Þjóðviljinn - 24.06.1980, Side 8

Þjóðviljinn - 24.06.1980, Side 8
8 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 24. júni 1980. Elisabet Bjarnadóttir Katrin Didriksen Eirikur Guójónsson Hildur Jónsdóttir Kristln Astgeirsdóttir Umsjón af hálfu Þjóðviljans: Kristín Ástgeirs- dóttir Getnaðarvarnarlyfið DEPO PROVERA Getnaðarvarnarlyfið Depo Provera var i mars ’78 bannaö af FDA (Food and Drug Administration) I Bandarfkjun- um. Astæðan var sií aö tiöni krabbameins I brjóstum jókst verulega hjá þeim konum sem höfðu fengið lyfið og að alvar- lega fósturskaða mátti tekja tií notkunarþess. Þrátt fyrir hættulegar auka- verkanir Depo Provera, leggur Alþjóöa heilbrigðismálastofnun Sameinuðu þjóðanna (WHO) blessunsfna yfirnotkun þess, en lyfið er I notkun f 76 rfkjum heims. Hvað er Depo Provera? Depo Provera er getnaðar- varnarlyf sem gefið er I spraut- um. Hver sprauta dugar I 90 daga og inniheldur miklu meira magn af tilbiínum hormónum en nokkur getnaðarvarnarpilla. Eins og P-pillan, kemur lyfið i veg fyrir egglos. Miklar aukaverkanir fylgja notkun þess. Framleiðendur lyfsins, Upjohn Ltd. hafa geng- ist við þeim,en segja að á meðan eftirspurn sé eftir lyfinu þá sé sjálfsagt að halda framleiðslu þess áfram. Nokkur dæmi um aukaverkanir: Ýmis konar tilfelli af óreglu- legum blæöingum, allt frá nær stöðugumblæðingum til þess að þær hafi stöðvast með öllu þann tfma sem lyfiö verkaði. Þyngdaraukning, þunglyndi og mfgreni eru sömuleiðis skráöar aukaverkanir. Konur sem fengiö hafa Depo Provera hafa einnig sagt frá því að kynhvöt þeirra hafi dofnað og jafnvel aö geta þeirra til aö fá kynferðis- lega fuUnægingu hafi horfiö með öllu. Langvarandi notkun lyfsins getur leitt til varanlegrar ófrjó- semi, krabbameins í brjóstum, leghálsi og legi. Og eins og kom fram I upphafi þessarar greinar, þá hafa rannsóknir leitt f ljós fósturskaða fái kona sprautuna meðan hiln er með barni. Hvaða konur fá Depo Provera NU hljóta ýmsar spurningar aö hafa'vaknað hjá lesandan- um. T.d.: Fyrst lyfið er svona stórhættulegt, hvers vegna er það notaö? Og: Hvers vegna hefur ekkert heyrst af þessu lyfi áður? Það eru varla nema tvö til þrjU ár sfðan kvennahreyfingar á Vesturlöndum, nánar tiltekið í Bretlandi og Frakklandi, kom- ust á snoðir um notkun þess og hófu að spyrja sömu spurn- ingar. Eftirgrennslan þeirra hefur m.a. leitt eftirfarandi f ljós. Lyfiö var fundið upp og þróað í Bandaríkjunum. Það var prófað á ýmsum minnihluta- hópum þar, s.s. blökkukonum, geðveikum konum, konum frá Puerto Rico o.s.frv. Það hefur um nokkuð langan aldur verið notað I þróunarlöndum á vegum þróunaraðstoöar ýmisskonar. Þau 76 lönd þar sem lyfið er notað nó eru nær eingöngu rfki i Asíu, Afrfku og Suður-Ameriku. Notkun þess er bundin við heil- brigðisþjónustu á vegum rikis- ins annars vegar og hins vegar viö þróunaraðstoð frá iðnvædd- um vestrænum rikjum, og er þá oftlega tengt áætlunum um lækkun fæðinga. Víða er lyfið eina getnaðar- varnarlyfið sem fátækum, fáfróðum konum býðst. Yfirleitt fá þær ófullnægjandi upplýs- ingar um aukaverkanir lyfsins og það sem meira er, oft eru þær alls ekki spurðar hvort þær vilji lyfið. Hinn augljósi tilgangur lyfs- ins er að þjóna sem auðveld, fljótvirk og ódýr lausn á fólks- fjölgunarvandamálum þriðja heimsins. Hversu oft höfum við ekki heyrt yfirlýsingar um nauðsyn „róttækra ráðstafana” til að sporna við fólksfjölgun? Depo Provera er ein af þessum róttæku ráðstöfunum, ásamt ófrjósemisaðgeröum sem eru gerðar jafnvel án vitundar kvennanna sjálfra. Þegar framþróun er mæld i tölum yfir fjölda fæöinga er ekki spurt um heilsu kvenna, fjölda Vopn vanskapaöra barna, eöa verið að flækja málið með spurning- um um sjálfsákvörðunarrétt yfir eigin likama. í ofangreindu felst ástæða þess að getnaðarvarnarlyf þetta hefur hingað til litið þvælst inn f tilveru hinnar hvitu, upplýstu konu á vesturlöndum. En konur á Vesturlöndum eru ekki lengur bara hvítar og upp- lýstar. í Bretlandi og Frakk- landi (og vlðar) hafa stjórnvöld þungar áhyggjur af innflytjenda. málum og fólki af „óæskileg- um” kynþáttum. Vinnuaflið sem laðað var til landsins á þensluti'mum tregðast við að láta senda sig til baka. Sömu- leiðis hafa margir þeirra sem eru ekki allt of hressir með at- vinnuleysið, hungriö, fátæktina, kúgunina og skortinn á tækifær- um til menntunar I heimalönd- um sínum l þriðja heiminum, haft rfka tilhneigingu til að leiía betra lífs I hinum frjálsu lýð- ræðisrfkjum f vestrinu, þar sem mannréttindin eru virt að sögn og alfir komast áfram nema let- ingjar. Og vandamálið sem stjórnvöld standa frammi fyrir er- einmitt það aö þessi hópur fjölgar sér og eignast börn. félagsins. Hann segir: „Þær eru að búa til vandræðabörn, sem verða einstæðar mæður fram- tiðarinnar, uppgjafafólk, börn sem verða geymd á upptöku- heimilum, lélegum betrunar- búðum, fangelsum eða öðrum stofnunum fyrir reköld fram- tiðarinnar. En þessar mæður sem I mörgum tilfellum eru undir tvitugu, einstæð foreldri og úr lægstu stéttum, fæða þriðjung allra barna i dag. Sumar eru undir meðal- greind, flestar litt menntaðar. Margar þessarar stúlkna eru ógiftar eða þá að barnsfaðirinn hefur yfirgefið þær eða mun gera svo.” Sir Keith á fjögur börn og er nýlega skilinn við konu sina — en áfellist hann ekki — hann tilheyrir yfirstétt. Þetta viðhorf er kvenfjand- samlegt i hæst máta, nefnilega það að nauðsynlegtsé að stjórna konum og barneignum þeirra, með gerræðislegum aðferðum ef áróðurinn einn dugir ekki til. .... í Frakklandi í Frakklandi er sama uppi á teningnum. Þeir hópar kvenna sem fá Depo Provera eru litaðar konur, oftast arabakonur. Af trúarlegum og menningar- legum ástæðum neita flestar kynþáttahatara? Notkun lyfsins í Bretlandi I Bretlandi er timabundin notkun lyfsins heimil af tvenn- um ástæðum. I fyrsta lagi má gefa lyfiö konum sem eru ný- búnar að fá ónæmissprautu gegn rauðum hundum og f öðru lagi má gefa lyfið konum ef eiginmenn þeirra hafa nýlega gengist undir ófrjósemisaðgerð. En bresk kvennasamtök hafa komist að þvi að lyfið er gefið miklu fleiri konum. Depo Provera er gefið á fjöl- skylduráðgjafarstöðvum og iOpinberum spitölum. A rlkis- spltala einum I London voru 2/3 hlutar þeirra sem fengiö höfðu lyfið frá Aslu; allar voru úr verkalýðsstétt. Konur sem eiga við geðræn vandamál að strföa, konur sem hafa fengið fóstureyðingu, konur nýkomnar af sæng, „lauslátar” unglingsstelpur, konur I miklum efnahagsöröug- leikum: þessar konur fá Depo Provera. Þetta fellur vel að opinberri stefnu bresku stjórnarinnar i fjölskyldu- og kvennamálum. Kjami hennarer aðsnúa konum inn á heimilin og draga saman aðstoð og þjónustu við fjöl- skyldur og heimili sem mest. A sama tfma og félagsleg þjón- usta er skorin niður þannig að erfiöara er fyrir mæöur að sækja vinnu utan heimilis, er reynt að örva barneignir viss hóps kvenna, og festa þær þann- iginniá heimilunum. Þær konur sem falla inn I þessa mynd eru fyrst og fremst hvitar konur. En það er alls ekki ætlunin að leyfa „vandræðafjölskyldum” að hlaða niður börnum. Stefna stjórnvalda snýr á allt annan hátt aö konum af „óæöri” kyn- þáttum, innflytjendakonum og konum úr öðrum minnihluta- hópum. Tvöfeldni stjórnvalda kemur skýrt fram I afstööu Sir Keith Joseph, eins nánasta ráðgjafa Thatchers. Hann hefur verið ið- inn viö að reka áróður fyrir fjöl- skyldunni, gegn útivinnu kvenna og fyrir hinu göfuga móöurhlutverki. En hann hefur lýst áhyggjum slnum fyrir þeirri „uggvænlegu” þróun að flestar fæðingar eigi sér stað hjá konum úr lægstu stéttum þjóð- araöakonur getnaöarvörnum, svo stjórnvöld finna sig knúin til að hafa vit fyrir þeim. Þessum konum er gefiö Depo Provera án vitundar þeirra. Baráttan gegn Depo Provera tengist alþjóölegri baráttu fyrir sjálfsákvörðunarrétti yfir eigin likama,hvort sem er til aö eign- ast börn eða ekki. Það innifelur rétt til góöra og ódýrra getn- aðarvama og fullkominna upp-. lýsinga og til fóstureyöinga. A Islandi Depo Provera er ekki notað á Norðurlöndum. Samkvæmt upplýsingum Agústar Jóns- sonar á fæðingardeild Lands- spítalans er lyfið á skrá hér- lendis. Hann sagði það koma fyrir aö spurt sé um lyfið, en konum sé ætlð gerð grein fyrir hinum miklu aukaverkunum þess sem í öllum tilfellum hafi leitt til að þær kjósi betri getn- aðarvarnir. Ingólfúr S. Sveins- son, geðlæknir á Kleppsspítala, hafði ekki heyrt þess getið að lyfið væri notað þar.

x

Þjóðviljinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.