Þjóðviljinn - 10.04.1981, Blaðsíða 7

Föstudagur 10. aprll 1981 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7
NIu af ellefu stofnfélögum Félags ísl. leirlistamanna, f.v.: Haukur Dór, Jónlna, Borghildur, Sigrún,
Edda, Steinunn, Jóna, Gestur og EHsabet. — Ljósm.:— Ella.
Leirlistamenn
stofna félag
Viljabrúa
Dýrafjörd
Stjórn Kaupfélags Dýrfiröinga
hefur skoraö á þingmenn Vest-
fjaröa, Vegagerö rikisins, og alla
Vestur-lsfiröinga, að vinna ötul-
lega að þvi að hafinn veröi undir-
búningur aö vegagerö og brú yfir
Dýrafjörð úr Lambadalsodda aö
Kjaranstööum. Stjórnin bendir á i
ályktun að hér sé mikið hags-
munamál fyrir alla ibúa Dýra-
fjarðar sem og nálægra byggöa
og leggur áherslu á aö hér sé um
aö ræða möguleikann á að halda
opnum akfærum vegi allt áriö,
sem og allmikla styttingu á vega-
lengd. Samgöngumál eru sá
þáttur er hvaö mesta þýöingu
hefur fyrir æskilega þróun i at-
vinnumálum, heilbrigðismálum
sem og félagslegum samn-
skiptum þessara byggöarlaga,
segir i ályktuninni.
Mest
aðkallandi
að auka
miðlunar-
getu
Stjórn Sambands sveitarfélaga
I Austurlandskjördæmi leggur I
ályktun frá stjórnarfundi 31.
mars sl. áherslu á aö bygging raf-
orkuvera og flutningskerfis sé í
samræmi viö þarfir vaxandi og
fjölþætts atvinnulifs og stefnumó-
tandi ákvaröanir veröi aö taka til
langs tima með heildar hagsmuni
þjóöarinnar að leiöarljósi. Vakin
er athygli á aö nú séu þrlr virkj
anakostir, hver i sinum lands-
hluta, komnir á ámóta rannsókn-
arstig. Hagkvæmnis samanburð-
ur sýni aö Fljótdals- og Blöndu
virkjun standi nær jafnfætis, en
Sultartangavirkjun sé talsvert ó-
hagkvæmari.
AÖ fenginni reynslu siöastliöinna
mánaða sé mest aökallandi að
auka miölunargetu raforkukerf-
isins, og gæta þess i framtiðinni
að landsmenn verði ekki ofur-
seldir virkjanakeðju sem nýtir
einu og sömu miðlunina. Er i þvi
sambandi minnt á hugsanlegar
afleiðingar náttúruhamfara.
„Höfuðkostir Fljótdalsvirkjun-
ar eru stærð miðlunarlóna og hin
mikla fallhæð, sem gerir það að
verkum að hver litri vatns nýtist
um 5-faIlt betur til orkufram-
leiðslu en best gerist viö aðrar
stórvirkjanir hérlendis,” segir
siðan og bent er á aðra kosti
hennar:
„Virkjunin liggur utan eld-
virkra svæða og jarðskjálfta-
svæða. Engin deiiumál eru við
rétthafa og hagsmunaaðila.
Virkjunin tryggir rekstur
byggðalinu og dregur úr flutn-
ingstöpum. Orkuvinnslueiginleik-
ar virkjunarinnar falla mjög vel
aö markaösaöstæðum og auka
orkuvinnslugetu þeirra virkjanna
sem fyrir eru.
Matthías
á norsku
í Noregi er nýkomið ut úrval af
ljöðum Matthiasar Johannessen,
i þýðingu ívars Orgland.
Bókin ncfnist „Ask veit eg
standa”, er 247 bls. að stærð og
hefur þýðandinn skrifað formála.
Ivar Örgland var sem kunnugt
er sendikennari i norsku viö
Háskóla tslands árum saman og
lauk doktorsprófi þa&an 1969.
Hann hefur verið ötull aö þýða
islensk ljóð á norsku, og samtals
hafa ljóðaþýðingar hans úr
islensku komið út i 13 bindum.
Ljóö eftir Matthias Johannes-
sen hafa áöur birst á norsku i
timaritum og i tveim safnritum, i
þýðingu Orglands og Knut öde-
gard. Fonna Forlag gefur út bók-
ina Ask veit eg standa, en hún er
prentuð og bundin i Prent-
smiðjunni Odda h.f. i Reykjavik.
Stofnað hefur verið nýtt félag,
er ber heitið „Félag islenskra
leirlistamanna”. Leirlist er ný-
yrði, og er þvi ætlað að merkja
það sem hingað til hefur verið
nefnt leirkerasmiði eða keramik,
cn bæði þessi orð eru ófull-
nægjandi, að dómi stofnenda
félagsins, sem eru 11 talsins.
Félagsmenn boðuðu til blaða-
mannafundar fyrir skemmstu og
skýrðu frá markmiöum sinum,
sem eru einkum fólgin i þvi aö
efla leirlist á Islandi og kynna
hana á innlendum og erlendum
vettvangi. Hyggjast félagsmenn
gangast fyrir samsýningum,
þeirri fyrstu á listahátið 1982. Þá
mun félagiö vinna að hagsmuna-
málum leirlistamanna og stuðla
að aukinni samvinnu þeirra á
milli.
Mjög hefur skort á þessa
samvinnu hjá leirlistamönnum
hingað til, og má segja að hver
hafi verið i sinu horni, með sinn
rándýra brennsluofn, og þurft aö
standa sjálfur i innflutningi á
hráefni. A fundinum kom fram,
að rætt hefur verið um aö taka
upp einhverskonar samvinnu, en
henni hefur ekki verið fundið neitt
fast form ennþá. I júli n.k. verður
haldið mót að Hvanneyri, þar
sem félagsmenn munu vinna
saman að brennslu meö sérstakri
aðferð sem nefnd er rakú.Þetta
er gömul japönsk aðferö, sem
felst i þvi að leirinn er tekinn gló-
andi Ut úr ofninum og honum
fleygt i hálm, gras eða sag eða
eitthvað álfka, sem kviknar I. Við
þetta myndast aska, sem
blandast leirnum og einnig
springur leirinn þannig að sér-
kennilegar æðar myndast i hon-
um.
Eitt af mörgum verkefnum sem
félagið hyggst sinna er að safna
heimildum um sögu leirlistar á
Islandi. Sú saga er enn óskráð.
Leirbrennsla hófst ekki hér á
landi fyrren um siðustu aldamót,
en þá var komið á fót i Breiða-
fjarðareyjum fyrstu leirbrennslu
sem vitað er um hér á landi.
Fyrsti leirlistamaðurinn sem
eitthvað kveður að hér á landi er
Guðmundur Einarsson frá
Miðdal, sem byrjaði á þriðja
áratugnum. Gestur Þorgrimsson
og Sigrún Guðjónsdóttir, sem
bæði eru meðal stofnfélaga hins
nýja félags, hófu leirbrennslu
1948, og notuðu oingöngu
islenskan leir.
Hér á landi eru mörg efni sem
nota má við leirbrennslu, svosem
gjall og vikur, sem notað er i
glerjung. Leirlistamönnunum á
fundinum bar saman um að hér
væri að miklu leyti um óplægðan
akur að ræða, og hyggðu þeir gott
til glóðarinnar að koma á sam-
starfi sin á milli við ýmiskonar
tilraunir með islenska leirinn.
Stofnfélagar nýja félagsins eru
þessir: Borghildur óskarsdóttir,
Edda óskarsdóttir, Elisabet
Haraldsdóttir, Gestur Þorgrims-
son, Guöný Magnúsdóttir,
Haukur Dór Sturluson, Jóna Guð-
varðardóttir, Jónina Guðnadóttir,
Kolbrún Björgúlfsdóttir, Sigrún
Guðjónsdóttir og Steinunn Mart-
einsdóttir. I stjórn félagsins eru
Edda óskarsdóttir, Jónina
Guðnadóttir og Steinunn Mart-
einsdóttir.
Einsog sjá má af þessari nafna-
runu eru konur i yfirgnæfandi
meirihluta i félaginu, og voru
leirlistamenn spurðir hvort það
væri dæmigert fyrir stéttina. Svo
reyndist vera, og var hlutf allið 9 á
möti 2 jafnvel talið of hátt, miðað
við stéttina i heild. Það fer ekkert
á milli mála að leirlist er
„kvennalist” hér á landi, þótt svo
sé ekki i öörum löndum. Reyndar
er það nokkuö undarlegt, vegna
þess að leirbrennsla er mesta
puð, sannkölluð erfiðisvinna.
Engu að siður voru til skamms
tima eingöngu stúlkur i keramik-
deild Myndlista- og handiðaskól-
ans. Einna helst héldu menn að
þetta stafaði af þvi að leirlist er
öðrum þræði nytjalist, svipað og
vefnaður. Karlmenn læra leirlist
sem iðngrein, en konur læra hana
sem listgrein.
Að lokum skal þess getið hér að
félagið þiggur með þökkum allar
upplýsingar varðandi sögu leir-
listar hérlendis á fyrri hluta
aldarinnar. Þeim sem búa yfir
slikum fróðleik er bent á að
hringja i Steinunni Marteinsdótt-
ur i sima 66194. — ih
Páska-
ferðir
Ferða-
félagsins
Fsrðafélag tslands stendur að
venju fyrir fjölbreyttum fcrðum
innanlands um páskana, bæði
lengri ferðum allt páskafriið og
styttri dagsferðum.
Fjórar ferfsr hef jast á skirdag
og lýkur annan i páskum:
1) Hlöðuvellir— skiðaferð. Gist
i skála Ferðafélagsins á Hlöðu-
völlum, farið i ferðir á skiðum út
frá sæluhúsinu.
2) Landmannalaugar — skiða-
ganga. Farið á skiðum frá Sig-
öldu, erfið ferð og einungis fyrir
vant skiöagöngufólk. Gist i sælu-
húsi F.I. i Landmannalaugum og
farið i ferðir þaðan eftir þvi sem
veður og aðrar aöstæður leyfa.
3) Þórsmörk. Gist i sæluhúsinu
i Þórsmörk og farið i gönguferðir
um nágrennið. Hentar öllum og
þarf ekki nauðsynlega að hafa
skfði með. 5 daga ferð. 4) Þórs-
mörk (3 dagar).Sama tilhögun og
i fimm daga ferðinni.
5) Snæfellsnes (5 dagar).Gist i
Laugagerðisskóla, þar sem er
sundlaug og aðstaða til eldunar,
en fólk verður að hafa meö sér
litla potta, hnifapör og diska.
Gengið á Snæfellsjökul farið i
fjöru og gengið á f jöll i nágrenn-
inu. 1 þessari ferð verða tveir
fararstjórar, til þess að auka á
fjölbreytni gönguferða.
Auk þessara lengri ferða hefur
Ferðafélagið dagsferðir alla
páskavikuna, sem hefjast kl. 13.
Það eru léttar gönguferðir i ná-
grenni Reykjavikur.
Samtök
heilbrigðisstétta:
B-álman
brýnust
Vandamálin þó ekki
leyst með stofnunum
Samtök heilbrigðisstétta hafa
sent frá sér eftirfarandi ályktun:
Stjórn Samtaka heilbrigöis-
stétta beinir þeim eindregnu til-
mælum til borgaryfirvalda, að
lögð verði áhersla á að koma upp
sérhönnuðu húsnæði fyrir aldraða
og aðra þá, sem vegna slyss eða
sjúkdóma hafá skerta hreyfi- og
starfsorku, þar sem m.a. eru upp-
fylltar nútima kröfur fyrir endur-
hæfingu, iðju og aðra starfs-
aöstöðu i samræmi við þarfir,
þekkingu og getu vistmanna.
Eins og heilbrigöisþjónustu ör-
yrkja og aldraðra er nú komið hér
á höfuðborgarsvæðinu, er brýnast
að B-álmu Borgarspítalans verði
komið upp svo fljótt sem verða
má. Hafi sú framkvæmd algjöran
forgang hvaö varðar fjárfestingu
spftalans, þannig að fjárskortur
verði ekki látinn hamla þeim
framkvæmdum. Samtökin telja
rangt gagnvart öryrkjum og öldr-
uðum, svo og fjárhagslega óhag-
kvæmt aö verja fé til breytinga
á óhentugu húsnæði fyrir slika
starfsemi, sem getur leitt til þess
að aðeins verði komið upp
geymslurými fyrir þessa
einstaklinga, sem litið á skylt við
núti'ma vistheimili eða heil-
brigðisstofnanir. Ahersla skal
lögð á þau sjálfsögðu mannrétt-
indi þessara hópa, að sérmenntað
fólk sinni þessari þjónustu.
Samtökin benda á, að vanda-
mál aldraðra og öryrkja veröa
ekki eingöngu leyst með stofn-
unum. Hér þurfa að koma tií við-
tækar félagslegar aðgerðir, þar
með talin alhliða aukin aðstoð
við þásem, eins og sakir standa,
dvelja lftt sjálfbjarga i heima-
húsum, hvort heldur er á eigin
vegum eöa hjá ættingjum.
1 þessu sambandi ber að leggja
megin áherslu á heimilishjálp og
heimahjúkrun, dagvistun aldr-
aöra, göngudeildarþjónustu og
almennt aukna heilsugæslu”.
12. þing Æskulýðssambands Islands:
Ræddl fjölmörg mál
Nýlega var haldið i Reykjavik
12. þing Æskulýðssambands ís-
lands. Skýrsla stjórnarinnar, löng
og ýtarleg, bar þaö með sér, að
Æskulýössambandiö hefur verið
athafnasamt að undanförnu, eins
og raunar ætið áður.
Fjölmörg mál voru rædd á
þinginu og um þau gerðar álykt-
anir. Meðal þeirra má nefna:
ályktun um langtimastefnu I at-
vinnumálum, um útrýmingu
vimuefna, um jafnrétti til náms
án tillits til fjárhags eða búsetu,
um Evrópuráð æskunnar, um
baráttumál fatlaðra, um sam-
starf Æskulýðssambandsins við
aðra aðila, um framkvæmd al-
þjóðlegs árs æskunnar 1985, um
stofnun opinberrar nefndar, sem
hefur það hlutverk að gera úttekt
á stöðu isleiiskra æskulýðsmála,
um hlutverk og starfshætti Æsku-
lýðssambandsins, um norrænt
samstarf um húsnæðismál og var
þeirri ályktun visað til sam-
bandsstjórnar til frekari umfjöll-
unar, og um aðild Æskulýðssam-
bandsins að sendinefnd Islands á
Frá þingi Æskulýðssambandsins.Mynd:-gel
allsherjarþingi Sameinuðu þjóð- eiga sæti fulltrúar frá öllum að-
anna. ildarfélögum en hún kýs svo
Þá fór og fram kjör sambands- framkvæmdanefnd. Hinn nýi for-
stjórnar og formanns til næstu maður er Guðmundur Bjarnason.
tveggja ára. 1 Sambandsstjórn —- mhg