Þjóðviljinn - 07.03.1981, Blaðsíða 20

ió Sfdk' - WdMmfiM tfelgirf mars’. 'i^í.
Hvers vegna skyldi ég ekki
nýta viötæka bókmennta-
þekkingu mina i þágu leikhiis-
gagnrýni, eins og margir hafa
farið fram á við mig? Ekki svo
að skilja, að Sverrir Hólmars-
son standi sigmjög illa. Hann er
besti strákur, sem ég hossaði á
hnjám mér, þegar hann var
yngri. En mér virðist að hann
hafi gleymt að minnast á nokk-
ur atriði f gagnrýni sinni á leik-
ritinu „SÖLUMAÐUR DEYR”.
Höfundurinn Arthur Miller
fæddist 1915 i hiisi nokkru i
hjarta New-York,á miðhæðinni
nánar tiltekiö. Faðir hans, sem
var kaupmaður fæddist i litlu
þorpi i Massachussets á 213,5
km fjarlægð frá höfuðstaðnum.
Þvi miður hefur höfundi þess-
arar greinar ekki tekist að hafa
upp á hvað móðirin gerði. HUn
hefur sennilega ekki gert neitt.
Við vitum aðeins, að hUn
eignaðist son sinn, Arthur, eftir
um það bil niu mánaöa með-
göngu, sem var þreytandi en
vandræðalaus. Arthur Miller
tók landspróf 1930 og stUdents-
próf þremur árum síðar meö
hæstu einkunnum bekkjarins
nema i eðlisfræði. Mér sýnist
Sverrir Hólmarsson hafa farið
nokkuð fljótt yfir sögu hvað við-
kemur þessar mikilvægu upp-
lýsingar. Það væri hægt að
fjalla i löngu máli um verk AM
en ég kýs heldur að spjalla strax
um umrædda sýningu.
Leikritið „Sölumaður deyr”
hefur verið sýnt i fjölmörgum
löndum, i" þjóðleikhUsum,
borgarleikhUsum, einkaleik-
hUsum en einnig i amatörleik-
hUsum og jafnvel i mennta-
skólum (t.d. i Vadsö i norður
Noregi 1976).
Þetta þriggja þátta leikrit
gerist annað hvort i New Orle-
ans eða i New-York en mig
minnir, aö það hafi frekar verið
iNew York. Það er skrýtið en ég
sé i sýningarskránni, að leik-
ritið er i tveimur þáttum og ég
taldi þrjá Þið segið kannski, að
það sé mitt vandamál en ekki
ykkar. En það er helvlti hart að
skrifa gagnrýni um leikrit, og
muna ekki einu sinni hvað það
er i mörgum þáttum. Kannski
að leikararnir hafi bætt viö
einum þætti á þessari sýningu,
en það kæmi mér á óvart. Og i
öllu falli ætla ég af hæversku að
kenna eftirtektarleysi minu um.
Mér virtist fyrsti þátturinn vera
frábær og einnig annar þáttur.
En það er oft erfitt að komast i
gegn um annan þátt á leik-
sýningum.
1 hléinu reyndi ég að hlusta á
það sem fólk sagði til þess að
mynda mér skoðanir En enginn
talaði um stykkið. Ég fór þess
vegna á barinn og fékk mér þre-
faldan gin i' kókakóla. Þótt ég sé
á móti þvf að blanda saman
mismunandi tjáningarformi i
ldkhUsinu þá þoli ég hins vegar
ágætlega áfengisbland. Var það
vitlaust að fá sér lika einn lauf-
léttan áður en ég fór aö heiman i
leikhUsið? Ég viðurkenni, að ég
hálfdottaði eftir hlé. Og ég sem
þoli ekkiað sofa i leikhUsi. Ég er
alltaf svo hræddur um, að ein-
hver taki eftir þvi. 1 bió er það
allt i lagi, maður er I myrkrinu
Dr. Gottskálk
Gottskálksson
en i leikhUsi er kveikt á ljós-
kösturum á óheppilegustu
timum. Ég missti samt ekki af
hópsenunum. Þær voru alveg
gasalega glæsilegar. Til allrar
óhamingju gleymdi ég gler-
augunum minum. Það var nU
meiri óheppnin. Ég veit, að ég
sé ekkert án gleraugnanna. En
það kemursamt ekki i veg fyrir
það, að ég gleymi þeim I þriðja
hvert skipti, sem ég fer Ut.
Satt að segja þá botna ég ekki
I heiti leikritsins. Af hverju er
verið aö drepa alla spennu með
þvi að gefa til kynna hvað
verður um sölumanninn I leik-
ritinu?
Mér finnst lika ósmekklegt að
koma þvi inn hjá fólki, að sölu-
mann haldi fram hjá einmitt
nUna þegar Verslunarfélag ‘
Reykjavikur er með myndar-
lega kynningarherferð. Af
tillitssemi við VR hefði i þýðing-
unni vel mátt breyta sölu-
manninum i Urkynjaöan verka-
lýðsforingja eða gamlan stalin-
ista sem virðast hafa fallið i
góðan jarðveg meðal islenskra
leikhUsgesta.
Af leikendunum er allt gott að
segja. Gunnar Eyjólfsson er
frábær. Hákon Waage lika. Af
ldk Lilju er ekkert að segja
nema hvað hann var frábær.
Neiafsakið hUn leikur i „ötemj-
unni”. Ég rugla oft saman
nöfnum leikaranna þegar ég sé
tvö leikrit i vikunni. Edda
Þórarinsdöttir sem segir ekki
nema nokkrar setningar segir
þær mjög vel. Kannski væri
hægt aö finna að þvi við höfund-
inn, að hafa ekki gert meira Ur
þessu hlutverki til þess þess aö
gefa Eddu tækifæri til þess að
sýna hæfileika si'na En þetta er
nU bara smáatriði, sem dregur
ekkert Ur gildi leikritsins. Leik-
munimir voru ágætir og komu
aldrei i’ veg fyrir að leikararnir
gætu hreyft sig eölilega. Hvisl-
arinn Auður Guðmundsdóttir
þurfti til allrar hamingju ekki
að grfpa fram i, en ég er alveg
handviss um, að hUn hefði gert
þaö frábærlega, ef til þess hefði
komið. Æi, ég gleymi aö fjalla
um leikstjórnina. Of seint. Það
er leitt, mér fannst hUn nefni-
lega ágæt. Það rifjast upp fyrir
mér nUna, þaö voru ekki nema
tveir þættir. Ég skil ekki,
hvernig ég fór að þvi að telja
þrjá. Jæja, sleppum þvi. Þýðing
JónasarKristjánssonar heyrðist
mér frábær, en þaö er kannski
ekkert að marka vegna þess, að
ég er hálfheyrnarlaus. (Ég var
að fletta þvi' upp i leikskránni*.
Leikritið gerist I New York, en
maður veröur nU stundum rugl-
aður I þessum Utlendu nöfnum).
Mig langar aðeins til áð geta
þess I lokin, að ég sá ekki eftir
þessum 52 kr, sem ég borgaöi
fyrir sætið mitt og heldur ekki
eftir þvi sem ég þurfti að punga
Ut fyrir selskabsdömu mina.
Ég vona, að þessar allt of fáu
linur, sem láta ekki mikið yfir
sér hafi samt hjálpað ykkur til
að skilja boðskap leikritsins og
að meta listrænt gildi leiksins.
Tveir íslenskir
frummælendur á
norrænu
lögfræðiþingi
SJÓNVARPS
EFTIRLITS-OG ÖRYQGISKERFI
FYRIR FISKISKIP OQ FISKVINNSLUSTÖÐVAR
14 gerðir sjónvarpsvéla fyrlr
mismunandi aðstæður
SP1820 SP1920
þarf 10 lux lýsingu.
Vinnur vel við venju-
lega lýsingu.
Hvert kerfi hannað eftir
aðstæðum.
þarf aðeins 0,5 lux.
Vinnurvel við litla
og misjafna lýsingu.
VM9CX
9” skjár
Einnig til15” og19”
skjáir
Upphituð öryggishús
fyrir allar gerðir
myndavéla.
^adíóstofan h£
Þórsgötu 14. Sími 14131 og 11314.
XXIX. norræna lögfræðinga-
þingið verður haldið i Stokkhólmi
19.—21. ágUst n.k. A þinginu
verða til umræðu mörg veiga-
mikil lögfræðileg viðfangsefni og
má m.a. nefna:
Tjáningarfrelsi og þagnar-
skylda opinberra starfsmanna.
Fjármál hjóna og fólks i óvigöri
sambUÖ. Réttindi sjUklinga. Lög-
fræðileg vandamál er varða
vinnustaði. Almannaréttindi,
vernd þeirra og takmarkanir.
Réttarvitund og refsiverðleiki.
Réttarstaða Utlendinga. Ágrein-
ingsefni, sem eigi varöa mikil-
væga hagsmuni og hvernig þau
verði leyst með sem skilvirkustu
móti. Lagaábyrgð stjórnarmeö-
lima I félögum. Andmæli almenn-
ings og lögfræðileg vandamál, er
þeim tengjast. Ennfremur efnið
frelsi, réttaröryggi og virk stjórn-
un þjóðfélags og lögfræöileg
vandamál, er af þvi spretta.
Meðal frummælenda eru tveir
Islenskir lögfræöingar, GuðrUn
Erlendsdóttir dósent og Hall-
grimur Dalberg, ráöuneytis-
stjóri.
Björn Helgason hæstaréttar-
ritari veitir nánari upplýsingar,
og skulu þátttökutilkynningar rit-
aðar á eyöublöð, sem fást hjá
honum, fyrir 31. mars, að þvi er
segir í frétt frá stjórn Islands-
deildar norrænu lögfræðinga-
þinganna, en formaður hennár er
dr. Armann Snævarr hæsta-
réttardómari.