Þjóðviljinn - 21.10.1980, Blaðsíða 9

Þjóðviljinn - 21.10.1980, Blaðsíða 9
8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 21. október 1980. Þri&judagur 21. október 1980. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9 Margrét Margeirsdóttir deildar- stjóri I Félagsmálaráöuneytinu. Ljósm. eik Málefni þroska- heftra Málefni þroskaheftra og ann- arra hópa, sem minna mega sfn I þjóöfélaginu, eru ekki I daglegum fréttum. Þeir vilja gleymast ef ekki rekur á fjörur einhver stór- tf&indi þeim tengd. A undanförn- um árum hefur veriö unniö mark- visst aö málefnum þroskaheftra og töluverö breyting oröiö á þeirra högum. Um siöustu ára- mót gengu f gildi lög um málefni þroskaheftra, og í samræmi viö þau var stofnuö ný deild í félags- málaráöuneytinu. Deildarstjóri er Margrét Margeirsdóttir, sem var meöal stofnenda landssam- takanna Þroskahjálpar og var um skeiö formaöur þeirra sam- taka. Blaöamaöur hitti hana aö máli til aö forvitnast um þaö, hvaö heist væri á döfinni i málefnum þroskaheftra, en um siöustu helgi var einmitt haldin ráöstefna ýmissa aöila um þau mál. — Hvaö eru margir þroska- heftir hér á landi Margrét? baö er erfitt aö svara þvi. Þaö hefur ekki veriö gerö rækileg könnun sem leiöir i ljós áreiöan- legar niöurstööur, en í iögunum eru þroskaheftir skilgreindir þannig i 2. gr.: „Oröiö þroska- heftur tdknar i lögum þessum hvern þann sem þannig er ástatt um, aö hann geti ekki án sér- stakrar aöstoöar náö eölilegum likamlegum eöa andlegum þroska”. Brýnt aö koma á þjónustu — Hvernig er þessum hópi sinnt af hálfu samféiagsins? — Þaö vantar mikiö á aö þeim sé sinnt sem skyldi. Þjónusta fyrir þroskahefta er aöallega á Reykjavikursvæöinu og á Akur- eyri. Stærstu hlutar landsins eru án þjónustu. — Hver eru brýnústu verkefnin I málefnum þroskaheftra? — Lögin um þroskahefta tóku gildi um siöustu áramót. og sam- kvæmt þeim er landinu skipt i átta svæöi. A hverju þeirra er fimm manna svæöisstjórn. Þær hafa tekiö til starfa um allt land. Brynustu verkefni þessara stjórna eru aö koma á fót þjón- ustu, þar sem engin slík er fyrir hendi, og kanna á hverju er mest þörf. Þjónusta veröur aö miöast viö þær þarfir sem fyrir eru. Nú er lokiö könnun á Noröur- landi vestra á málefnum þroska- heftra og öryrkja. Slikri könnun er einnig lokiö á Suöurlandi. Mikiö átak þarf aö gera I atvinnumálum þroskaheftra. 1 vinnu- og dagheimilinu Bjarkarási er unniö viö Kennslustund I Bjarkarási þroskaheftir eiga kröfu á menntun og atvinnu eins og aörir. — Ljósm. gel ýmis verkefni, t.d.pökkun á jóiakortum. — Ljósm . gel Að lifa eins og annað fólk Á Akureyri er veriö aö koma á fót vernduöum vinnustaö, sem einnigtekur til starfa á næsta ári. Þar er starfandi vistheimiliö Sól- borg, sem hingaö til hefur líka þjónaö Noröurlandi vestra. A Vestfjöröum er hafinn undir- búningur aö byggingu vist- heimilis og þjónustumiöstöövar, en þaö er enn á hönnunarstigi. SU stofnun er hliöstæö þeirri sem er aö risa á Egilsstööum. A Vesturlandier veriö aö undir- búa könnun, en þar er litla þjón- ustu aö fá fyrir þroskahefta enn sem komiö er. A Reykjavikursvæöinu er þjón- ustan lengst á veg komin. Auk þess er veriö aö bæta aöstööu á sólarhringsstofnunum, án þess aö ætlunin sé aö fjölga vistmönnum. Meöal annars er veriö aö byggja þjálfunarskóla viöLyngás, sem á aö rúma um 60 börn. Þá er af- þreyingarheimili i byggingu á vegum Styrktarfélags vangefinna I Reykjavfk. Þaö veröur dag- vistarstofnun fyrir fulloröna, sem geta ekki unniö I vemduöum vinnustaö, þá sem eru allra mest hamlaöir og þroskaheftir. Þar veröur um y miss konar þjálfun aö ræða, auk föndurs. Þá hafa landssamtökin Þroska- hjálp tekið aö sér rekstur gisti- heimilis fyrir foreldra utan af iandi, sem þurfa aö koma til Reykjavlkur og dvelja þar meö bömum sfnum vegna athugunar og rannsókna. Til þeirrar starf- semi hefur veriö keypt hús i Kópavogi. Greiningarstöð forgangsverkefna Stærsta verkefniö og brýnasta er aö koma á fót greiningarstöö, einsog segir i 10. gr. laganna um aöstoö viö þroskahefta. Þar á aö fara fram vfötæk starfsemi. Greiningarstöö ríkisins er for- gangsverkefni, og hefur nú feng- istlóð á góöum staö i borginni, viö Dalbraut. Nú er því hægt aö hefj- ast handa um undirbúning bygg- ingaframkvæmda, sem er mjög aökallandi, þvi stööin veröur sá grunnur sem allt framtiöarstarf byggist á. Ég get nefnt þaö hka, aö nýtt heimili fyrir einhverf börn tekur væntanlega til starfa á komandi ári og bætir úr brýnni þörf. — Hvernig eru þessar fram- kvæmdir fjármagnaöar og hvernig veröur aö þeim staöiö? — Meö gildistöku laganna var stofnaöur Framkvæmdasjóöur öryrkja og þroskaheftra, sem á aöfjármagna bygginga- og stofn- kostnaö vegna framkvæmda I þágu þroskaheftra og öryrkja. Stjórnarnefnd um málefni þroskaheftra fjallar um beiönir, sem berast um fjárstyrki úr sjóönum. Þaö gefur auga leiö, aö skyn- samleg áætlanagerö veröur aö byggjast á raunhæfum forsend- um. Við veröum aö bygja á aö kanna og kortleggja nákvæmlega hvert svæöi, hvers eölis vanda- málin eru og hversu viötæk. Hverjar eru raunverulegar þarfir og hvernig eigum viö aö komá þjónustunni fyrir, hver þurfa aö vera forgangsverkefni o.s.frv. Félagsmálaráöuneytiö ásamt stjórnarnefnd um málefni þroskaheftra fer meö yfirstjórn þessara mála samkvæmt lögun- um, i náinni samvinnu viö svæöis- stjórnir, sem gera tillögur um skipulag og fyrirkomulag. Reglu- gerö fyrir sv æöisstjórnir var gefin út i mai sl. Ennfremur eru i undirbúningi fleiri reglugeröir vegna laganna. Nóg að gera í framtíðinni Ráöuneytiö og stjórnarnefnd hafa áhuga á aö láta fara fram út- tekt á þeim sólarhringsstofnun- um sem nú eru starfandi fyrir þroskahefta, og er þegar byrjað aö vinna þaö verk. Eitt nymæli i lögunum, sem vert er aö kynna, er fjárhagsaö- stoö til framfærenda þroska- heftra. í 15. gr. segir: „Framfær- endur þroskahefts einstaklings, sem eingöngu dvelur i heimahús- um og þarfnast umönnunar eöa gæslu aö dómi svæöisstjórnar, aö höföu samráöiviö greiningarstöö rikisins, eiga rétt á aöstoö. Viö- komandi sveitarfélög skulu sjá um aö aöstoö þessi veröi veitt. Kjósi framfærendur aö annast þetta sjálfir og telji svæöisstjórn þá til þess hæfa, skal aðstoö veitt meö peningagreiðslum. Sli"kar greiöslur skuiu miöaöar viö hálft daggjald á meöalstofnun sam- kvæmt 12. gr. 10 tl„ allt eftir teg- und vistunar”. — Þvi er viö aö bæta, aö Trygg- ingastofnun rikisins mun hafa meö höndum útborgun eöa greiöslu þessara bóta ásamt öör- um bótum, en svæöisstjóri fjallar um umsóknir og sendir þær til' félagsm álar áöuney tisins. — Það er sem sagt yfriö nóg af verkefnum sem biöa þfn og þeirra sem fara meö málefni þroska- heftra? — Já, þaö eru óþrjótandi verk- efiii og mörg þeirra stór. Eitt af því sem er m jög brýnt, er aö gefa út upplýsingabæklinga og sinna fræösluum málefni þroskaheftra. En hvenær tími vinnst til þess, er svo aftur annaö mál. Þaö veröur nóg aö gera i framtíöinni. — ká Þessar kannanir eru unnar á veg- um viökomandi svæöisstjórna, i nánu samstarfi við félagsmála- ráöuneytiö, þar sem spurninga- listi var útbúinn. — Hva&a stefna er rikjandi I málefnum þroskaheftra? — Stefnan er að skapa sllk skil- yröi í þjóðfélaginu aö þroska- heftir geti lifaö sem eölilegustu llfi. Stefnt er aö þvi aö þeir njóti þjónustu I sinni heimabyggö. Þaö gildir um allt, heimili, skóla, at- vinnu og vistun. Eitt helsta grundvallaratriöiö I þjónustu viö þroskahefta og aöstandendur þeirra er aö þeir fái þjónustu og aöstoð I heimabyggö sinni. 1 lög- unum er stefnt aö þessu, og von- andi tekst þaö i framtföinni. Þaö er réttindamál allra, sem þurfa á aöstoö aö halda, aö þeir geti lifaö viö eins eölilegar aðstæöur og unnt er. Þetta er jafnréttismál og krafa um mannréttindi. Hvers konar vistun? — Nú þurfa margir þroska- heftir á fullri vistun aö halda, en. hvers konar vistun? — Eins og nú er ástatt, eru sólarhringsstofnanir algeng- astar. Lögin gera ráö fyrir aö þroskaheftir eigi kost á sambýl- um, þar sem búa nokkrir saman. Þar eiga þeir aö geta átt sitt heimili.Þaö eru tvö sllk starfandi hér i Reykjavik, en þaö er mikil nauösyn á fleiri og veröur reynt aö beita sér fyrir úrbótum á þvi sviöi. Slikt sambýli er einnig á Akureyri, en gert er ráö fýrir aö þroskaþjálfi eöa annaö starfsliö sinnifólkinu, eftir þvl sem þörf er á. — Hverjir geta búiö I slikum sambylum? — Þaö eru þeir einstaklingar sem eru tiltölulega sjálfbjarga, en þurfa þó á aöstoö aö halda. Slík sambýli eru nú algeng erlendis. — Hvaö um þá sem yngstir eru, hvernig á að sinna börnunum? — Þaö er taliö æskilegast aö vista þau á fósturheimilum eöa fjölskylduheimilum. Slik heimili er unnt aö starfrækja eins og hver önnur venjulegheimili. Foreldrar hafa oft ekki aðstæður til aö hafa mikið þroskaheft barn heima; til þess geta legiö ýmsar ástæður. Sólarhringsstofnanir þurfa vitanlega aö vera tíl, einkum fyrirfulloröiö fólk meömiklarat- ferlistruflanir og miklar haml- anir. 1 lögunum er ákvæöi um aö slikar stofnanir skuli vera fyrir hendi, e.k. hjúkrunarheimili, en þegar á heildina er litiö, þarf aö stefna aö þvi aö þroskaheftir fái þannig uppeldi, þjálfun og um- önnun aö þeir geti lifaö á sem eölilegastan hátt. Rætt við Margréti Margeirsdóttur deildarstjóra í Félagsmálaráðuneytinu Verndaöir vinnustaöir eru nauösynlegir, en stefnan er aö koma þroskaheftum sem mest út I samfélagiö. Unniö viö saumaskap I Bjarkarási. — Ljósm. gel — Atvinnumál þroskaheftra eru I ólestri, ekki satt? — Jú, þaö þarf aö gera mikiö átak. Verndaöir vinnustaöir eru nauösynlegir fyrir þá, sem eiga erfitt uppdráttar, en þeir eru ekki takmark i sjálfu sér. Þaö vantar éndurhæfingaraöstööu, skipulega verkmenntun og starfsþjálfun fyrir þroskahefta. Margt i bígerð — Ef viö vlkjum aftur aö þeim verkefnum sem þiö vinnið aö, hvaö er þá helst I blgerö? — Ef viö förum yfir landiö og byrjum á Austurlandi, þá er nú verið aö ljúka viö fyrsta áfanga vistheimilis á Egilsstööum, sem veröur sennilega um. leiö eins konar þjónustumiöstöö. Þaö tekur væntanlega til starfa á næsta ári. á dagskrá En launafólk úti i bœ vill ekki bara einstaka upplýsingarmola sem hrjóta af samningaboröum af og til, - það vill stöðugt upplýsingastreymi Skipbrot forystunnar Samningaviöræöurnar eru orðnar hreinn farsi. En ólikur öörum er hann farsi þar sem áhorfendum dauðleiðist og eru farnir aö ókyrrast i sætum sfnum, sumir stóöu meira aö segja uppi I hléi og fóru út. 1 samningafars- anum er aöeins 1 itill hluti m eö sitt afbrigöilega skopskyn sem skemmtir sér; atvinnurekenda- valdiö hlær dátt. Farsinn er nefnilega eins og skrifaöur af þeirra pennum. Hvaö er ég aö þenja mig? — er sjálfsagt einhverjum spurn. Eins og mér komi þetta viö? Ég er ein úr þeim tugþúsunda hópi sem veriö er aö semja „fyrir”. Ekki bara um laun held- ur er einnig veriö t.d. aö semja um fæöingarorlof, dagvistarmál og launaö leyfi foreldra vegna veikinda barna, sem skyldi greiö- ast úr almannatryggingum. Siöast töldu kröfuna man ég gjörla, enda skiptir hún útivinn- andi mæöur ekki svo litlu máli, en þvi miöur eru þeir fleiri sem hafa gleymt henni. Þessar kröfur, ásamt kröfunni um vinnuvernd barna og unglinga, eru þær sem kallaöar hafa verið bamaárs- kröfur ASt. Gömlu góðu barnaárskröfurnar Barnaárskröfunum sem mótaöar voru fyrir rúmu ári var ætlaö aö beinast aö þeim megin- atriðum sem ASI taldi þurfa snöggra úrbóta við i málefnum barna og fjölskyldna þeirra. Rauösokkahreyfingin fagnaöi þeim og setti sér sem timabundiö markmiö aö halda þeim á lofti, vekja um þær umræður og beita sér eftir mætti fyrir aö þær næö- ust allar i höfn. Enda beinast þessar kröfur aö þeim stóru vandamálum sem konur og mæöur hafa mátt bera, vanda- málum sem ASI hefur litt sinnt þó konur og mæöur séu i meirihluta innan vébanda þess. Barnaárs- nefndin sem mótaöi kröfurnar i upphafi var nær eingöngu skipuö konumúrýmsum stéttarfélögum. Þaö er einkennileg ráöstöfun aö engin þeirra,sem á sinum tima áttu þátt I aö móta þessar kröfur, á sæti I viöræöunefndinni viö fé- lagsmaiaráðherra sem ræöir þessar kröfur áfram. Samanskroppin ja f nréttis hugs jón A útmánuöum siöasta vetrar gekkst verkalýösmálahópur Rauðsokkahreyfingarinnar fyrir opnum fundi I Lindarbæ um barnadrskröfurnar og jafnréttis- kröfur annarra launþegasam- taka. Á fundinum töluöu ýmsir þekktir „toppar’^_úr launþega- samtökunum og fél.máraráöh. Þrátt fyrir flóö af jafnréttissinn- uöum yfirlýsingum um aö frá barnaárskröfunum yröi hvergi hvikað, yfirlýsingum um aö nú yröi loksins gert eitthvaö I mál- efnum láglaunahópanna sem konur fylla (man einhver eftir krónutölureglunni?); þrátt fyrir allt þetta þá rlkti viss beygur i rööum Rauösokkahreyfingar- innar um aö stóru oröin skryppu fljótt saman viö samningaboröin, vantrú á einurð forystunnar, van- trú á jafnréttishugsjóninni sem þeir flögguöu. Sá beygur hefur ekki reynst ástæðulaus. A þaö var einnig bent aö þó fæöingaroriof, dagvistarmál og launaö leyfi for- eldra vegna veikinda bama væru sjálfsögö baráttumál og ófrá- vikjanlegar réttlætiskröfur, þá væri launaliöurinn ekki siöur mikilvægur og varaö var viö fy rirs jáanlegum tilraunum stjórnvalda til aö neyöa verka- lýöshreyfinguna til aö velja á milliþessara nauösynlegu úrbóta annarsvegar og aö verja kaup- máttinn hinsvegar. Til hvers er leyndin? En nú er verkalýöshreyfingin og rikisvaldiö I kröppum félags- málatangó. Og ástir samlyndra svo sterkar aö launafólk úti i bæ kemst ekki upp á milli þeirra hjóna til aö fá upplýsingar um hvemig málin standa. En launa- fólk úti i' bæ vill ekki bara ein- staka upplýsingamola sem hrjóta af samningaborðum af og til, — þaö vill stööugt upplýsinga- streymi. Hin frjálsa og lýöræöislega verkalýöshreyfing á Islandi, sem að sjálfsögöu er alls ótvinnuö hagsmunum Rikis og Flokks, mætti margt læra af siöustu at- buröum i Póllandi. í Leninskipa- smlöastööinni i Gdansk var komiö upp öflugu hátalarakerfi sem útvarpaöi um leiö öllum samningafundum út til verka- mannanna. Þeir fylgdust þannig náiö meö gangi viöræönanna, reiöubúnir að gripa inni þegar þeim bauö svo, enda geröu þeir þaö. Eftir fyrstu samningalotuna skiptu þeir út nokkrum fulltrúum sinum sem þeim haföi þótt helst til samningaglaöir. Gott og stööugt upplýsinga- streymi á stóran þátt I aö virkja stéttina aö baki þeim sem sitja viö samningaboröin. Er sú leynd sem hér hvilir yfir samningaviö- ræöum kannski til þess eins aö leyna ódugnaöi forystunnar, leyna makk-vinnubrögöum henn- ar og vernda hana fyrir gagn- rýnisröddum hinna almennu fé- lagsmanna? Skútan strand Núer svokomiöaö langvinnt og árangurslftiö þóf og lélegt upplýs- ingastreymi hefur leitt til nær al- gerrar lömunar verkalýös- hreyfingarinnar. Hvergi er hægt aö koma auga á fjöldavirkni, baráttuvilja og þrek. Virknin liggur svo lágt aö fáir hafa trú á aöverkfallsátökgeti leitt tíl raun- verulegra sigra og aö verkafalls- átök leidd af núverandi forystu yröu lítiö annaö en mála- myndatilraun til aö bjarga andliti forystunnar gagnvart félagsmönnum. Verkalýösforystan er meö vinnubrögöum sinum og sam- krulli viö rlkisstjórnina algerlega búin aö rýra sig tiltrú hinna al- mennu félagsmanna verkalýös- hreyfingarinnar. En skútan erstrand og eitthvaö veröur aö gera til aö hún liöist ekki i sundur og brakiö reki fyrir veörum og vindum Vinnuveit- endasambandsins úti hafsauga. Samkvæmt blaöaviðtölum segja flestir verkalýösforkólfar þaö skoöun slna aö I verkfall hafi átt aöfara fyrirlöngu. Hvaö hindraði þá? Rikisstjórnarþátttaka Alþýöubandalagsins? Aörir eru svo hreinskilnir að segja þaö hreint og klárt aö þeir eygi ekki aöra lausn á skipbroti foryst- unnar en þá aö rikisstjórnin taki nú af þeim ómakiö og reddi and- liti þeirra fyrir þá. Ríkisstjórnin á aö gera út björgunarleiðangur á strandstaö og draga flakiö á flot. Sjálfstæða verkalýðshreyfingu! Félagar, höfnum þessu sam- krulli viö flokkshagsmuni Alþýöubandalagsins. Þaö hefur leitt verkalýöshreyfinguna I ógöngur, sem ekki sér fyrir end- ann á. Þaö er áliöiö, en enn er ekki of seint aö hef jast handa viö aö efla verkalýöshreyfinguna, gera hana sjálfstæöa og óháöa timabundnum hagsmunum flokk- anna, lýöræöislega meö beinni þátttöku hins almenna félaga i stefnumotun og ákvaröanatöku, virka þar sem öflugt og stööugt upplýsingastreymi tryggir hinum almenna félaga meövitund um stööuna eins og hún er á hverjum tima og gerir hann reiöubúinn aö grlpa inni' hvenær sem þörf er á — og gefur honum tækifæri til aö gera þaö. Ahangendur Alþýöubanda- lagsins þurfa aö gera upp hug sinn og ákveöa hvaöa hagsmunir eru þeim æöri, hagsmunir verka- lýösstéttarinnar i heild eða tima- bundnir hagsmunir Alþýöu- bandalagsins. Samband byggingamanna: Forkastanlegt málþóf VSÍ „Vinnuveitendasamband Is- lands hefur nú um margra mánaöa skeiö ástundaö forkast- anlegt máiþóf viö verkalýös- hreyfinguna, sem hefur haft þann tilgang einan aö koma i veg fyrir réttarbætur og launahækkanir til verkafóiks,” segir i ályktun fund- ar samninganefndar, baknefndar og framkvæmdastjórnar Sam- bands byggingamanna, sem haldinn var 15. okt. sl.. „A sama tíma hafa ýmsir aörir hópar launafólks fengiö umtals- veröar lagfæringar á kjörum sin- um, sem voru þó verulega betri fyrir. Fundurinn litur á tillögu sáttanefndar til lausnar yfir- standandi vinnudeilu sem um- ræðugrundvöll, en bendir jafn- framt á aö verulega vanti á aö kröfum S.B.M. sé fullnægt, sér- staklega aö þvi er varöar reikni- ttölur ákvæöisvinnu og sérkröfur sambandsins. Fundurinn telur útilokaö fyrir verkalýöshreyfing- una aö gera samninga um minni launahækkanir en þegar hefur veriö samiö um viö starfsmenn rikis og bæja og fleiri aöila. Af vinnubrögöum V.S.I. er ljóst aö samningar muni ekki nást nema verkalýössamtökin séu reiðubúin til aö beita itrasta sam- takamætti sinum. Framhald á 13. slöu.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.