgefandi: Ctgáfufélag Þjóöviljans
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan Ólafsson
Fréttastjóri: Vilborg Haröardóttir.
Auglýsingastjóri: Þorgeir Olafsson.
Rekstrarstjóri: Úlfar ÞormóBsson
AfgreiBslustjóri: Valþór HlöBversson
BlaBamenn: ÁlfheiBur Ingadóttir, Einar Orn Stefénsson, GuBjón FriBriks-
son, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magmls'H. Gíslason, Sigurdór Sigurdórsson.
Þingfréttir: Þorsteinn Magnússon.
tþróttafréttamaBur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Elisson
útlit og hönnun: GuBjón Sveinbjörnsson, Sævar GuBbjörnsson,
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Eilas Mar.
SafnvorBur:Eyjólfur Arnason.
Augiýsingar: SigríBur Hanna Sigurbjó'rnsdóttir,
Skrifstofa: GuBrún GuBvarBardóttir.
AfgreiBsla:KristIn Pétursdóttir, Bóra Halldórsdóttir, Béra SigurBardóttir
Sfmavarsla: ölöf Halldórsdóttir, SigriBur Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Sigrún BárBardóttir.
HúsmóBir: Jóna SigurBardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
útkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn GuBmundsson.
Ritstjórn, afgreibsla og auglýsingar: SfBumúla 6, Reykjavfk, sfmí 8 13 33.
Prentun: BlaBaprent hf.
Ekki á brauöfótum
Q Margir eru þeir menn í landinu, sem þungar áhyggj-
ur hafa af því að hér sé allt á fallanda fæti í okkar
þjóðarbúskap og jafnvel meiriháttar hrun á næsta leyti.
Allra háværastur verður söngurinn um yfirvofandi
þjóðargjaldþrot, þegar helstu málgögn Sjálfstæðis-
f lokksins eru í stjórnarandstöðu og telja mikið við liggja
að fá allan almening til að trúa því að undir hvers konar
„vinstri stjórn" hljóti þjóðarskútan að sökkva.
• Þeir sem á þennan barlóm trúa ættu að virða fyrir
sér þróun helstu þjóðhagsstærða á siðasta ári, en um þau
efni má m.a. finna margan fróðleik í ræðu Jóhannesar
Nordal, seðlabankastjóra, sem hann flutti á ársfundi
bankans nú í vikunni.
Lítum f yrst á viðskipti okkar við útlönd árið 1979.
• Á því ári f luttum við til landsins nánast alveg sama
magn af vörum og árið áður, en engu að síður þurftum
við að borga 20% hærra raunverð en árið á undan fyrir
þetta sama vörumagn. Þetta var það ytra áfall, sem ís-
lenskt þjóðarbú varð fyrir í fyrra og er það vissulega
ekki lítið. 90% verðhækkun á olíuvörum milli ára réði
þarna mestu. — En fór þá allt í kalda kol á íslandi vegna
þessa alvarlega skells?
Q — Nei, svo var aldeilis ekki. Á móti jókst útf lutnings-
f ramleiðsla okkar um 9.5% að magni og raunvirði á okk-
ar útfluttu vörum hækkaði til jafnaðar um 8%. Niður-
staðan varð sú, að þrátt fyrir 20% meðaltalshækkun á
raunvirði allra innfluttra vara, þá varð vöruskiptajöfn-
uður okkar við útlönd hagstæður um 9.3 miljarða á árinu
1979! Þjóðarbúskapur sem svona spjarar sig stendur
sannarlega ekki á brauðfótum, þótt ýmsir búmenn kunni
að berja sér.
Q Sá halli, sem varð á utanríkisviðskiptum okkar árið
1979 og nam rúmlega 7 miljörðum stafaði allur af við-
skiptum okkar við önnur lönd með svokallaða „þjón-
ustu". Jóhannes Nordal upplýsir okkur í ræðu sinni m.a.
um það, aðtekjur af f lugsamgöngum við önnur lönd haf i
aðeins hækkað um 2% á síðasta ári á sama tíma og út-
gjöldin vegna þessa f lugs haf i hækkað um 42%. Það þarf
marga þorska til að standa undir svona atvinnurekstri og
segja máaðíþessa híthafi fariðallur afgangurinn uppá
rúmlega 9 miljarða króna, sem varð á okkar vöruvið-
skiptum við önnur lönd.
• Um þetta er hins vegar tæplega hægt að kenna ís-
lenskum stjórnvöldum ársins 1979, né heldur því að und-
irstöðuatvinnuvegir okkar séu að leka niður. Því fer
fjarri. Rekstur áhættuflugsins yfir Atlantshaf er kapí-
tuli út af fyrir sig, sem um mætti skrifa langt mál. Þar
erum við öll að borga f yrir stolt hins „f rjálsa f ramtaks"
og þykir víst fáum umtalsvert á hægri kantinum í þjóð-
félaginu.
• Auðvitað er það ekki fyrst og fremst afrek ríkis-
stjórnarinnar, sem hér fór með völd á síðasta ári, hversu
frábærlega vel íslenskt þjóðarbú stóð sig í ölduróti síð-
asta árs, heldur er afrekið að þakka því fólki í landinu,
sem við framleiðslustörfin vinnur. Hitt má segja, að rík-
isstjórnin hafi þó staðið allvel fyrir sínu. Að minnsta
kosti upplýsir Jóhannes Nordal það, að á árinu 1979 haf i
það gerst í fyrsta skipti síðan 1972, að ríkissjóður jók ekki
við skuldir sínar við Seðlabankann, heldur byrjaði að
borga þær niður. Og ekki sakar að geta þess, að á síðasta
ári gerðist það líka í fyrsta skipti um langan tíma, að
heildarinnlán í bankastofnunum landsins fóru hækkandi
mæld sem hlutfall af þjóðarframleiðslu.
• Auðvitað ber að ganga hægt um gleðinnar dyr og
með allri gát, en hitt á ekki að fela, að rekstur íslenska
þjóðarbúsins gekk í flestum efnum einkar vel á árinu
1979. Verkefnið f ramundan er að gera enn betur, en um-
fram flest annað það, að tryggja réttlátari skiptingu
okkar miklu þjóðartekna og draga úr vinnuþrældómi.
k.
Ráðstöfunarfé Erfða-
fjársjóðs stórskert
viö aöstæður sumariö 1914, rétt J
áöur en heimsstyrjöldin fyrri ■
skall á. Helmut Schmidt kansl- i
ari sefur illa vegna þessa ■
samanburöar. Ritstjóri die Zeit I
hefur áhyggjur þungar. Spiegel ■
skrifar margar siöur um máliö. |
Spiegel dregur m.a. fram ■
eftirfarandi hllöstæöur:
Þd eins og nú mæta stórveldi J
sem fyrir eru stórveldi I vexti ■
meö fjandskap og tortryggni, og I
þaö stórveldi sem er á uppleiö f
finnst aö sér sé ekki jafn- |
ræöi sýnt. (Hér er átt viö aö ■
Þýskaland keisarans hafi veriö I I
svipaöri stöðu gagnvart Bret- "
landi þá og Sovétrfkin gagnvart ■
Bandarlkjunum nil. Deilurnar ■
snemma á öldinni um jafnvægi 1 J
herskipasmlöum og skugga- I
iegan vöxt þýska flotans minna ■
mjög á eldflaugadeilurnar nú). §
Otti viö innilokun — þá Þýska- ■
lands andspænis Banda- ■
mönnum (Entente), nú Sovét- Z
rlkjanna meö Nató á aöra hliö I
og Klna d hina — leiöir auöveld- ■
lega til flaustursviöbragöa viö I
raunverulegri eöa ómyndaöri m
ógnun viö eigiö öryggi. ■
Þd sem nú hafa leiötogar I
öflugra rlkja mikla tilhneigingu ■
til aö gera utanrlkisstefnuna aö |
tæki I innanlandspólitlk, reyna ■
meö hérskáum tilburöum út á I
viö aö leiöa athygli frá vanda- M
málum heima fyrir. (Orku- ■
kreppu, atvinnuleysi ofl.)
Vaxandi herstyrkur sem er ■
samfara vaxandi efnahags- .
öröugleikum — þá þýska I
keisaradæmisins, nú Sovétrlkj- ■
anna — skapar mjög eldfimt |
ástand. ■
Opinská barátta stórveldanna I
um forystu I alþjóöamálum m
veröur sérstaklega háskaleg ■
þegar hún tengist viö staö- I
bundin átök: Áriö 1914 þegar ■
hún blandast saman viö gllmu |
þjóöernissinnaöra Slava viö hiö ■
Austurrlsk-ungverska keisara- |
dæmi Habsborgaranna — nú viö ■
andóf arablsk-Islamskrar þjóö- |
ernishyggju bæöi gegn sjálfri ■
tilveru Israels og svo tækni og .
menningaráhrifum Vestur- J
landa.
Hart er í heimi
Viö sllkar aöstæöur þarf ekki I
mikiö til aö allt fari I bál og ■
brand. Hvaö gerist t.d., spyr |
Spiegel, ef aö Sadat Egyptafor- ■
seti veröur ráöinn af dögum? I
Eöa ef lýst veröur nýju ollusölu- J
banni. Blaöiö minnir og á þaö, ■
aö ekki sé ástæöa til aö vænta I
mikillar stjórnvisku af þeim J
sem ráöa hnöppum I Washing- |
ton og Moskvu. Varla er, segir ■
Spiegel, hægtaö benda á nokkra I
aöra bandarlska stjórn sem .
hefur gert sig seka um jafn g
margar yfirsjónir og stjórn ■
Carters. Og um langt skeiö !J
hefur enginn sovéskur leiötogi |
misreiknaö jafn herfilega ■
viöbrögö andskota sinna og I
Brésjnef þegar hann fór meö ■
her inn I Afganistan. áb -■
skorid
Sjálfsbjörg mótmælir:
•3
klippt
Við fundum
upp friðinn
1 fyrra hélt Nató upp á sitt
þrltugsafmæli, Varsjárbanda-
lagiö er núna aö halda upp á 25
ára afmæli. 1 þvl tilefni hefur
Kosigln, forsætisráöherra
Sovétrlkjanna komist svo aö
oröi:
„Innan fárra daga, minnist
varnarbandalag okkar, Var-
sjárbandalagiö, 25 ára afmælis
slns I höfuöborg Póllands. A
þessum 25 árum hafa dökk
ófriöarský oftar en einu sinni
þakiö himininn. Þaö, aö Evrópa
hefur lifaö viö friö öll þessi ár,
Ótti
Og þó. Blaöalesandi veröur
þess var I æ rlkara mæli þessar
vikur, aö Evrópumenn eru bein-
llnis hræddir viö aö meiriháttar
styrjöld brjótist út, aö ekki séu
til, hvorki I „skelfingarjafn-
vægi” atómsprengja, afvopnun-
arviöræöum, né heldur jafn-
vægiskúnstum Nató og Varsjár-
bandalagsins, úrræöi sem hægt
er aö reiöa sig á til aö koma I
veg fyrir aö heimurinn sogist
inn I meiriháttar vopnuö átök.
Vill fórna
keisaranum
James Cameron var svo ótta-
sleginn um daginn I breska
vikuritinu Guardian, aö hann
Þýskar sveitir leggja af staö I striðiö 1914: Þá voru hermenn
kvaddir meö hrifningu og bjartsýni...
er fyrst og fremst árangur af
ákveöinni friðarstefnu hinna
sóslalisku rlkja. Hinir herskárri
hópar NATO-landanna og eink--
um Bandaríkjanna hafa nú
opinberlega tekiö upp þá stefnu
aö torvelda slökunina.”
Nú er þaö ekki nema rétt, aö
allan samanburö veröur aö gera
meö nokkrum fyrirvara, vegna
þeirrar einföldunar sem I
honum felst. En engu aö slöur
hættir maöur ekki aö undrast
þaö, hve oft stórveldin og
blakkir þeirra endurspegla
hvert annaö I málflutningi: I
fyrra fengum viö óteljar.di
ræöur um aö Nató hafi komiö I
veg fyrir aö strlö brytist út I
Evrópu, I ár er komiö aö þeim I
Varsjárbandalaginu aö þakka
sér friöinn. Og llklega endar
þetta kapp I sjálfshóli meö þvl
aö Framsóknarflokkar álfunnar
sameinast um aö lýsa því yfir,
aö bæðihernaöarbandalögin séu
óhjákvæmileg forsenda friöar!
leggur til I fúlustu alvöru, aö
Bandarlkjamenn fái Sadat
Egyptaforseta til aö senda
Iranskeisara heim I klærnar á
Khomeini. Careron segir, aö
hann hafi aö likindum aldrei
boriö fram ömurlegri tillögu —
en „maöur sem hefur eytt llfi
slnu I óhugsr-ndi munaöi ætti
ekki aö þurfa aö kvarta þótt ég
biöji hann um aö bjarga heim-
inum”. Blaöamaöurinn breski á
þá aö sjálfsögöu viö þaö aö
þegar keisarinn fyrrverandi
væri framseldur yröu gislarnir I
bandarlska sendiráöinu I Teher-
an látnir lausir og þar meö heföi
slaknaö verulega á taugum viö
hinn eldfima oliuflóa sem Iran,
Irak, Kúveit og Saudi-Arabla
eiga lönd aö.
1914 og 1980
1 þýskum blöðum er mikiö
um aö menn liki ástandinu nú
Stjórnarfundur Sjálfsbjargar
sem haldinn var á Siglufiröi ný-
lega sendi frá sér eftirfarandi
mótmæli:
„Stjórn Sjálfsbjargar, lands-
sambands fatlaöra, mótmælir þvl
mjög ákveöiö, hversu stórlega
ráöstöfunarfé Erföafjársjóös hef-
ur veriö skert aö undanförnu,
ekki sist á siöasta ári, þegar
hundruö miljóna af erföafjár-
skatti voru tekin tii annarra nota
en lög hafa gert ráö fyrir. Sam-
bandsstjórnin leggur á þaö rika
áherslu, aö margskonar fram-
kvæmdir, sem byggjast á styrkj-
um og lánum frá Erfðafjársjóöi,
eru mjög aökallandi og skorar þvi
á háttvirta rlkisstjórn að sjá til
þess, aö erföafjárskattur á síö-
asta og þessu ári umfram áætlun
veröi yfirfæröur til Erföafiár-
sjóös.
Bendir sambandsstjórnin á, aö
til lltils er aö skipa nefnd til und-
irbúnings ári fatlaöra 1981, ef á
sama tima eru skorin niöur þau
fjárframlög, sem helst hafa veriö
til aö stuöla aö bættri aöstööu til
endurhæfingar, læknisfræöilegr-
ar og atvinnulegrar, I þessu landi.
Falleg orö koma aö litlu haldi,
ef ekki fylgir annaö haldbetra.”