Þjóðviljinn - 06.11.1980, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 6. nóvember 1980 ÞJÓÐVILJINN — SIDA 5
SIGUR REAGANS
Ronald Reagan vann yfirburðasigur i forseta-
kosningunum i Bandarikjunum; mesta furða þeirra
kosninga er blátt áfram sú, hve mikill munur varð á
fylgi þeirra Carters eftir að skoðanakannarar höfðu
tönnlast á þvi, að þeir væru næsta jafnir. Reagan
fékk alla kjörmenn i 43 rikjum en Carter sigraði i
aðeins 7 rikjum. Reagan fékk um 51% atkvæða og
483 kjörmenn, Carter 41% og aðeins 49 kjörmenn,
og Anderson 7% atkvæða og sex kjörmenn, hann
vann i einu riki. Repúblikanar unnu og drjúgan
sigur i þingkosningunum og fengu meirihluta i öld-
ungadeildinni.
Frétta-
skýring
Liklegasta skýringin á ósigri
Carters er blátt áfram sú, að
kjósendur hafi viljað refsa rikj-
andi forseta fyrir efnahagslegar
þrengingar og verðbólgu. Eins og
margoft hefur verið tekið fram
kom fram mikil óánægja með
báða frambjóðendur — menn
kusu ekki annan þeirra heldur á
mótihinum. Þegar skoðanakann-
arar spurðu kjósendur, hvernig
þeir treystu þeim Carter og
Reagan til að leysa verðbólguna,
þá fékk Carter lélega einkunn en
Reagan allgóða. Aftur á móti
þótti sömu kjósendum Carter
miklu liklegri til að geta haft frið
við aðrar þjóðir en Reagan. Og
þegar tveir þriðju af kjósendum
sem voru að koma út af kjörstað i
fyrradag sögðu að efnahagsmál
væru aðalmál kosninganna, þá
sýnist liggja fremur beint við, að
þeir hafi refsað Carter fyrir að
vera forseti yfir verðbólgu, sem
stjórn hans er að visu ekki að öllu
leyti áþyrg fyrir.
Skrýmslafrœði
Carter og hans menn vissu við
upphaf kosningabaráttunnar, að
þeir gátu ekki treyst á vinsældir
stjórnarinnar, þar var ekki feitan
gölt að flá. Þeir tóku þvi þann pól
i hæðina, að reyna að gera
Regan að einskonar hægra-
skrýmsli i vitund almennings og
rifjuðu óspart upp ýmisleg um-
mæli hans sem sýndu hann mjög
herskáan i alþjóðamálum, fjand-
samlegan minnihlutahópum og
fátækum. En bæði var, að demó-
kratarofgerðu i þessum efnum og
Reagan tókst furðuvel að snúa sig
útúr ivitnanahrinunni; allavega
hefur þessi bardagaaðferð mis-
tekist.
Hægri
sveifla?
Blökkumenn
Þá þótti það ljóst á kjördag, að
blökkumenn mundu bregðast
Carter, en hann fékk 90% af at-
kvæðum þeirra árið 1976 og flaut
á þeim inn I Hvita húsið. Þeir eru
að refsa Carter fyrir frammi-
stöðu hans i félagsmálum. Sið-
ustu tiu ár hefur tekist að vinna
nokkuð gegn fátækt i smærri
borgum, en i blökkumannahverf-
um stórborganná hefur þróunin
áfram verið á verri veg. Hvitum
mönnum sem teljast lifa undir
fátæktarmörkum hefur fækkað
um 5% á þessum tima, en svört-
um fjölgað um 21%. Það er von-
leysið sem slik þrðun hefur i för
með sér sem gerir það að verkum
að blökkumenn vilja ekki lyfta
fingri til að bjarga Carter.
Aðrir þjóöfélagshópar hafa og
hlaupist undan merkjum demó-
krata, en liklega munar mest um
þeldökka.
Urslit kosninganna eru kölluð
hægrisveifla. Nú eru forsetaefnin
bæði alllangt til hægri að
evrópskum mælikvarða og
vinstribros urðu ekki lesin af
þeirra vörum i kosningaslagnum.
Ýmsir fréttaskýrendur hafa og
látið að þvi liggja, að þegar allt
kemur til alls verði stjórnsýsla
Reagans i Bandarikjunum ekki
ósvipuð þeirri og Carter hefði
framkvæmt.
En þegar litið er á úrslit þing-
kosninga, þá sést, að erkiihald-
samtök eins og NCPAC (Þjóðleg
ihaldsnefnd um pólitiska athöfn)
hefurnáö árangri i þeim yfirlýsta
tilgangi að flæma þá demókrata
sem helst teljast frjálslyndir af
þingi. Þar kennir margra
grasa: trúarofstækismenn, and-
stæðingar fóstureyðinga, þjóð-
rembumenn sem trúa á sigur i
kjarnorkustriði og ýmsir fleiri.
Þessi öfl eru talin hafa átt sinn
þátt iþvi,aðfimm af helstu fram-
farasinnum öldungadeildar voru
felldir af þingi 1978. Nú i ár beindi
þetta liðmiklu fé og útspekúler-
aðri rógsherferð gegn helstu tals-
mönnum frjálslyndari demókrata
eins og Frank Curch frá Idaho og
George McGovern, öldunga -
deildarþingmanni i Suður-Dakota
— og voru þeir einmitt i hópi
þeirra demókrata sem féllu.
Norrænt samstarf um vinnuvernd:
Þátttaka efld
Fundur vinnumálaráð-
herra Norðurlanda var
haldinn i Stokkhólmi 23.
október sl. Var þar einkum
fjailað um endurskoðun
samstarfsáætlunar Norð-
urlanda um vinnuverndar-
mál. Svavar Gestsson
félagsmálaráðherra sat
fundinn af Islands hálfu.
I tengslum við ráðherrafundinn
hélt norræna embættismanna-
nefndin um vinnuverndarmál
fund 21.—23. október. Sú nefnd
fjallar um einstök samstarfs-
verkefni á þessu sviði og gerir
áætlanir um ráðstöfun fjár sem til
þess samstarfs er variö.
Af þeim málum, sem á þeim
fundi voru rædd og verulega þýö-
ingu geta haft fyrir Isiand, má
nefna hugmynd um samnorræna
prófunarstöð fyrir hættuleg efni,
rekstur sameiginlegrar upplýs-
ingamiðstöðvar um vinnu-
verndarmál, sem reyndar tók
fyrst til starfa árið 1971, og sam-
starf um námskeiðahald fyrir
sérfræðinga á þessu sviði.
Með gildistöku laga um að-
búnað, hollustuhætti og öryggi á
vinnustööum hinn 1. janúar næst-
komandi er gert ráð fyrir að Is-
lendingar taki mun meiri þátt en
áöur i samstarfi Norðurlanda að
vinnuverndarmálum, aö þvi er
segir I frétt frá félagsmálaráðu-
neytinu.
Auk félagsmálaráðherra tóku
þeir Hallgrimur Dalberg ráðu-
neytisstjóri og Eyjólfur Sæ-
mundsson öryggismálastjóri þátt
i fyrrgreindum fundum. —eös
Allt samkvæmt formúlu: Meðan forsetaefnið talar hefur frúln ekkl af
honum brosmild augu...
Frjálslyndi í
hœttu
McGovern varð mjög fyrir
barðinu á glæpsamlegum aðferð-
um Nixonliðsins er hann bauð sig
fram tilforseta gegn honum 1972.
Nú mátti hann reyna ýmislegt
það sem verra var: gengið var
svotil i hvert hús i hans tiltölulega
fámenna riki (400 þús. kjósendur)
og þvi stift haldið að kjósendum,
að McGovern hefði svikið varnir
landsins, væri óvinur fjöl-
skyldunnar og kristindómsins,
hefði selt rauðliðum Panama-
skurðinn og þar fram eftir götum.
Þessu var svo fylgt eftir með
lævislegum sjónvarpsauglýsing-
um. Um þessar aðferðir sagði
McGovern fyrir nokkru: Ef
þessar aðferðir virka hér, þá
verður þeim einnig beitt gegn
öörum frjálslyndum þingmönn-
um. Það er ógnun við frjálslyndi i
bandariskum stjórnmálum....
Og semsagt: aðferðirnar hrifu.
Heimskulegt
stríð
Bandarlskir fréttaskýrendur
hafa undanfarna daga keppst við
að lýsa þeirri skoðun sinni, að
kosningabaráttan hafi verið
ómerkileg og beri vott um póli-
tiska hnignun. Vermont Royster
viö Wall Street Journal hefur
fylgst með ellefu forsetakosning-
um siðan 1936. Hann segir, að
hann sé að „kafna andlega” eftir
kosningaþvættinginn nú. „Vin-
samlegasta orðið sem ég get
fundið um kosningabaráttuna,”
segir hann, „er að hún hafi verið
litt upplýsandi. Þessu næst ber að
segja að hún hafi verið heimsku-
leg”.
En svo er það umheimurinn.
Hægristjórnir eru heldur
ánægöar, þær fá sér við hlið her-
skáan leiftursóknarforseta, eða
svo halda þær. En margir munu
þeir, sem finnst heldur ónota-
legra i heiminum en fyrr, þegar
sá frambjóðandi sigrar i banda-
riskum forsetakosningum, sem
hæst hafði um nauðsyn miklu
meiri vigbúnaðar i heimi sem
færi nú þegar létt með að drepa
sig margsinnir.
— áb.
skyldi vera auðveldast að
finna mesta vöruvalið?
Við mælum með
Domus
Á einum stað bjóð-
um við geysilegt
úrval af alls kyns
vörum á alls kyns verði.
Þú finnur það sem þig
vantar í Domus... og
gleymdu ekki kaffi-
teríunni ef fæturn-
ir eru farnir að
lýjast!
12mannakaffistell
12 manna matarstell
Úlpur bamastærðir
Úlpur fullorðinsstærðir
Skiðagallar verð f rá
Vélsleðagallar
Loðfóðmð kuldastigvél á böm
Loðfóðmð kuldastigvél á fullorðna
Gallabuxur verð frá
Velúr morgunsloppar
Blússur frá Marks & Spencer
Munið 10% afsláttarkortin
Nýir félagsmenn fá einnig afsiáttarkort
kr. 29.700.-
kr. 63.530,-
kr. 21.250,-
kr. 25.780,-
kr. 30.700,-
kr. 59.600,-
kr. 12.500,-
kr. 16.550,-
kr. 15.175,-
kr. 27.900,-
kr. 12.400,-
DOMUS