Þjóðviljinn - 02.12.1980, Blaðsíða 5

Þriöjudagur 2. desember 1980
ÞJÓÐVILJINN — SIDA 5
/
Stórslysin verða pólitísk mál á Italíu:
Jarðskjálftamir og
ábyrgð stjómvalda
Ný skáldsaga eftir Ólaf Hauk
GALEIÐAN
ekki óhæf hegöun á sorgarstundu;
ekki bera Kristilegir demókratar
ábyrgð á jarðskjálftum.
Vitaskuld. En hitt er svo vist,
að afleiðingar náttúruhamfara
hafa fyrr og siðar sagt m ikla sögu
af þvi stjórnarfari og búskapar-
háttum sem i viökomandi löndum
eru við lýði. Þegar flóð mikil
verða á Indlandi, þá verða þau
m.a. rakin til þess, að stunduð
hefur verið rányrkja á skógum
Himalajafjalla og þar meö hefur
jafnvægi i vatnsbúskap landsins
verið eyðilagt. Þegar miklir jarö-
skjálftar urðu i Managua, höfuö-
borg Nicaragua, fyrir nokkrum
árum, urðu þeir m.a. til að brýna
Þeir sem eftir lifa grafa f rústirnar; verö á ölkelduvatni fjórfaldaöist
hjá spekúlöntum og smyglararnir seldu tjöld á svörtum markaöi.
það fyrir umheimi, hverskonar
glæpastjórn þar sat: alræðisklika
Somoza klófesti birgðir lyfja og
hjálpargagna og seldi á svörtum
markaði.
Eins hafa ýmisleg stórslys á
ítaliu, bæði af völdum mengunar
og jarðskjálfta, leitt i ljós djúp-
stæða spillingu og dáðleysi i þvi
stjórnkerfi sem hinn ráðandi
flokkur, Kristilegir demókratar,
hefur notað sem pólitiskt mútu-
tæki áratugum saman.
Á ttaliu verða þvi öll mál
hápólitisk, einnig jarðskjálftar og
afleiðingar þeirra. —AB.
Hjá MALI OG MENNINGU er
komin út ný skáldsaga eftir ólaf
Hauk Símonarson, GALEIÐAN.
Á bókarkápu segir um efni
bókarinnar:
„Galeiöan er nútimaskáldsaga
og viðfangsefni hennar er i senn
Ólafur Haukur Símonarscm
timabært og sjaldséð i islenskum
bókmenntum. Lesandi slæst i hóp
nokkurra stúlkna sem vinna i
dósaverksmiðju og lifir með þeim
súrt og sætt fáeina daga. Hann
kynnist aðstæðum þeirra heima
fyrir ög á vinnustað og einnig yf-
irboðurum þeirra, hærri sem
lægri.
Skýrar og margþættar
persónulýsingar eru einn megin-
kostur bókarinnar og stúlkurnar
veröasannfærandioglifandi fyrir
augum lesandans... Ekki sist þess
vegna birtist glöggt það galeiöu-
mynstur sem lif þeirra er i raun
hneppt i, bæði á vinnustað og i
einkalifi. Aþessum dögum gerast
einnig atburðir sem gætu breytt
lifi þessara stúlkna, a.m.k.
reynist samstaða þeirra vonum
meiri þegar i odda skerst....”
Galeiöan er þriðja skáldsaga
Ólafs Hauks, en hann hefur sent
frá sér skáldsögurnar Vatn á
myllu kölska og Vélarbilun á næt-
urgalanum.auk þess sem út hafa
komiðeftir hann bæði ljóðabækur
og smásögur.
Galeiðan er 193 bls. Sigrid
Valtingojer myndskreytti bókina
og gerði kápumynd.
Fræðimannsíbúð
Jónas Kristjánsson forstööumaöur Arnastofn-
unar tekur viö lyklunum aö fræöimannsibúöinni
úr höndum Höllu Sigurðardóttur. — Ljósm: gel.
Kristinn E. Andrésson og Þóra Vigfúsdóttir. Þaö
eru aðeins til örfáar myndir af þeim hjónum.
röðum islenskra sósialista.
Kristinn var magister i islensku
og skrifaði mikið um islenskar
bókmenntir að fornu og nýju
eins og bækur hans bera vitni
auk þess að stofna og stýra Máli
og menningu um árabil. Hann
var einn þeirra sem barðist
fyrir endurheimt handritanna
úr höndum Dana og sat i nefnd-
inni sem samdi um viðskilnað-
inn við Dani, sem fulltrúi Sósial-
istaflckksins. Það er haft eftir
Paludan sem nú er sendiherra
Dana hér á landi, en var i þá tið
ritari nefndarinnar, að Kristinn
hafi ekki látið neitt tækifæri
ónotað til að minna á handritin.
Enda „leiðréttust Danir i hand-
ritamálinu”.
Jónas Kristjánsson sagði við
afhendingu lyklanna, að Þóra
hefði vitað að það væri i anda
Kristins að gefa Árnastofnun
ibúðina. „Við þurfum að byggja
brú hingað til lands fyrir er-
lenda fræðimenn sem eflaust
munu nýta ibúðina, og reyndar
eru pantanir farnar að berast nú
þegar”, sagði Jónas.
Ibúðin er að Hvassaleiti 30
hér i borg og veröur hún kennd
við Kristin og Þóru. Þriggja
manna nefnd mun sjá um að út-
hluta ibúðinni og eru i henni for-
stöðumaður Arnastofnunar,
fulltrúi Máls og menningar og
fulltrúi frá Háskólanum. Mál og
menning hefur þegar tilnefnt
Onnu Einarsdóttur bróður-
dóttur Kristins i nefndina. Nú
eru handritafræðingar boðnir
velkomnir ekki aöeins til starfa
i Arnastofnun á tslandi. heldur
og til vistar i ibúð Þóru og Krist-
ins.
— ká
Kennd við Þóru Vigfúsdóttur
og Kristinn E. Andrésson
Stofnun Árna Magnússonar
barst fyrir skömmu höföinleg
gjöf. Þóra Vigfúsdóttir ekkja
Kristins E. Andréssonar arf-
leiddi stofnunina aö ibúð þeirra
hjóna, með þvi skilyrði að hún
yröi nótuð sem fræðimannsibúð
fyrir norrænafræöinga. Halla
Sigurðardóttir fósturdóttir
þeirra hjóna afhenti lyklana að
ibúöinni sl. föstudag að við-
stöddum starfsmönnum Arna-
stofnunar, háskólarektor og
fleiri gestum.
Jónas Kristjánsson, forstöðu-
maður Arnastofnunar þakkaði
gjöfina og sagöi, að eftir aö
handritin komu til íslands hefðu
margir erlendir fræðimenn
áhuga á þvi að koma hingað til
lands til rannsókna. Hingað til
hefði stofnunin átt erfitt um vik
að taka á móti þeim. Nú yrði þar
breyting á með þeirri kær-
komnu og nytsömu gjöf sem
ibúðin væri.
Kristinn E. Andrésson og
Þóru Vigfúsdóttur þarf vart að
kynna fyrir lesendum Þjóðvilj-
ans, bæði störfuðu þau lengi i
Hvassaleiti 30, en þar eiga fræöimenn sem leggja stund á norrænu
eftir aö gista meðan þeir gista lsland.
Höfdingleg gjöf til Árnastofnunar
Jarðskjálftar halda áfram á ítalíu, og tala
látinua ogþeirra sem taldir eru af fer vaxandi; þeir
eru að minnsta kosti fjögur þúsund, ef tii vill mun
fleiri. Enn er unnið að þvi að grafa fólk út úr rúst-
um. Að likindum hafa um 300 þúsundir manna á
Suður-ítaliu misst heimili sín i þessum hörmung-
um. 600 sveitarfélög hafa ekki rafmagn, hundruð
hafa ekki vatn. Og gagnrýnin á framkvæmd
björgunarstarfsins hefur verið mikil.
FRÉTTA-
SKÝRING
Það eru ýmsir bæir og þorp i
námunda við Naopoli sem hafa
orðið einna verst úti. Sjónarvott-
ur lýsir til að mynda Laviano,
sem er 16 km. frá Napoli á þessa
leið — en þar bjuggu íyrir jarð-
skjálftana miklu um 3000 manns:
Bærinn er auður. Ejallvegurinn
sem hlykkjaðist upp að kirkjunni
er rofinn við ráðhúsið. Bæjar-
kjarninn umhverfis kirkjuna hef-
ur breyst I fimmtiumetra háan
haug af bjálkum og múrsteinum.
öfan á húsarúsunum vinna
sjálfboðaliöar og hermenn baki
brotnu meðhaka og skóflur. Þeg-
ar okkur bar að, var verið aö bera
litla granna konu á börum niður
öngstig sem myndast hefur niður
af haugnum: hún staröi út i
bláinn án þess að vita af sér. i
þrjá sölarhrínga haföi hún legið i
rústum húsa sinna og hlustað á
björgunarsveitirnar og vélskófl-
urnar og sjúkravagnana...
í þessu plássi einu höföu
hermenn íyrstu þrjá sólar-
hringana eftir jaröskjálftana
miklu grafið upp 400 lik með
berum höndum og þá var búist
við að önnur fjögur hundruö væru
enn undir rústunum, lifandi eða
dauðir.
Hjálparstörf og
gagnrýni
Það hefur veriö unniö mikiö
hjálparstarf og hafa þar komið
með ágætum við sögu ýmis sam-
tök, bæði itölsk, erlend og alþjóö-
leg. Sjálfboðaliðar úr jarð-
skjálftabyggðum hafa margt vel
unnið, og borgarstjórinn i Napoli,
kommúnistinn Maurizio Velenzi,
hefur hlotið gott orð fyrir aö
hvetja sitt fólk til dáða og stilla
ótta þess. Sjálfur fær hann i sinn
hlut 50 þúsundir nýrra heimilis-
leysingja i borg, sem átti fyrir við
fleiri vandamál að glima en flest-
ar stórborgir aðrar. En i leiðinni
lætur Velenzi ekki hjá liða aö
minna á, að öll vandamál veröi
erfiðari en vera þyrfti i
Napólihéraði vegna þess, að
„herrarnir fyrir norðan” hafa
jafnan gleymt okkur og b.aktalað
okkur eins og þeir geta, segir
hann.
Umrnæli hans minna á þaö, að
ltalia er tviskipt: Noröur-ítalia
fellur vel að samfélagi annarra
iönaðarlanda; Suöur-ltalia er enn
i dag fátæk og vanþróuö. Aðal-
klögumál suðursins er þaö, að það
sé aískipt um ljárfestingar og
þjónustu — og meöal annars þess
vegna verði náttúruhamfarir enn
alvarlegri harmleikur en vera
þyrfti. Jarðskjálltarnir á ítaliu
voruorðnir pólitiskt mál skömmu
eftir að undrun og skelfing höföu
gengið yfir. Italskir fjölmiölar
hafa hvergi hlift rikisstjórninni
fyrir slælega framkvæmd
björgunarstarfsins. Eormaður
Kommúnistaflokksins Ber-
linguer, hel'ur sagt, að best færi á
þvi að slik vesældarstjórn segöi af
sér.
Maiinleg ábyrgð
Menn kynnu að spyrja : er þetla