Þjóðviljinn - 02.08.1980, Page 6

6 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 2.-3. ágúst 1980
UOOVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýös-
hreyfingar og þjóöfrelsis
Ctgefandi: Útgófufélag Þjóöviljans
Framkvemdastjóri: Eiöur Bergmann
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson. Kjartan ólafsson
Fréttastjóri: Vilborg Haröardóttir.
Auglýsingastjóri: Þorgeir Olafsson.
Umsjónarmaöur SunnudagsblaÖs: Þórunn Siguröardóttir
Rekstrarstjóri: Úlfar Þormóösson
Afgreiöslustjóri: Valþór Hlööversson
Blaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Guöjón Friöriks*
son.Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnús H. Gislason, Sigurdór Sigurdórsson.
Þingfréttir: Þorsteinn Magnússon.
Iþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Elisson
(Jtlit og hönnun: GuÖjón Sveinbjörnsson, Sævar Gubbjörnssom
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Safnvöröur:Eyjólfur Arnason.
Auglýsingar: Sigríöur Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Skrifstofa :Guörún Guövaröardóttir.
Afgreiösla: Kristln Pétursdóttir, Bára Halldórsdóttir, Bára Siguröardóttir
Simavarsla: Ólöf Halldórsdóttir, Sigrlöur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir.
Húsmóöir: Jóna Siguröardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
(Jtkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Guömundsson.
Ritstjórn, afgreiösla og auglýsingar: Slöumúla 6, Reykjavfk, slmi 8 13 33.
Prentun: Blaöaþrenthf.
Fremur bjart
en svart
•Alltof oftséstþví haldiö fram, aö sjávarútvegur okkar
(slendinga geti á komandi árum ekki gefið af sér öllu
meiri afrakstur fyrir þjóðarbúið en þann sem við nú
þegar njótum.
• Þessi kenning er fjarri lagi, og felur reyndar í sér
hættu á mjög alvarlegum villum í öllu mati á f ramtíðar-
möguleikum okkar þjóðarbúskapar.
#Enn eru ónýttir úrvinnslumöguleikar í fiskiðnaði okk-
ar gif urlega miklir, og vert er að minna á, að með skyn-
samlegri uppbyggingu helstu fiskistofna okkar er líka
hægt að tryggja mun meira veiðimagn en veitt hefur
verið á undanförnum árum. Sem dæmi má nefna, að
fiskifræðingar okkar telja að á örfáum árum væri hægt
að koma þorskstofninum upp í þá stærð, að hægt væri að
veiða 500.000 tonn árlega án rányrkju. Veiðimagnið á
síðasta ári var hins vegar 359.000 tonn og þótti mikið.
• Auðvitað er ekki hægt að taka nein heljarstökk í þess-
um efnum, og víst getum við orðið að þrengja að okkur
um skamma hríð til að treysta grunninn fyrir komandi
tíð. En það breytir engu um þá stóru staðreynd, að horft
til lengri framtíðar eigum við íslendingar nær óþrjótandi
möguleika, þar sem er forðabúr hafsins, —aðeins ef við
kunnum með að fara. Á ýmsu kann að ganga í markaðs-
málum á komandi tímum, þar kunna að skiptast á skin
og skúrir, svo sem löngum fyrr, en alls engin rök benda
þó til þess, að matvæli unnin úr sjávarfangi verði að
jaf naði verðminni eða síður eftirsótt í veröldinni á kom-
andi árum en verið hefur að undanförnu.
• Vart er sú þjóð f innanleg.þar sem svo fámennur hópur
sem við situr að þvilíkri auðsuppsprettu sem orkufindir
okkar eru. Þær eru enn að mestu ónýttar, en framtiðar-
möguleikarnir þeim mun stærri.
#i þessu landi þarf engu að kvíða, aðeins ef sérhver
kynslóðgætir þessf jöreggs, sem henni er á hendur falið,
selur engan rétt af hendi og skilar landinu betra en áður í
hendur þeirra sem næstir koma.
•Sjálfsagt er að skoða ýmsa möguleika varðandi stór-
iðju en í þeim efnum er flas ekki til fagnaðar. Og eitt
verður að vera algerlega Ijóst: Við Islendingar verðum
sjálfir að hafa fullt og óskorað forræði yfir hverju því
stórfyrirtæki sem hér kann að rísa á komandi árum. I
sumum tilvikum getur verið nóg, að við eigum meiri-
hluta í fyrirtækinu, í öðrum tilvikum er það ekki nægi-
legt. Slíkt fer eftir ýmsu, m.a. aðstæðum á þeim
markaði, semætlaðer aðtaka við framleiðslunni, mögu-
leikum okkar á að byggja upp tækniþekkingu i landinu á
viðkomandi sviði og sitthvað fleira kemur til.
• Hörmungar- og háðungarsaga álsamninganna má
aldrei endurtaka sig. Álfurstarnir lúta ekki íslenskum
lögum eða dómstólum. Mælt í innf luttri orku, það er gas-
olíu, borga þeir nú fyrir hverja kílówattstund minna en
einn sjötta af því verði, sem þeim upphaf lega var gert að
greiða og var þó þá smánarverð. Samningarnir standa
rígskorðaðir og óhagganlegir fram á næstuöld! Og þessi
eina ófreskja gleypir árlega nær helming af allri orku-
framleiðslu í landinu. Slík ósköp eru bæði pest og sví-
virðing.
• En hvað sem stóriðjunni líður,innlendri eða erlendri,
þá er á íslandi þörf á að byggja upp bæði smá og meðal-
stór fyrirtæki í margvislegum iðnaði.
• I ársskýrslu Framkvæmdastofnunar ríkisins,sem út
kom f yrr á þessu ári.eru rök leidd að því.að á næstu árum
verði þörf fyrir800nýatvinnutækifæri í iðnaði á ári. Hér
þarf sérstakt iðnþróunarátak að koma til, og að undir-
búningi þess er nú unnið af fullum krafti í iðnaðarráðu-
neytinu.
• AAargskonar nýiðnaðarverkefni eru nú á undirbún-
ingsstigi. AAá þar m.a. nefna: steinullarverksmiðju,
sykurframleiðslu, saltverksmiðju, úrvinnslu úr brota-
járni. Rafeindaiðnaður á mikla framtíð fyrir ser, og að
honum þarf að hlúa.
Á næstu árum mun örtölvubyltingin verða að stað-
reynd hér sem annars staðar. I þeim sviftingum öllum
þurfum við eins og aðrir að fylgjast vandlega með og
nýta þá kosti, sem til heilla horfa, en gæta þess þó við
hvert fótmál að öllu máli skiptir manneskjan sjálf og
hennar vé.
k.
• úr aimanakínu
sig sjálf, vegna þess aö mæöur-
nar ( og feöurnir) vinna langan
vinnudag viö aö „bjarga verö-
mætunum” og vegna þess aö
hvorki eru til dagheimili né
skóladagheimili fyrir þau.
Svo sannarlega vantar fjöl-
skylduplitfk á landi hér. Þaö er
mikil þversögn í þvi hvemig
. kallaö er eftir vinnuafli kvenna
þegar fiskast — en á hinn bóginn
er Utill sem enginn skilningur á
þörfinni fyrir dagheimilum.
Börn eiga jú aö alast upp heima
hjá mömmu samkvæmt
gömlum og gildum borgara-
legum lögmálum! Nei ASÍ hefur
ekki tima til aö ræöa jafnréttis-
mál, ég minnist nú ekki á atriöi
eins og þaö aö stytta vinnutima
karlmanna, hvaö þá aö þeir fái
fæöingarorlof til aö sinna börn-
unum sinum, svoleiöis nokkuö
kemst vist áreiöanlega ekki á
fyrr en eftir byltingu.
Þaö var kvennaráöstefnan I
Þaö var ekki aö sökum aö
spyrja, þegar bókin kom út
ætlaöi allt vitlaust aö veröa,
svona mál á sko ekki aö minnast
á. Hjá okkur er allt i himnalagi.
Þannig mætti lengi telja,
þessi heimur okkar er ekki
björgulegur. Þaö er auövitaö
gagnlegt aö hittast og ræöast
viö, en hætt er viö aö fagrar
samþykktir og staflar af
áætlunum veröi aö litlu gagni
þegar heim er komiö. Meöan
riki heimsins og konur þar meö,
álita mikilvægara aö sinna póli-
tisku þrasi og láta reyna á
styrkleika stórveldanna á
kvennaráöstefnu, en aö ræöa
framtiö kvenna og baráttana
gegn misrétti þá er ekki viö
góöu aö biiast.
Nei þaö er mála sannast aö
hver veröur aö berjast á sinum
heimavlgstöövum og breyta þvi
samfélagi sem hann býr i. Hér i
hinum vestræna hluta heims
gegna konur ákveönuhlutverki I
í minningu
kvennaráðstefnu
Þaö hefur ýmislegt boriö til
tiöinda undanfarna viku.
Kvennaráöstefnunni i Kaup-
mannahöfn er lokiö, Vigdis er
oröin forseti, hreyfing er komin
á samningamálin og verslunar-
mannahelgin gengin i garö.
Borgin er nánast auö og yfir-
gefin, örfáar eftirlegukindur
njóta kyrröarinnar og láta
öörum eftir aö þeysa I rykmekki
og hitasvækju um holótta þjóö-
vegi.
Ef ég væri svolitiö „þjóö-
ræknari” en raun ber vitni væri
ég þessa stundina á þjóöhátiö i
Eyjum, I hópi vina og kunn-
ingja, kannski liggjandi upp I
brekku meö hugann viö gamla
tiö þegar viö krakkarnir
skemmtum okkur viö aö troöast
á milli tjaldanna til aö trufla
elskendur og hrella söngglaöa
gesti meö ópum og góli. Nú er
öldin önnur og ætlun min aö
skrifa um þá ágætu kvennaráö-
stefnu sem nýlokiö er i Köben.
Kannski minnast einhverjir
lesendur viötals sem birtist viö
Vilborgu Haröardóttur frétta-
stjóra rétt i þann mund sem
kvennaráöstefnan var aö hefj-
ast. Hún lýsti þar undirbúningi
islensku nefndarinnar m.a. þess
aö sendur var spurningalisti til
ýmsissa aöila um stööu jafn-
réttismála á voru landi islandi.
Aö vonum svöruöu flestir
greiölega, voru raunsæir og
sögöu aö ekki væri allt sem
skyldi. Stjórnmálaflokkarnir
voru sammála um aö fjöl-
skyldupólitik vantaöi sárlega og
lái ég þeim ekki þá skoöun. Hins
vegar brá svo viö aö stærstu aö-
ilar vinnumarkaöarins ASI og
VSI höföu ekki gefiö sér tima til
aö ræöa jafnréttismálin, enda
margt þarfara aö gera viö und-
irbúning samninga.
Þessi afstaöa ASl er átakan-
leg, þvl einmitt innan alþýðu-
sambandsins eru flestar þær
láglaunakonur sem verst eru
staddar i þessu þjóðfélagi.
Innan ASl eru þær konur sem
ekki njóta fæöingarorlofs nema
aö mjög takmörkuöu leyti og
börn þessarra kvenna eru víöa
útigangar eöa veröa aö sjá um
Köben sem ég ætlaöi aö ræöa, en
fulltrúar Islands vöktu einmitt
athygli fyrir að fjalla um
ástandiö i eigin landi á gagn
rýninn hátt, m.a. meö þvi aö
nefna þau atriöi sem hér aö
framan eru talin. Þaö tiökast
nefnileg ekki á slikum ráö-
stefnum aö bera fram annað en
hrós um eigin ágæti. Rússar
brosa breitt og segja: Þaö er
allt i lagi hjá okkur i sóslalism-
anum, meöan rússneskar konur
senda frá sér leynirit þar sem
þær lýsa fóstureyðingastofnun-
um rlkisins eins og verstu
sláturhúsum þar sem færi-
bandiö gengur hratt og örugg-
lega.
Bandarikjamenn hampa töl
um um aukna menntun og at
vinnuþátttöku, meöan Dessie
Wood situr enn i fangelsi með 22
ára dóm yfir höföi sér, vegna
þess aö hún drap mann i sjálfs-
vöm þegar hann reyndi aö
nauöga henni og ógnaöi henni
meö byssu, meöan börnin
hennar stóöu óttaslegin hjá.
Araba-og Afrikurikin sendu finu
(fáu) menntuöu frúrnar, meöan
meginþorri kvenna i Araba-
löndunum er ólæs og innilok-
aöur og litlar stúlkur eru teknar ■
aö næturlagi og umskornar án
þess aö þær viti nokkuö hvaö er
aö gerast.
Egypsk kona, lögfræö-
ingur aö mennt, tók sig til og
skrifaöi endurminningar sinar á
siöasta ári. Hún sagöi frá
þessum atburöi, hvernig hún og
systir hennar voru vaktar eina
■ nóttina af mömmu sinni og
ömmu og færöar á einhvern ótil-
tekinn staö, þar sem þessi
viðurstyggilega aögerö var
framkvæmd. Hún minntist bara
skeflilegs sársauka og blóðsins
og hélt aö nú myndi hún deyja.
Kristín
Ástgeirsdóttir
skrifar
kapitalismanum. Þær sjá um
endurnýjun vinnuaflsins, viö-
haldi karlanna, uppeldi barn-
anna og inna af hendi ólaunaöa
vinnu á heimilunum auk úti-
vinnu. Meöan ekkert leysir
konur frá þessu margfalda hlut-
verki breytist staöa þeirra lltiö
sem ekkert, vinnuálagiö veröur
bara meira.
Sömu sögu er aö segja frá
austrinu rauöa, þaö er nefnilega
ekki nóg aö breyta samfélaginu
og afnema auövaldskerfiö, ef
gagngerö hugarfarsbreyting
fylgir ekki i kjölfarið. Systur
okkar i austurvegi eru ekki
öfundsveröar.
Niöurstaöan hlýtur aö veröa
sú, að til þess að jafnrétti náist
þurfi aö breyta samfélaginu,
afnema kúgun manns á manni,
ekki aöeins þannig aö konur
öölist meira, heldur einnig aö
karlmenn taki á sig hluta byrö-
anna sem fylgja foreldrahlut-
verkinu og gefi eftir af völdum
sinum, sem sagt endalok karl-
veldisins.
Ráöstefna Sameinuöu þjóö-
anna sýnir aö þaö er langt I land
ogekki efast ég um aö baráttan
verður löng og ströng. Þaö skin
út úr tillögunum sem lagöar
voru fyrir ráöstefnuna aö
karlarnir sem á bak við þær
standa (þvi þaö gera þeir) ætla
ekki aö gefa neitt eftir. Afram
stelpur, en takiö ekki neitt frá
okkur! Svona nokkuö gengur
ekki, þaö hlýtur aö veröa næsta
- skrefiö á göngunni löngu aö
sannfæra karlmenn um aö þaö
er okkur öllum fyrir bestu að
sameinast i baráttunni fýrir
betri heimi, þar sem jafnréttið
rikir. Afram stelpur hér er
höndin — strákar komið meö.
— ká.