Þjóðviljinn - 21.10.1980, Blaðsíða 2

2 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 17. október 1980.
A slóðum Kröfluelda
Tignarleg sjón
en ógnvekjandi
Séö yfir gosstöövarnar á sunnudagskvöld. Þá haföi verulega dregiö lir gosinu,en hressilegar skvettur
sáust og gufustróka lagöi upp af nýrunnu hrauninu.
Ljósm.: gel
Gosiö á mánudagsmorgun. Enn gaus úr þremur gfgum og hraunelfur
rann f norðurátt.
Ljósm.: gei
Þaö var ævintýri likast aö horfa yfir Kröflusvæöiöt þaö var ekki nóg meö aö náttúruöflin sendu eld-
stróka til himins, heldur varpaöi tunglið dularfullri birtu yfir snæviþakiö landiö. Ljósm.: gel
Þaö var ævintýri likast aö horfa
yfir snæviþakiö Kröflusvæöiö á
sunnudagskvöldiö. Mannvirkin
voru uppljómuð, hvæsandi bor-
holur spýttu upp gufustrókum,
tungliö óö I skýjum, norðurljós
þutu um himingeiminn og handan
hæöanna var himinninn uppljóm-
aöur af eldgosinu viö Leirhnjúk.
„Þetta ernú ekki mikiö” sögöu
þrlr starfsmenn Kröfluvirkj-
unnar sem stóöu i næturfrostinu
og dáöust aö sjónarspilinu. ,,Þiö
heföuö átt aö vera hér I gær-
kveldi.Þá var hér bjart eins og aö '
degi til”.
Viö Kröflu var allt aö færast í
eölilegt horf, jarðborinn Jötunn
gnæföi uppi á einni hæöinni, upp-
ljómaöurog starfsmennirnir voru
allir komnir afturá sinn staö eftir
aö hafa veriö sendir á brott I
öryggisskyni vegna gossins.
Sænsk blaöakona sem var I för
meö okkur hristi hausinn og
sagöi: „Þetta er Island! Eldur,
snjór hverir og snæviþakin fjöll.
Þetta er engu likt”.
í byggöum var allt meö ró og
spekt og ibúar sem viö spjöll-
uöum viö sögöust hættir aö kippa
séruppviö gosin. Þö haföi öllum
veriö gert viövart gegnum sfma
og almannavarnir eru viö öllu
búnar ef eitthvaö gerist.
Gos í vændum
í næsta húsi viö hótel Reynihlið
hefur skjálftavaktin bækistöðvar
sinar. Viögengum þangaö og tók-
um hús á Páli Einarssyni jarö-
eðlisfræöingi sem þá stundina
fylgdist meö mælunum. Páll
sýndi okkur strimlana af mæl-
unum og á þeim mátti glögglega
sjá hvenær og hvemig dró til tlö-
inda á laugardagskvöldiö. A jarö-
skjálftamælunum kom fram órói
nokkru áöur en gosið hófst,
skjálftar sem teljast heldur litlir
eöa um 3 stig á Richter. Halla-
mælirinn sem fylgdist meö risi og
sigi landsins sýndi mun meiri til-
þrif milli kluickan 9 og 10 um
kvöldiö.
Á blaöinu mátti sjá þverstrik,
tákn um mikiö sig. Þegar þaö
kom fram var Karl Grönvold
jaröfr. sem var á vakt.ekki seinn
á sér aö senda út viövörun og
kalla til jaröfræöingana sem
fylgst hafa með þróun Kröfluelda
þau fimm ár sem jarðskorpan þar
nyröra hefur veriö á sifelldri
hreyfingu meö gosum i bland og
valdið landsmönnum áhyggjum
vegna þeirra miklu mannvirkja
sem eru I hættu inn viö Kröflu og
niður i Mývatnssveit, aö ekki sé
minnst á mannlifiö sem gæti oröiö
fyrir skaöa líkt og geröist I Mý-
vatnseldum á 18. öld.
Uppi á vegg I herbergi skjálfta-
vaktarinnar hanga Hnurit sem
sýna risog sig landsins og þar má
sjá hve þróunin er regluleg,
sagan endurtekur sig hvaö eftir
annaö. Landiö ris upp aö vissu
marki, kvikan streymir þangaö.
Þegar hún kemst ekki lengra
brýst hún upp á yfirborðið og
landiö fellur aö nýju. Gosefnin
sem berast upp eru mjög blönduð
gasefnum sem gera hrauniö
þynnra og þess vegna streymir
þaö áfram eins og lækur I leys-
ingu. Þegar gasiö stigur upp og
hrauniö kólnar myndast hella
sem ofan frá séö viröist nokkuö
slétt og felld.
Stórkostlegt tækifæri
til rannsókna
Égspuröi þau Pál Einarsson og
Bryndisi Brandsdóttur jarö-
fræöinga sem vinna saman aö
rannsóknum, hvað það væri sem
jaröfræöingar væru aö kanna þar
nyröra þegar frá væri talin þróun
og saga gossins.
Páll sagöi aö fyrst og fremst
væri þetta stórkostlegt tækifæri
til aö fylgjast meö gosi og hreyf-
ingum jaröskorpunnar ár eftir ár
og þaö gefur færi á ýmis konar
rannsóknum á efnasamsetningu,
gliðnun íandsins, risi og sigi,
ásamt fleiru.
Eftir aö viö kvöddum Pál á
skjálftavaktinni héldum viö upp
aö Kröflu eins og áöur er lýst og
vorum staöráöin I aö ganga aö
eldstöðvunum næsta dag.
Okkur fannst aö ekkert annaö
kæmi til greina eftir aö vera búin
aö horfa á gosið úr lofti og frá
Kröflu. Þaö runnu hins vegar á
okkur tvær grimur þegar viö hitt-
um örþreyttan ljósmyndara sem
vart stóö á fótunum, eftir aö hafa
öslað snjó og gjall i fjóra t&na til
ogfrá gosstöövunum I éli og gjall-
regni,Fyrr um daginn haföi verið
færtá snjósleöum en þegará dag-
inn leiö varö færöin erfiöari og
menn óttuöust aö eyöileggja belt-
in á sleöunum. Þvi var stungið aö
okkur aö þessi gönguferö væri aö-
eins fyrir fllhrausta göngugarpa
og þaö var nóg til þess aö viö
ákváöum aö fara heldur aöra
flugferö yfir svæöiö til aö skoöa
þaö betur úr lofti.
1 býtið I gærmorgun drifum við
okkur á fætur, en hópur jap-
anskra kvikmyndagerðarmanna
sem kom til Mývatns kvöldiö áöur
svaf á sitt græna eyra og virtist
ætla að hætta á að allt yröi um
seinan þegar sá friöi flokkur héldi
á fjöll hlaöinn myndavélum, með
tvo myndarleikara I fararbroddi.
Skvettur úr
tveimur gigum
A þessum mánudagsmorgni
var veöriö kyrrt og fagurt, en
kalt. Þegar viö flugum frá Húsa-
vlk varlandiö snævi þakiö og ekki
dökkan dll aö sjá, fyrr en glitta
tók í gosbólstra og svart hrauniö
kom I ljós. Þegar viö flugum yfir
var gosiö enn fagurt á aö lit^
skvettur uppúr tveimur gigum og
lækurinn rann niöur hlíöina.
Flugvélin skalf og titraöi vegna
hitauppstreymisins, gufubólstrar
stigu upp og undir niöri glitti I
glóð viða i hrauninu.
Seinna um daginn flugum viö
enn yfir á leiöinni suöur (flug-
mennirnir stóöust ekki freisting-
Framhald á bls. 13