Þjóðviljinn - 27.08.1981, Side 5

Fimmtudagur 27. ágúst 1981 ÞJÓÐVILJINN — SIDA 5
Friðarhreyfingin skekur pólitíska kerfið í Vestur-Evrópu:
Ognar áætlunargerð NATO
Þögull meirihluti gegn nifteinda-
sprengjunni — segir Newsweek
Sumarið hefur verið heitt i
flcstum rfkjum Vestur-Evrópu.
Baráttan gegn frekari atóm-
vopnahervæðingu stórveldanna i
Evrópu hefur hlotið stuðning æ
fleiri afla og verið fjölmiðlaefni
um allan heim. íslenskir f jölmiðl-
ar hafa aðeins aðóverulegu leyti
sinnt þeirri miklu andófshreyf-
ingu, sem æ meira kveður að. Þó
skortirekkert á að þeir fjölmiðlar
scm íslensk blöð styðjast venju-
lega mikið við, svo sem Spiegel,
Newsweek, Time ofl. hafi gert
þessum málum skil. Newsweek
og Time eru til að mynda bæði
með rækilegar frásagnir af
evrópsku friðarhreyfingunni og
þeim viðhorfum sem viðgangur
hennar skapar, i þeim heftum
sem merkt eru 24. ágiíst.
Newsweek hefur það eftir
bandariskum sendifulltrúa i
Bonn, aö andófið i Vestur-
Evrópurikjum sé hvorki meira né
minna en „alvarleg ógnun viö
alla áætlunargerð á vegum
NATÓ”. Einhvemtima hefði slíkt
verið taliö til tiðinda.
Blaðamaður Newsweek orðar
þetta á eftirfarandi hátt:
„Að baki kröfugangna og slag-
orða liggur djúpstæð tilhneiging
til friðar- og hlutleysisstefnu i
Evrópu — eitthvaö sem nálgast
þöglan meirihluta gegn atóm-
sprengjunni.” Minnt er á að Aust-
urriki, Sviss og Sviþjóð hafa
ávallt sniögengið atómvopna-
kapphlaupið. Stjórnmálaleið-
togar Danmerkur og Noregs tala
máli kjarnorkuvopnalauss svæðis
á Norðurlöndum. I Belgiu er
harðskeyttur minnihluti sam-
steypustjórninni óþægur ljár i
þúfu . Vestur-Þýskaland og sér-
staklega Holland eru „lömuð af
umræðu” um það hvort taka eigi
á móti Pershing II og stýr'i-
flaugunum eða ekki, segir News-
week. „Jafnvel Bretland, þar
sem Margaret Thatcher er dygg-
asti sálufélagi Reagans, og
stuðningsmaður nifteinda-
sprengjunnar, vonar aö það verði
ekki beðið um að geyma hana.”
Snargeggjaður
hugsunarháttur
„Nifteindasprengjan er víg-
vallarvopn, og það mun verða
notað i Evrópu”, segir breski
sagnfræðingurinn E.L. Thomp-
son, sem er forvigismaður sam-
takanna Atómafvopnum Evrópu
(END). „Bandarikjamenn vilja
gjarnan trúa því að þeir geti háð
og unnið atómstrið án þess að
stofna sjálfum sér i hættu. Það er
snargeggjaður hugsunarháttur”.
Hollendingar
á móti
Newsweek greinir frá stöðu
mála i ýmsum löndum og telur
ástandið „alvarlegast” i Hol-
landi, þar sem Friðarráð hol-
lenskra kirkjudeilda hefur gerst
aðili að regnhlffarsamtökum
gegn atómvopnum, sem hafa inn-
an sinna vébanda um 400 samtök,
m.a. kommúnistafélög. 1 Hollandi
er staöan að mati Newsweek sú,
að talið er eins vist að Hollend-
ingar hafni staðsetningu nýrra
Evrópuatómvopna á hollenskri
grund, en eins og kunnugt er á að
byrja að koma þeim fyrir i Vest-
ur-Evrópu á árinu 1983. Hins-
vegar eru bandariskir embættis-
menn þeirrar skoðunar að þrátt
fyrir öflugt andóf muni stjórn-
völdum í Vestur-Þýskalandi,
Bretlandi, Belgiuog Italiu takast
aö berja i gegn ákvörðun NATÓ
um að koma fyrir 108 Pershing II
flaugum og 464 stýriflaugum i
þessum löndum.
Skilja ekki
Evrópumenn
Bandariskir ráðamenn, svo
sem Reagan og Haig, hafa látiö
hörð orð falla um andvaraleysi
Evrópumanna gegn sovésku ógn-
inni. Þeir skilja sattað segjaekk-
ert i því aö Vestur-Evrópurikin
skuli ekki vilja svara 660 nýjum
SS-20 flaugum Sovétmanna, sem
Framhald á bls. 13
í
EUROPE
A Growing Peacei
1 C L £ A P
RMAMfM t
The Copenhajien daily F.ksira Hladei
ran a full-paj:e phoiograph ol Ronald
Reagan wiih banner headline. t'RA/.v. In
Frankfurt, police hauled away u seore of
pickeiers who held up iraflie ai Eschborn
Army Base. In ihr Nelherlands. protesters
camped outside llie Ameriean Embassy in
The Hague and coursed ihrough Amsier-
dam waving plaeai dsdenouncing Rl a(ían,
I HI:. ni ih ron ('owhov. Across Wesiern
F.urope lasi week. friendly governmenls
were on thc defem.ive and the anli-nuclear
lobby was on ihe march alier ihe Reagan
Adminisiration ahrupily decided lo siarl
rproducing neutroii warheads. “The Ihiiied
Slalcs has shaken ihc anli-nuclear move-
menl in Kurope lul ly awake -aiul is feeding
il,"said Hylke Tromp. professorofpolilical I
sciencc al ihe University ai Groninge. _J
F.uropean paeilisls liave been laking lo
ihe sireels ever since ihe ban-ihe-bomb
demonslralionsof ihe ll)50sand lasi week's
proiesls were a niere llurry compared lo ihe
furor over nuclear weapons ihai rickeil ihe
Carler Adminislralion in ll)77. Bul behiiul
Ihe marehes and slogans lies a deeper
pacilist Irend m Furope somcllnng ap-
proaching a silenl majorily againsl ihe
bomb. Redouhts of nculralism likc Aus-
iria. Swii/erlaiul and Sweden have always
avoidedlhe nuelear-armsraee. On NATO's
northern llank. ihe leadersof Dcnmark and
Norway adv<Kaal«* a nuelcar-frec /onc
ihroughoui Scandmavia (map). Thc coali-
lion governing Belgium is badgeretl by a
siubboru anli-nucl..*ar minonty. while Wesi
Germany and especially ihe Nelherlaiuls
are paraly/eil by ..lcbaie ovcr whclher lo
accept NATO's new l’ershing II and cruise
Lobby
lun ne asKeu io suKKpiie auy. **
Earlier ihis year. U.S. national-security
adviser Richard Allen xvarned ihal llie Al-
lies’ back talk on defensecould weaken ihe
Westcrn froni againsi ihe Soviei Union.
“We are even hearing . . ihe contemplible
beHer-red-lhan-dead’ slogau of a genera-
lion ago." Allen said. Ai hisCalifornia news
conferenec lasi week, Reagan himself
laslied oul al allicd opponcnts of llie neu-
Heliind the marches
and slogans, a
deep neutralist trend
challenges the
Atlantic alliance.
iron warhead- for “carrying ihe propa-
ganda ball for ihe Soviel Union." Bui iflhe
pacilisis of Weslern Furo|K* seem lo be fa-
voring appeasemenl of Moseow. ihey also
relleci a worrisomelossoffailh in American
leadership- aiul a growing fear ihat lech-
nology is bringing nuclcar warfarecloser 10
liome. " l'heneulron warhead isa balllelield
weapon. and il's going lo Ik* usetl in Fu-
ropc."says F. IV ’Huunpson.a British hislo-
rian and pacilisi. "Thc Amcricans like lo
lliink ihey can liglii and win a nuclcnr war
.1 Lnndnn dcnfhnstratinn. nn arrc\t in 77ir lla^nc, a Paris inarch: Xa nnkcs arc^nod nukcs
Viðtal Newsweek við Erhard Eppler:
,,Það er
‘It Is Our Right to Say No’
Muny West Gennuns oþpused in new
U.S. nucleur weupons in Western Eurnpe
eonsider Erhurd Eppler their mentor. A
J'ormer Cubinet member under Chuncel-
lor Willy Hrundt. Eppler. 54, is u member
of thc Soeial Democrutic Purty'x execu-
live commitlee und one of the mosi injlu-
enliul Europeun pucijists. Recenlly
Eppler tulked with Ni wswi i k’s Tlteo-
dore Stunyer. Excerpts:
STANGER: Xucletír wcapons huvc
bccn dcplnvcd in Western Eurnpe fnr
ycurs. U hy is tlicrc suclt nppositinn to
dcplnyinp I.S.-madc Pcrshinp-2 and
land-hascd cruisc niissilcs?
EPPLER: Deployment of Pershing-2
and cruise míssiles would give one world
supcrpower—ihe Uniled Slates—a
chanceofihreatening ceonomie, military
and poliiical ccnters in the lcrrilory oflhc
other superpower—Russia—from ycl
anolhcr lcrrilory, Westcrn Europc. Solhc*
dcploymcnl of thesc missiles in Europc
would cliangc llic slraicgic balanec bc-
iwcen iheiwoworld powcrs. Iii thceascof
conllicl, thc Soviel Union would havc lo
iry lo gci rid of ihese Furopean-bascd
missiles as quickly as possible.
Q. I)n you think thul U ashinyltm is
tryinf’ tn shift anyfuturc nuclcar conJUct
to Europc?
A. I do nol suspect ihal any U.S. Gov-
crnmcnt would intcniionally sacrilicc
Wcslcrn Furopc lo savc ihe Uniied
Slatcs. Bul ihcrc is au altcmpt lo makc
nuclear war limitable, mauagcable and
evcn "winnable.” Every slep foiward in
nuclear lcehnology—in whichlhc Uniied
Slalcs is ahead of ihe Soviels- encour-
ages ihis altcmpl. Tlius,
Ihcrc is an increased dan- Epplcr: Paciji
ger of limilcd nuclear
war in Furopc.
Q. Unw fur will thc
pcacc nwvcmcnt go tn
hlnck thc ncw wcapnns?
Marchcs, civil disnhcdi-
cnce, violencc?
A. Any altcmpt lo dc-
ploy nuclcar weapons in
West Gcrmany ihat can
rcaeh Russian eilics—
and ihuscould provokea
seriousSoviel rcaclion—
will mcci wiih all kinds
of resistance.
Q. Snmc tmcricans wnndcr why they
shtmld prnvidc a nuclcar umhrclla for
Eurttpcan allics. Whv shtmld thcy?
A. Therc arc morc uuclcar warheads in !
divuled Germany llian m any olhercoun- ;
Iry in llic world. Wclixcwiih ihcgrealcsl
uuclear llireal of any counlry m ihe i
world. Now ihcrc is ihc addiliona) risk j
Ihal iwenly years afler ihe Soviel al )
lcmpi lo llircaien ihe Unilcd Slales by
deploying missiles m Cuba ihe Umled t
Slales mighl Iry lo ihrcalen the Soviel !
Union wiih missilesin Gcrmany. Il isour j
righl as a pnrtncr in NATÍ) lo say no j
sls mcntor
A /
Q. Wtmld thc Sovicts
ncyntiulc in f'ntul faith
nu climinalinp mcdium-
raiif;c missilcs frnni thc
Eurnpcan thcatcr?
A. The Soviel Umon
wanls lo prcvenl deploy-
nicnl of NA’fO missiles
thai could slrikc l.cnin-
grail or even Moseow
wiihin a lcw minulcs.
T'heir aim is nuich more
ob\ ious ihan ihe U.S. m-
lcrcsl. So ii is nol simply
a maller ofgood failh for
Ihe Sovicls. Ii's a matler
of sclf-inlcresl.
M WSWI I K AKil NI 24. I‘)h|
okkar
réttur
segja
1 Newsweek 24. ágúst eru birtir
kaflar Ur viðtaii við Erhard Eppl-
cr, scm margir Vestur-Þjóðverj-
ar andvigir atómvopnum, lita á
sem málsvara sinn. Ytarleg við-
töl hafa áður birst við Eppler i
mörgum Vestur-þýskum timarit-
um og dagblöðum í sumar. Eppl-
cr er fyrrvcrandi ráðherra i
stjórn Willy Brandts og á sæti I
framkvæmdastjórn Jafnaðar-
mannaflokks Vestur-Þýskalands.
Newsweek telur hann I hópi
áhrifamestu friðarsinna I Evr-
ópu. Orðaskipti hans og News-
week-blaðamannsins Theodore
Stanger fara hér á eftir:
STANGER: Kjarnorkuvopn
hafa verið til staðar I Vestur-Evr-
ópu i mörg ár. Hversvegna er þá
andslaðan svo mikil við þau
áform að koma bandariskum
Pershing-2 og stýriflaugum þar
fyrir.
EPPLER: Staðsetning Per-
shing-2 og stýriflauga i Evrópu
myndigefa öðru stórveldi heims-
ins — Bandarikjunum — mögu-
leika á að ógna efnahagslegum,
pólitiskum og hernaðarlegum
miðstöðvum hins — Sovétrikj-
anna — frá þriðja heimshlutan-
um, Vestur-Evrópu. Þannig
myndu nýju Evrópuvopnin
breyta jafnvæginu milli stórveld-
anna. Kæmi til átaka myndu Sov-
étrikin þurfa. að gera út af við
þessar Evrópuflaugar eins fljótt
og mögulegt væri.
STANGER: Heldur þú að
Washington sé að reyna að flytja
hugsanleg kjarnorkuvopnaátök
til Evrópu?
EPPLER: Ég gruna ekki
nokkra rikisstjórn I Bandarilijun-
um um að vilja fórna Vestur-Evr-
ópu viljandi til þess að bjarga
Bandarikjunum. En það er verið
að gera tilraun til þess að hanna
takmarkaða st jórnanlega , og
jafnvel „vinnanlega” atóm-
vopnastyrjöld. Hvert skref sem
tekið er framávið i atómtækninni
— og þar eru Bandarikin feti
framar — er liður i þessari til-
raunastarfsemi. Þess vegna vex
hættan á takmarkaðri kjarnorku-
styrjöld i Evrópu.
STANGER: Hversu langt er
friðarhrcyfingin reiðubtiin að
ganga til þess að stöðva nýju
vopnin? Göngur, borgaraleg
óhlýðni, ofbeldi?
EPPLER: Sérhverri tilraun til
þess að koma fyrir i Vestur—
Þýskalandi atómvopnum sem
dregið geta til sovéskra borga —
ogþannigögraðSovétmönnum til
alvarlegra andsvara — mun
verða mættmeð allskonar anddfi.
STANGER: Sumir Bandarlkja-
menn spyrja sjálfa sig að þvi
hversvegna þeir eigi að sjá
bandamönnum sinum I Evrópu
fyrir „atómvopnaregnhlif ”.
Hvcrsvegna ættu þeir að gera
það?
EPPLER: Það eru fleiri
kjarnahleðslur i hinu skipta
Þýskalandi en i nokkru öðru landi
veraldar. Við búum við meiri
kjarnorkuvopnaógn en nokkuö
annaö land i heiminum. Og nú
kemur viðbótaráhætta — tuttugu
árum eftir að Sov.etmenn reyndu
að ógna Bandarikjamönnum með
þvi að koma fyrir eldflaugum á
Kúbu — viðbótaráhætta sem felst
i þvi að Bandarikin gætu reynt að
ógna Sovétrikjunum með eld-
flaugum I vestur-Þýskalandi.
Það er okkar réttur sem sam-
starfsaöila i NATO að segja nei.
Stanger: Myndu Sovétmenn
vera til viðræðu um að fjarlægja
ineðaldrægar eldflaugar slnar
þannig að þær næðu ekki skot-
mörkum i Vestur-Evropu?
EPPLER: Sovétmenn vilja
koma i veg fyrir að NATO setji
niður eldflaugar sem náð gætu til
Leningrad og Moskvu á nokkrum
minútum. Tilgangur þeirra er
miklu gagnsærri en hagsmunir
Bandarikjamanna. Svo þaö er
ekki aöeins um það að tefla að
Sovétmenn séu tilbúnir til við-
ræðna um að koma til móts viö
NATÓ. Af þvi hafa þeirbeina eig-
inhagsmuni. — e.k.h.