Þjóðviljinn - 07.03.1981, Blaðsíða 19

Þjóðviljinn - 07.03.1981, Blaðsíða 19
Helgin 7. — 8. mars, 1981. ÞJÓÐVILJINN — StÐA 19 Sven Wernström, höfundur þeirrar umdeildu bókar „Félagi Jesús”, slær á létta strengi i vinnuhléi. Nýlegur unglingaskóli i kúbanskri sveit. nokkra hamra, vinkil, brotið hallamál og nokkrar snúrur en ekki annað verkfæra. Mestallt timbur i uppsláttinn urðum við að sækja i næstu byggingu — var þar á meðal mörg ljót spýtan klof- in og snúin, en allt var notað og klambrað saman með löskum og furðulegt nokk þá hékk þetta uppi. Gunnar fararstjóri braut rásir fyrir raflagnir i veggina með meitli og hamri sem minnti dálitið á öxina hans Gisla Súrs- sonar og gekk þráfaldlega af skaftinu. Steypan var keyrð i bör- um og hellt i mótin úr fötum. Var mesta furða hvað verkinu miðaði með þessum vondu verkfærum. Þarna þurfti raunar ekki að spara vinnuaflið en eftir þessa reynslu skilst betur hvilikt afrek Kúbanir hafa unnið i byggingariðnaði þar sem þeir hafa byggt yfir þjóðina svoað segja með höndunum. Þeir eru þó viða farnir að nýta sér krana og margs konar tækni við stórbyggingar en tæknibúnaður er dýr og kostar gjaldeyri sem Kúbanir eiga ekki of mikið af. Ný ibúðarhús eru vönduð að frágangi með rafmagni, vatns-og skólp- lögnum. Ekki þarf að einangra hús. Fyrir byltinguna var talið að um 90% landsmanna byggju við ófullnægjandi húsakost en for- réttindastéttirnar bjuggu i lúxus- villum. Talið er að vantað hafi allt að 700.000 ibúðir og jókst þörf- in ár hvert. Allraversta húsnæð- inu hefur verið útrýmt en sjötta áratuginn tókst þó ekki að byggja miklu meira en svaraði fólks- fjölguninni. Eftir 1970 hefur verið lögð enn meiri áhersla á ibúða- byggingar og gengið frá 50—60.000 ibúðum á ári. Þó vantar enn ibúðarhúsnæði. Timburhús með einföldum báru- járnsþökum eða pálmaþökum eru mjög algeng. Raunar er ekki unnt að bera saman húsakynni á ís- landi og Kúbu þvi veðurfar er svo ólikt. Við sváfum alltaf i skálum með veggjum úr einföldum borð- um og tréspeldi i gluggum og varð aldrei kalt. Húsaleiga er miðuð við laun ibúanna og er frá 6 til 10% (hámark) af launum. Wernström hinn hræðilegi Þriðju vikuna unnum við mest við að binda saman steypujárns- mottur. Tók nú sólin að skina I ákafa en þangað til hafði oftast veriðskýjað eða dumbungsveður. Gerðist ákaflega heitt um miðjan daginn svo maður varð hálf- slæptur. En Kúbanirnir hlógu bara og spurðu hvort okkur þætti ekki þetta fallegir vetrardagar. Skammt frá okkur var önnur finnska brigaöan að steypa þak- plötur og hellur. Skoraði norsk-is- lenska brigaðan á Finnana i reip- tog. Finnar voru að visu liöfleiri en við toguðum bara þeim mun fastar og unnum frækinn sigur og þóttum nú miklu heldur menn en áður. Búðirnar, sem við dvöldum i, eru kenndar við Julio Antonio Mella. Hann var einn af stofnend- um kúbanska kommúnista- flokksins (árið 1925) en var myrtur stuttu siðar ungur að aldri. Andrúmsloftið i búðunum var létt og samskipti ólikra þjóðahópa óþvinguðog vinsamleg i fyllst máta. I hópnum voru nær eingöngu vinstri sinnar af nánast öllum hugsanlegum tegundum. Elsti þátttakandinn var yfir sjötugt en þeir yngstu undir tvitugu. Allmargt var af kven- fólki en karlmennirnir þó ivið fleiri. Mestir frægðarmenn (að minnsta kosti hér á landi) hafa liklega verið Finn Gustafsen frá Noregi — leiðtogi Sosialisk venstreparti — og Sviinn Sven Wernström höfundur bókarinnar Félagi Jesús. Það er ekki likt þvi eins hræðilegur maður og Mogg- inn hélt fram um árið, hann ýmist föndraði við pipuna sina eða gutlaði sænsk þjóðlög á gitar sér og öðrum til ánægju. Aö vagga sér í hengirúmi Við sváfum i stórum svefnskál- um, þar var heldur þröngt, en við héldum okkur yfirleitt utandyra. I skjóli milli tveggja skála var aðalútiverustaðurinn. Gólfið eða planið er steypt og svið fyrir öðrum endanum og þarna fóru samkomur yfirleitt fram. Við hinn endann er bar, þar var veittur djús og is og bjór til sölu. Þarna sat maður gjarna i þægi- legum ruggustól i hádegishléinu og lét sólina verma sig. t öðru húsasundi mátti liggja og vagga sér i hengirúmi og horfa upp i trjákrónurnar eða þá stirndan himininn er kvöldaði. 1 búðunum er pósthús, banki, sjúkraskýli, þvottahús, rakarastofa, körfu- boltavöllur og blakvöllur svo nokkuð sé nefnt. Stöðugt er unnið við endurbætur og nýbyggingar. Var Björn i þvi nokkra daga enda hæfastur okkar íslendinga til þess þvi hann er verðandi smiður. Þá er þarna litil verslun og fengust þar nauðsynjar eins og póstkort og romm. Um tima fengust engar eldspýtur og reykingafólk orðið illa haldið. Þær komu þó um siðir og hafði Magnús á orði, þegar hann hafði birgt sig upp, að hann filaði sig eins og milljóneri. Baka til við búðirnar er uppsteypt tjörn, þar var litill krókódill og haföi ekki annan félagsskap en tvær skjaldbökur sem hann vann ekki á. Gengu ýmsar sögur annarlegar um krókódil þennan m.a. sú að smiðirnir á staðnum notuðu hann fyrir sög. Aldrei sást krókódfll þessi næra sig og var það hald manna að hann væri fóðraður á þeim brigadista sem siðastur yrði til að yfirgefa búð- irnar. Kann ég engar sönnur á þessari sögn. Eyjan Kúba þykir nokkuð likjast krókódil að lögun og er stundum kennd við þá skepnu. Heyrðist iðulega bölvað á mörgum tungumálum Mataræði var ágætt og stórt skammtað, jafnan hrisgrjón og baunir eða baunasúpa einhvers konar. Fiskur var sjaldan en oft- ast kjöt af kjúklingum, svinum eða nautgripum. Þá voru kartöflur eða rótarávextir ýmis konar — sumir fádæma vondir á bragðið. 1 eftirmat voru ávextir en bjór eða öl drukkið með. Allra- siðast var svo kaffileki i fingur- bjargarbollum og tók varla að tef ja sig á þvi að drekka þá slettu. Nokkuð bar á magakveisu með tilheyrandi niðurgangi þó ekki alvarlegri. Hins vegar böguðu moskitóflugurnar marga og hyllt- ust einkum til að bita fólk að næturlagi þegar erfiðast var um varnir. Við sváfum alltaf undir flugnanetum en þeir, sem láðist að breiða nógu vel yfir sig eða bröltu mikið i svefni, voru oft illa leiknir að morgni. Bitin eru mein- laus en hvimleið þvi það klæjar mikið i þau fyrsta sólarhringinn. Það var helst til liknar að láta bera sótthreinsandi áburð á stungusárin i sjúkraskýlinu en hjúkrunarkonurnar voru engil- friðar og handtakamjúkar. Feng- um við íslendingar mjög að kenna á þessum ófögnuði. Hrein- lætisaðstaða var ágæt og að lokn- um vinnudegi þyrptust allir i sturtubað. Vatnið var að sönnu i kaldara lagi og heyrðist iðulega bölvað á mörgum þjóðtungum i sturtuklefunum. Tróðu upp hljómsveitir og dansflokkar A kvöldin var stundum farið i stuttar heimsóknir til Havana eða nærliggjandi bæja en venjulegast voru haldnir fyrirlestrar frá klukkan 20 til 22 eða þar um bil. Voru fyrirlestrar þessir um ýmsa þætti i kúbönsku þjóðlifi — sumir góðir en aðrir litils virði. Var á stundum ekki laust við að fólki rynni i brjóst eða blundaði undir ræðuhöldunum. A eftir voru svo veitingar á barnum og upphófust þá fjörugar samræður og hljóm- listarmenn i hópnum þöndu tól sin. Klukkan 23 var ætlast til þess að fólk gengi til hvilu. Var þá leik- inn lagstúfur sem Finninn Veikko Kirkkola —-mikill kunningi okkar tslendinga — kallaði vögguvisu við 120 desibela hljómstyrk. Er fullvist að ef einhver var sofnaður á þeim tima þá hrökk hann upp með andfælum við þann djöfuls- ins gauragang. Margir freistuð- ust til að vaka eitthvað lengur frameftir, ekki bagaði kuldinn og timinn leið fljótt við umræður um vandamál sósialismans á Norðurlöndunum og Kúbu. Um helgar tróðu upp hljómsveitir og dansflokkar. Eitt kvöldið var norræn kvöldvaka þar sem hver þjóð sá um hálftimadagskrá. Við fluttum norsk-islenskt efni, sungum m.a. Riðum, riðum og ts- land úr NATO. Æfingar voru i al- gjöru lágmarki og frammistaðan liklega góð miðað við það. Eitt atriðið hjá Finnum var hris- grjónakappát fararstjóranna. Þar sigraði Gunnar fararstjóra Dana glæsilega. Varð þeim danska svo mikið um að hann hélt heim daginn eftir. Til dýrðar Kommúnista- flokknum Miðvikudaginn 17. desember hófst annað þing kúbanska kommúnistaflokksins. Fiedel flutti mikla ræðu oggaf yfirlityfir þróun siðustu ára. Við marghátt- aða erfiðleika er að striða, lækk- andi sykurverð, og ýmsar pestir herja á landbúnaðinn en þó hafa orðið miklar framfarir á flestum sviðum atvinnulifsins svo og samfélagshjálpar. Fiedel talaði i sjö klukkustundir samfleytt, en munu hafa talað i átta tima á fyrsta flokksþinginu 1975. Er von- andi að honum sé ekki farið að fara aftur. Við áttum að eiga fri þennan dag en til að minnast þingsins var ákveðið að vinna við ávaxtatinslu. Magnaðist fólki hugsjónaglóð uppi i trjánum enda fagurt yfir að lita. Hét hver á annan að duga sem best og þegar yfir lauk höfðum við tint rúmlega fjögur tonn af mandarinum til dýrðar kommúnistaflokknum. Siðasta vinnudaginn skoðuðum við þorpiö sem brigöðurnar eru að byggja, litum inn i ibúðirnar og ræddum við heimamenn. Siðan var stutt kveðjuathöfn og kvödd- um við þar kúbönsku iðnverka- mennina með kærleikum miklum og söknuði. Um kvöldið mun svo hafa verið mikilfengleg kveðju- veisla i búðunum og siðdegis dag- inn eftir tókum við að tygjast til ferðar til Santiago. Ingólfur ; Sveinsson: Skarphéöinn frostblátt kvöld við skarðan mána svartur osvifinn með kreppta hönd á exi hnúar hvítna hatrið svellur i blóði og hann mundar til höggs að morgni kom hefndin i fótskriðu dauðans (1981) I

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.