Þjóðviljinn - 01.05.1981, Side 3

Föstudagur 1. mal 1981 ÞJÖÐVILJINN — SIÐA 3
gert I þessum efnum nema með
áhuga og þrýstingi starfsfólksins.
Félagar okkar á Norðurlöndum
höfðu rekið sig á þetta og bentu
okkur á það strax i byrjun. Þótt
hægt miðaði á þessum árum,
miðaöi þdiog fleiri og fleiri fóru að
gefa málinu gaum. Arið 1974 sett-
um við járniðnaðarmenn siðan
fram hnitmBaðar kröfur i þess-
um málum og fengum þeim
framgengt. Við vorum þegar
þetta gerðist orðnir þreyttir á
hve illa Heilbrigðiseftirlitinu og
öryggiseftirlitinu gekk að þoka
málunum fram. Það var ekki af
þvi að fulltníar þessara stofnana
hefðu ekki vilja til þessa, heldur
hittað stofnanirnar virðist skorta
vald tilaðknýjafram breytingar.
og fjármagn til starfsins. Okkur
þdtti sýnt þegar hér var komið, að
verkalýðshreyfingin sjálf yrði aí
þoka þessum málum áfram, sem
og varð raunin á.
Merkilegt samkomulag.
— Samkomulagið sem við gerð-
um 1974 var merkilegt um margt
og má raunar segja að þarna hafi
orðið þáttaskil i aðbónaðar- og
hollustuháttarmálunum. Meðal
þeirra atriða sem ég tel vera
merkilegt i samkomulaginu er
ákvæði þess efnis að ef fyrirtæki
framkvæmi dcki þau samnings-
ákvæöi, sem um er getið i samn-
ingum varðandi aðbúnað og holl-
ustuhætti, þá geta starfsmenn
lagt niður vinnu á fullu kaupi I
eina viku til að knýja á um um-
bætur. Þessu hefur aldrei þurft að
beita,en að þetta skuli tekið fram
i samningum hefur reynst sii
svipa sem dugði til að knýja á um
úrbætur og aldrei hefur komið til
verkfalls Ut af þessu.
Hérhef ég fyrst og fremst verið
að tala um járniðnaðinn, enda
þekki ég að sjálfsögðu best til þar.
Sé aftur á móti litið á verkalýðs-
hreyfinguna i heild, þá markaði
það timamót þegar MFA var
stofnað 1969, vegna þess að mjög
fljótlega fór sambandið að halda
námskeið fyrir trUnaðarmenn á
vinnustöðum, þar sem farið var i
aðbúnaðarmálin. Vanalega var
tekinn einn dagur á námskeiðun-
um til að fara yfir þau mál.
M.F. A .hefur gengist fyrir fundum
og námskeiöum Utum allt land.
Ég veit að námskeiðin hafa haft
veruleg áhri^frá þeim hafa um-
ræður og athafnir borist inni
fyrirtækin sjálf, og eins og ég
sagði áðan er það frumskilyröi
þess að þokist i rétta átt, að þrýst-
ingurinn komi frá starfsfólkinu
sjálfu.
Maður varðfljótt var við það á
námskeiðunum að fólk áleit að
heilbrigðis og öryggiseftirlitiö
ætti að sjá um þessi mál og var
orðið langþreyttá máttleysi þess-
ara stofnana. Við notuðum þvi
tækifærið og bentum mönnum á
hitt, að fólk yrði að berjast fyrir
þessu sjálft og aðeins að treysta á
sjálft sig og félög sin. Ég held að
námskeið MFA hafi þrýst á
kröfugerð i þessum efnum og þvi
hafi ASÍ náð þvi fram i samning-
unum 1977 að samin yrði löggjöf
um hollustuhætti, aðbUnað og
öryggi á vinnustööum og að
stofnað yrði Vinnueftirlit rikisins.
En þetta náðist fram og 1. janUar
sl. tóku lögin gildi og um leið tók
Vinnueftirlit rikisins til starfa,
stofnun sem hefur mun meiri völd
en heilbrigðis-og öryggiseftirlitin
höfðu, auk þess sem lögin gefa
verkafólki aukinn rétt og völd I
þessum efnum.
Furðulegt tómleeti
— Þegar litið er til baka vekur
það manni furðu hvað fólk hefur
sýnt þessum málum mikið tóm-
læti, þegar tillit er tekið til þess
hve löngum tima ævi sinnar fólk
eyðir á vinnustað. Mörgum sem
vildu hafa hreint og fint heima
hjá sér, var alveg sama hvernig
umhorfs var á vinnustað. Einnig
er það furðulegt að atvinnurek-
endur og ráðamenn þjóðarinnar
skyldu diki koma auga á það mun
fyrr en raun hefur orðið á, að
mikið fjármagn sparast við fækk-
un veikindadaga og sjUkrahUsvist
ef manneskjulega er bUið að fólki
á vinnustað þess. Vanliðan og
sjUkleiki minnkar og atvinnu-
sjUkdómum fækkar ef vel er að
fólki bUiö. Allir viðurkenna þetta
nU, en hvers vegna tók þetta
svona langan tima? Það skil ég
ekki.
— llvað var það scm fyrst
breyttist I aðbónaöarmálunum
eftir að farið var af stað?
Dæmi um fyrirmyndar vinnustaö hvaö aðbúnaö starfsfólks snertir er vélsmiðja Vita- og hafnarmálaskrifstofunnar viö Seljaveg I Reykjavlk.
Vart er hægt að hugsa sér glæsilegri matar- og kaffistofu en þessa. — (Ljósm.: gel).
ástandið vera einna verst i járn-
iðnaði og byggingaiðnaöi, en það
kom i ljós við könnunina aö mjög
viða er pottur brotinn i þessum
efnum og ástandið verra en
margur bjóst við.
Lögin um vinnuvernd
— Verður ekki auðveldara að
koma vinnustöðum endanlega I
viðunandi horf eftir að iögin um
vinnuvernd tóku gildi um siðustu
áramót?
— Vissulega ætti það að vera,
en þessum málum verður ekki
kippt I lag á einni nóttu og ástæð-
urnar eru margar. En tilkoma
laganna er verulegt spor i fram-
fara átt og þá ekki siður stofnun
Vinnueftirlitsins. Verkalýðs-
hreyfingin lagði á það höfuð
áherslu að sett væri á stofn cin
stofnun sem sæi eingöngu um
þessi mál til þess að reyna að
fyrirbyggja ástand eins og var
meöan að margar stofnanir
áhrifalitlar áttu að sjá um lausn
málanna. NU er verið að efla
mjög Vinnueftirlitið, þangað hafa
verið ráðnir 3 nýir eftirlitsmenn,
fræðslufulltrUi og væntanlega
læknir. Verkalýðshreyfingin
bindur miklar vonir viö Vinnu-
eftirlitið.
—.Hvaða atriði laganna, fyrir
utan Vinnueftirlitið,telur þú vera
mikilvægast?
— Það er ekki auðvelt að taka
UtUr heilum lagabálki eitt atriði
og segja það mikilsveröara en
annað; maður verður að lita á
lögin i' heild. Þó tel ég atriðið um
öryggist rUnaðarmann og
öryggisnefndir á vinnustöðum
mikilsvert. Fólkið sjálft kýs
öryggistnlnaðarmanninn og það
mun auka mjög áhrif þess á
vinnustaðnum. Þessum öryggis-
trUnaðarmönnum og nefndum er
fengið mikið vald I hendur, þeir
geta látið stöðva vinnu þegar i
stað, telji þeir starfsfólkið i hættu
einhverra hluta vegna. Þvi má
segja að með lögunum séu þessi
mál meir og minna komin i
hendur fólksins á vinnustöðunum
og þá er bara að vona að það not-
færi sér þann rétt sem lögin færa
þvi. Siðan er það i verkahring
verkalýðshreyfingarinnar að
standa við bakiö á fólki og sjá til
þess að lögin verði ekki skert.
— Telur þú hættu á þvi að lögir
vcrði skert?
— Ég vona ekki, en samt þykja
mér blikur á lofti. Fyrir Alþingi
liggur frumvarp þar sem rætt er
um sað setja i eitt ýmsar stofn-
anir. Vinnueftirlit, heilbrigðis-
eftirlit og aðrar eftirlitsstofn-
anir. Þvi miður virðist mér al-
þingismenn skorta kunnugleika i
þessum málum og ég teldi það
stórt skref aftur á bak ef sett vrði
á stofn ein risastór stofnun sem
yfirtæki öll þessi mál. Þar með
væri komið bókn, sem ég óttast að
myndi ekki leysa þau mál sem að
vinnustöðunum snúa á sama hátt
og Vinnueftirlitið getur gert. 1
sambandi viö þetta frumvarp
hefur komiö fram að á næstu
þremur árum verði öll þessi má'
endurskoðuð. Ég óttast að ei
þetta verður samþykkt, þá mun
atvinnurekendur ekki fást til at
hróflavið neinu hjá sér.þeir mun
skjóta sér á bak við 3ja árs
endurskoöun. FulltrUar atvinnu
rekenda voru jákvæðir meðan é
samningu vinnuverndarlaganní
stó^en nU eru komnir nýir menn
þessi mál hjá Vinnuveitendasam-
bandinu og virðist uppi hjá þeim
annað viðhorf. Ég tel fráleitt að
lög um Vinnueftirlitið veröi skert
og ég vona að verkalýðshreyfing-
in beri gæfu til að standa þar
saman sem órofa heild til varnar
þvi sem áunnist hefur.
Margt ógert
— ÞU hafðir orð á þvi að enn
væri margt ógert,en hvað er eftir
þegar þessi lög hafa fullkomlega
komiö til framkvæmda?
— NU er til að mynda i gangi
rannsókn, sem 10 manna hópur
islenskra náms-og menntamanna
framkvæmir fyrir 10 verkalýös-
félög og sambönd. Þegar hefur
veriö sendur Ut ýtarlegur spurn-
ingalisti til félaga, þar sem lögð
verður áhersla á að upplýsa sam-
band milli aldurs, vinnu og heil-
brigðis. Maður heyrir til að
mynda oft að byggingariönaöar-
menn séu „bUnir”, eins og sagt
er, um fertugt. Þá vaknar sU
spurning hvort það launahvetj-
andi kerfi sem þeir vinna eftir
verði þtss valdandi að þeir sliti
sér Ut á 20 árum, eða með öörum
orðum selji vinnuþrek sitt fyrir-
fram með þessu launakerfi. Er
þetta kannski þannig lika I öörum
atvinnugreinum þar sem bónus-
vinna tiðkast? Við þessu viljum
við la svör. En þegar þu spyrð um
hvað sé enn ógert þá má benda á
að rekja má atvinnusjUkdóma til
þess aö stóllinn sem fólk situr á
allan daginn er ekki i réttri hæö
miðað við borðiö, bakstilling hans
ekki rétt o.sv.frv. Eða þá aö borð
sem staðið er við allan daginn er
ekki i réttri hæð, eða þá að ein-
hver hreyfing I vinnunni er rangt
framkvæmd þannig að leiði til at-
vinnusjUkdóms eða óeölilegs
likamslegs slits. Nei, ég gæti
haldið endalaust áfram að telja
upp,- ég tel að ennþá séu þýðing-
armikil verkefni óleyst, sem
verkalýöshreyfingunni beri að
vinna að meö krafti á næstu ár-
um.
— S.dór
— Kaf nstoiurnar breyttust
fyrst og þrifnaður á þeim sem
fyrir voru; eins bötnuðu þrif i
vinnusölum þótt þar sé enn viða
pottur brotinn og rangt að farið
viða. Þvimiður tiðkastþað enn að
verið sé sópa óhrein gólf með
strákUst meðan fólk er við vinnu
og þyrlað þá um leið upp ryki og
óþverra. Þeim sem þetta gera
dytti aldrei i hug að gera svona
lagað heima hjá ser. Þar er notuð
ryksuga og þvi þá ekki lika á
vinnustaðnum? Svona atriði eru
enn að angra fólk, sem áhuga
hefur fyrir lausn þessara mála.
NU, en við vorum að tala um það
sem fyrst breyttist. í kjölfar þess
sem ég nefndi áðan kom svo bætt
aðstaða til að þrifa sig, geyma
vinnuföt, loftræsting og fleira. Ég
vil taka hér skýrt fram að enn
vantar mikið á viða að þessum
málum sé bUið aö kippa i liðinn.
Viða er aðbUnaði og hollustu-
háttum á óhreinlegum vinnu-
stöðum ábótavant og það hefur
enginn lokasigur unnist enn og
raunar er mikið enn ógert i þess-
um efnum.
— Þá vaknar sú spurning
liverju hefur verið erfiðast að fá
breytt?
— Sennilega hefur verið erf-
iðast að fá fram breytingu á
hugarfari manna, eyða þeirri
skoðun að engu máli skipti
hvernig vinnustaðurinn litur Ut.
En ef þU átt við það hverju hafi
verið erfiðast að fá fram lagfær-
ingar á,þá er það loftmengun og
hávaðamengun. Þetta eru vissu-
lega dýrustu framkvæmdimar, og
einnig virðist mér skilnings-
skortur fyrir hendi á nauðsyn
þess að lagfæra þessi atriði.
Hávaðamengun er oft reynt að
leysa meö þvi að láta fólk ganga
með heyrnarhlifar sem er gott
svo langt sem það nær. En auð-
vitaðá að reyna fyrst að draga Ur
hávaða og það er vel hægt i flest-
um tilfellum. Hægt er að draga
mjög verulega Ur hávaða áður en
gripið er til heyrnarhlifanna. Má
þar tilnefna betri hljóðeinangrun
i vinnusölum, setja dempara á
vélar o.fl.
— 1 hvaða greinum hyggur þú
að ástandið I hollustuháttum og
aðbúnaði sé lakast?
— Samkvæmtkönnun sem gerð
var á þessu sviði i fyrra mun
Baðklefiog salerni hjá vélsntiðju Vita- og hafnarmálaskrifstofunnar.
— (Ljósm.: gel).