Þjóðviljinn - 05.12.1980, Blaðsíða 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Köstudagur 5. desember 1980

„Ef allir þættir eru teknir meö í myndina mun láta nærri aö um engar teljandi gjaldeyristekjur sé aö
ræöa siðastliðinn tiu ár af þessum minnisvarða erlendrar stóriöju i landinu”, sagöi Hjörleifur Gutt-
ormsson á Alþingi i gær.
Stefna Sjálfstæöisfl. i stóriðjumálum
Álverið sem leiðarljós
Geir Hallgrimsson formaöur
Sjálfstæöisflokksins mælti i gær
fvrir þingsályktunartillögu nær
alls þingflokks Sjálfstæöisfl. um
stefnumótun i stóriöjumálum.
Hjörleifur Guttormsson iön-
aðarráðherra tók til máls að lok-
inni framsöguræðu Geirs Hall-
grimssonar og flutti ýtarlegt mál
um þessa þingsályktunartillögu
þar sem hann benti m.a. á aö
Sjálfstæöisflokkurinn notaöi ál-
samninginn og reynsluna af
rekstri Alversins i Straumsvik
sem fyrirmynd frekari uppbygg-
ingu orkufreks iðnaðar á tslandi.
Meginatriðið i þingsályktunar-
tillögu Sjálfstæðisflokksins er aö
skipuð skuli 7 manna stóriðju-
nefnd af Alþingi sem kanni hag-
kvæma stóriðjukosti. I tillögunni
er lögð mikil áhersla á að erlent
fjármagn verði notaö til upp-
byggingar stóriðju.
Hjörleifur Guttormsson byrjaði
fyrst á að gera athugasemdir við
þetta meginatriði tillögunnar.
Hann sagði að óeðliiegt væri að
kjósa sérstaka nefnd af Alþingi til
að marka stefnuna i stóriðjumál-
um og að þessi mál mætti ekki
rjúfa úr samhengi við önnur at-
vinnumál og iðnaðarmál sérstak-
lega eins og tillaga sjálfstæöis-
mannanna gerir ráð fyrir. Þess i
stað væri eðlilegast að atvinnu-
málanefndir og iðnaðarnefndir
alþingis önnuðust þetta, i sam-
vinnu við framkvæmdavaldið. Þá
lagði Hjörleifur mikla áherslu á
að stjórnvöld, rikisstjórnir og við-
komandi ráðuneyti, hefðu forystu
um mótun atvinnumálastefn-
unnar, en ekki einhver nefnd sem
starfi alveg óháð þvi hvaða rikis-
stjórnir sitji að völdum, eins við-
ræðunefnd um orkufrekan iðnað
var á sinum tima.
Loks gat Hjörleifur þess að
brýnast væri að efla ráðuneytin
sjálf til þess að gegna stefnumót-
unarhlutverkinu, en þau væru
mjög illa búin til þess. Sem dæmi
tók hann að þegar hann kom inn i
iðnaðarráðuneytið haustið 1978 þá
var þar aðeins einn maður sem
sinnti iðnaðarmálum. Þetta stæði
hins vegar til bóta núna þar sem
fyrirhugað væri að setja á fót sér-
staka deild innan ráðuneytisins
sem annaðist stefnumótun á sviði
orku-og iðnaðarmála.
Stóridjukostir
Iðnaðarráðherra vék siðan að
þeim iðnaðarkostum sem i undir-
búningi eru i iðnaðarráðuneytinu,
segir
Hjörleifur
Guttormsson
iðnaöar-
ráðherra
þingsjá
og sagði hann að þeir kostir sem
fyrst og fremst væru til athug-
unar væru magnesium -verk-
smiðja, saltverksmiðja, kisil-
málmverksmiðja, framleiösla
innlends eldsneytis, framleiðsla
létts eldsneytis úr þyngri oliuteg-
undum, verksmiðja sem fullynni
ál, framleiðsla þungs vatns og
pappirsverksmiðja.
Forysta Sjálfstæöisflokksins
hefur mælt þvi álverksmiðjunni
til hróss að hún færi þjóðarbúinu
sem svarar 15—20% af gjald-
eyristekjum þjóðarinnar, en i
málflutningi Geirs Hallgrims-
sonar kom fram að álverssamn-
ingurinn og reynslan af álverinu
væri og gæti orðið okkur fyrir-
mynd og leiðarljós viö uppbygg-
ingu frekari orkufreks iðnaðar.
Þá taldi formaður Sjálfstæðisfl.
erlendri stóriðju það til málsbóta
að hún hefði i för með sér lækkun
á raforkuverði til almennings og
loks að rikið fengi verulegar
skatttekjur af henni. Allt voru
þetta rök sem færð voru fyrir
byggingu álversins i Straumsvik.
En hvernig er þetta i reynd? Um
það hafði iðnaðarráðherra þessi
orð:
Gjaldeyris-
tekjurnar
Þarer gjarnan veifað brúttótöl-
um, sem séu nálægt 15% af gjald-
eyristekjum. Hitt gleymist, að
ÍSAL flytur inn sem svarar til um
8% af vöruinnflutningi til landsins
á timabilinu 1969—77. Auk þess
flytur Alusuisse út fjármagn i
formi ailskyns þjónustu, afskrifta
og vaxta, þannig að hreinar
gjaldeyristekjur verða langtum
minni en halda mætti við fyrstu
sýn.
Hinar raunverulegu gjaldeyris-
tekjur, sem rekja má til fyrir-
tækisins, eru þær sem ÍSAL
greiðir fyrir raforku (og það er nú
ekki ýkja mikið!) og i laun,fram-
leiðslugjald og hafnaraðstöðu svo
og litilsháttar fyrir matvæli og
þjónustu.
Þetta er aðeins um 1/4 af
vergum gjaldeyristekjum fyrir-
tækisins, sem gjarnan er
hampað, þ.e. i mesta lagiá bilinu
3—4% af heildargjaldeyristekjum
þjóðarinnar.
En jafnvel þessi 3-^1% sem
nettógjaldeyristekjur af heildar-
gjaldeyrisöflun Isl. segja ekki
alla sögu. Þar er enn of i lagt.
Þetta eru ekki hreinar gjaldeyris-
tekjur, ef litið er á fjármagns-
kostnað af orkumannvirkjunum,
sem til þurfti til að selja auð-
hringnum raforkuna á gjafverði.
Ef þessir þættir eru teknir með
inn i myndina, svo sem eðlilegt
væri, mun láta nærri að um engar
teljandi gjaldeyristekjur sé að
ræða sl. 10 ár af þessum minnis-
varða erlendrar stóriðju i
landinu.
Raforkuverðið
En litum þá á raforkuverðið,
sem ásamt öðru var sterklega
gagnrýnt af talsmönnum Alþýðu-
bandalagsins allt frá upphafi, en
viðreisnarliðið sem knúði samn-
inginn fram taldi þvert á móti að
með honum fengist tryggt lægra
raforkuverð til almenningsþarfa i
landinu. Reynslan hefur sýnt,
hverjir höfðu rétt fyrir sér i þeim
efnum. Það er sama, hvernig á
málið er litið varðandi raforku-
verðið. Þar eru skipti okkar við
auðhringinn eins og milli höfuð-
bóls og hjáleigu, nýlenduherra og
hálfnýlendu, og búið svo um
hnúta, að undir erlend lög og er-
lendan gjörðadóm er að sækja.
Að nafninu til hefur raforku-
verðið hækkað vegna endurskoð-
unar er knúið var á um af vinstri
stjórn 1971—1974 og um var
samið á árinu 1975 úr 3,0 mills
bandariskum i 6,5 mills, en sé
miðað viö fast verðlag hefur
hækkunin engin orðið
Alverið i Straumsvik greiðir nú
6,5 milis, eða um 10 kr. á kWh,
þ.e. söluandvirði er aðeins um
þriðjungur af framleiðslu-
kostnaði raforku nú. Mismunur-
inn, nær 6 kr. á kWh, er þannig
kostnaðurinn fyrir þjóðfélagið að
selja þessa orku eða afla sam-
bærilegrar orku i staðinn. Auð-
vitað kemur inn i þetta mál að um
600 starfsmenn vinna i álverinu,
en þau atvinnutækifæri eru dýru
verði keypt og engin spurning að
unnt hefði verið að skapa þeim
verkefni við þjóðhagslega arð-
bærari störf.
Skattarnir
Ég hef látiö taka saman yfirlit
yfir árlegar tekjur og heildar-
tekjur af þessum meginskatti af
álverinu þann tima sem það hefur
starfað. Samtals nema þær
Framhald á bls. 13
Fulltrúi
borgarinnar
i stjórn
SKÝRR
Stefán Ingólfsson verk-
fræðingur hefur verið skipaður
fulltrúi Reykjavlkurborgar I
stjórn Skýrsluvéla rikisins og
Reykjavikurborgar (SKÝRR) en
Helgi V. Jónsson endurskoöandi
óskaði eftir þvi að verða leystur
frá þeim störfum.
I borgarstjórn hlaut Stefán 8 at-
kvæði en Bergur Tómasson
borgarendurskoðandi 7.
Atkvæðagreiðslan var skrifleg.
Davið Oddsson borgarfulltrúi
Sjálfstæðisflokksins mælti fyrir
tillögu þeirra Alberts Guðmunds-
sonar um að borgarendurskoð-
andi færi i stjórnina ,,til að
tryggja tengsl SKÝRR við
borgarkerfið”. Sagði hann tillögu
um skipun Stefáns „pólitiskt for-
ræði” og átaldi að tillaga kæmi
fram um að skipa rikisstarfs-
mann i trúnaðarstöðu fyrir
borgina, en Stefán Ingólfsson er
starfsmaður Fasteignamats
rikisins og yfirmaður tölvu-
deildarinnar þar. Kristján Bene-
diktsson sagði að meirihluti
borgarráðs gerði ekki tillögu um
Stefán vegna þess að hann væri
starfsmaður rikisins og taldi
hann engu skipta hvar menn ynnu
svo framarlega sem trúnaðar-
störfin væru aukastörf. Stefán
hefði orðið fyrir valinu vegna
þess að menn teldu hann hafa
staðgóöa þekkingu á þeim verk-
efnum,sem stjórn SKÝRR fjallar
um. Kristján sagði að meirihluti
borgarráðs hefði bestu reynslu af
borgarendurskoðanda en ekki
vissi hann hvort hann væri sér-
staklega til þess hæfur að fjalla
um tölvumál.
—AI
Viðhorf í
œskulýðs-
málurn
Æskulýðsráð rlkisins hefur
ákveðið að efna til ráðstefnu i
Melaskóla, Reykjavík, laugardag-
inn 6. des. n.k. með yfirskriftinni
„Viðhorf i æskulýðsmálum” og
verður á henni fjallað um þróun
æskulýðsmála og ýmsa þætti
þeirra inála sem efst hafa verið á
baugi.
Til ráðstefnunnar verður boðið
fulltrúum úr hópi félagsforystu-
fólks, sveitarstjórnármanna,
skólamanna og starfsmanna
ráðuneyta. Þeir aðrir er áhuga
kynnu að hafa á þvi að sækja ráð-
stefnuna eru vinsamlega beðnir
að snúa sér til Reynis G. Karls-
sonar æskulýðsfulltrúa i mennta-
málaráðuneytinu.
Friðjón er
ekki einn
Hópur laganema i Háskóla
Islands gekk i gær á fund dóms-
málaráðherra Friðjóns Þórðar-
sonar og afhenti honum undir-
skriftalista, þar sem lýst var vfir
stuðningi við aðgerðir hans í
máli Patricks Gervasonis.
Svo virðist sem herferð sé i
gangi dómsmálaráðherra til
stuðnings; nemendur úr
sjómannaskólanum og viðskipta-
fræðinemar á 3. ári hafa gefið til
kynna að þeir séu andvigir þvi að
Gervasoni fái hér hæli sem
pólitiskur flóttamaður. Á meðan
sliku fer fram streyma
samþykktir frá félögum og
samtökum Gervasoni til styrktar
og er skemmst að minnast
samþykktar ASl-þings. Gerva-
soni er ekki einn meðan slikur
stuðningur fæs(,en Friðjón virðist
heldur ekki einn um þá afstöðu að
visa beri Gervasoni úr landi.
— ká
Mannúdarstefna
sj ómannsefna
Piltar úr Stýrimannaskólan-
um eru að bera sig upp við önn-
ur blöð undan þvi að Þjóðviljinn
hafi ekki viljað birta yfirlýsingu
frá þeim um skoöanakönnun i
skólanum, þarsem i tjos kom að
mikill meirihluti væri fylgjandi
afstöðu Friðjóns dómsmálaráð-
herra Þórðarsonar i Gervasoni
málinu. Þess ber aö geta að
Þjóðviljanum bárust upplýs-
ingar i sömu veru frá 3. árs
nemum i Viðskiptafræðideild
Háskóla tslands i gær.
Þetta er að sönnu ákaflega
fróðleg afstaöa, en hjá hvor-
ugum aðilanum kemur
fram um hvað var spurt
og á hverju afstaöa þess-
ara skólanema byggist.
Þjóðviljinn hefur ákveðna skoð-
un i þessu máli og telur sér á
engan hátt skylt að birta
hvaðeina sem um það er sagt
eða álitið. Það er lika mikili
misskilningur á frjálsri blaða-
mennsku að fjölmiðlar séu
dæmdirtilþessað birta alltsem
að þeim er rétt. Frelsið felst i
þviaðhéreru margir fjölmiðlar
og fyrir þeim ræður fólk, með
mismunandi skoðantr. Þvi ætti
að vera nokkuð tryggt að allar
skoðanir sem uppi eru eigi
sæmilega greiða leið til almenn-
ings.
En ÞjóCiv lijinn skal umyrða-
laust birta niðurstöður skoðana-
kannana úr Styrimannaskólan-
um og Viðskipafræðideild, þar
sem fram kæmi afhverju tekin
er afstaða með þvi að visa
Patrick Gervasoni úr landi.
Var verið að kanna vinsældir
Friðjóns Þórðarsonar? Er um
að ræöa útlendingahatur eða
mat á skoðunum viðkomandi
flóttamanns? Tækju veröandi
stýrimenn og viðskiptafræði-
nemar sömu afstöðu ef
sovéskan liðhlaupa bæri hér upp
á sker, en ekki liðhlaupa úr
NATO-her eins og Gervasoni?
Eru stýrimannsefnin hrædd um
að Fransmaðurinn taki
stelpurnar frá þeim eins og sagt
er að gerst hafi á frönsku skútu-
öldinni austur á fjörðum? Eða á
að refsa skilrikjalausum manni
fyriraðkoma skilrikjalaus inn i
landið?
Að endingu þetta: Þá er Stýri-
mannaskólanum brugðið ef sú
mannúöarstefna sem fram
kemur i afstöðu nemenda hans
er orðin kennslufag i skólanum.
Afleiðing hennar gæti orðið sú
að islenskir sjómenn tækju i
framtiðinni að fara i mann-
greinarálit við björgun úr
sjávarháska.
Einar Karl llaraldsson.