Þjóðviljinn - 09.01.1982, Qupperneq 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 9.—10. janúar 1982
DJÚBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds-
hreyfingar og þjódfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann.
Hitstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan
Ólafsson.
Fréttastjóri: Áifheiður Ingadóttir.
Umsjónarmaöur sunnudagsblaðs: Guöjón Friöriksson.
Auglýsingastjóri: Svanhildur Bjarnadóttir.
Afgreiösiustjóri: Valþór Hiööversson.
Blaöamenn: Auöur Styrkársdóttir, Magnús H. Gislason, óskar
Guömundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Sveinn Kristinsson.
tþrótta- og skákfréttamaöur: Helgi Ólafsson.
útlit og hönnun: Andrea Jónsdóttir-Guöjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir:Einar Karlsson, Gunnar Elisson.
Handrita- og prófarkaiestur: Elias Mar, Trausti Einarsson.
Auglýsingar: Hildur Ragnars, Sigriður Hanna Sigurbjörns-
dóttir.
Skrifstofa: Guörún Guðvarðardóttir, Jóhannes Haröarson.
Afgreiðsla: Bára Siguröardóttir, Kristin Pétursdóttir.
Sfmavarsla: Olöf Halldórsdóttir, Sigriöur Kfistjánsdóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guöjónsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir.
Innheimtumenn:Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar Sigurmunds-
son.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jóns-
dóttir.
Útkeyrsla, afgreiösla og auglýsingar: Sföumúla 6,
Reykjavik, simi 81333
Prentun: Blaöaprent hf.
ritstjórnararei n
Veisla í menningarlífi
Enda þótt það sé atvinnuþref og ef nahagsdeilur í
landi virðist hugur landsmanna ekki eingöngu bund-
inn við það. Tölur um innf lutning og verslun sýna að
margir hafa fjárráð til mikillar neyslu en að baki
slíkra umsvifa býr í flestum tilfellum langur vinnu-
dagur. Þrátt fyrir þetta verður ekki annað ráðið af
þjóðlífinu, en að íslendingar gefi sér tima i öllum
tímaskortinum til þess að n jóta menningar og lista. Og
að þátttakan í menningarlíf inu sé hlutfallslega meiri
og almennari en hjá flestum öðrum þjóðum á sama
tíma og margir hafa áhyggjur af því að lágmenning
af ýmsu tagi sé að ryðja sér til rúms. Vera kann að
menningarleg lagskipting fari vaxandi, en rannsóknir
á leikhúsaðsókn á íslandi bentu til þess fyrir nokkrum
árum, að leikhúsin næðu betur til alls almennings en
víðast annars staðar.
Jólavertíð bókaútgefenda er nýlokið og eins og
jafnan áður voru meðal jólabóka nokkur athyglisverð
verk sem sýna að bókin og skáldsagan halda velli á
videótímum sem öðrum tímum. Það er f lestra manna
mál að tónlistarlíf sé óvenju f jölskrúðugt um þessar
mundir á islandi og þar hafi hver stórtíðindin rekið
önnur á síðustu árum. Aðsókn að Sinfóníutónleikum
og konsertum hefur stóraukist og frumsýning
islensku óperunnar í dag í eigin húsnæði er nýjasti
hápunkturinn á þessari þróun. Sú smitandi bjartsýni
og óbilandi kjarkur sem söngvarar og tónlistarfólk
hafa sýnt í sambandi við Söngskólann og íslensku
óperuna gera þessar „skýjaborgir" væntanlega að
föstum lið í íslensku menningarlífi. Þjóðviljinn óskar
íslensku óperunni velfarnaðar á þessum hátíðisdegi.
Það er ótrúlegt en samt satt, að á fyrstu vikum
nýbyrjaðs'árs eru 16 verk á f jölunum í höfuðborginni,
að óperunni meðtalinni, og þar af aðeins tvö eða þrjú
sem sýningum er að Ijúka á. Af þessum sextán eru sjö
frumsamin islensk leikverk eða leikgerðir úr sögum.
Gestir atvinnuleikhúsanna þriggja í Reykjavík, Þjóð-
leikhússins, Iðnó og Alþýðuleikhússins, voru hvorki
fleiri né færri en 66.408 frá því að þau hóf u sýningar í
september síðastliðinn og þar til 13. desember. Það
samsvarar því að meir en fjórði hver íslendingur hafi
sóttatvinnuleikhúsin í Reykjavik á þremur mánuðum.
Áhugamannaleikhús starfa hvarvetna um landið og
má m.a. nefna að Leikfélag Akureyrar hefur farið
glæsilega af stað í haust.
Fjöldi myndlistarsýninga og aðsókn að þeim er á
þann veg að margar erlendar borgir gætu verið
fullsæmdar af. Það er því úr mörgu að velja til af-
þreyingar og ánægju. En ónefnd er þó sú bylting sem
orðið hef úr í innlendri kvikmyndagerð, þar sem hver
rhyndin rekur aðra. Tvær íslenskar kvikmyndir hafa
nýverið verið frumsýndar og ein til viðbótar verður
frumsýnd í vor. Þá eru þau kvikmyndafélög sem upp
hafa sprottið öll með ný verkefni á prjónunum. Loks
skal þess getið að framundan er kvikmyndahátíð í
Reykjavík, sem allar horf ur eru á að verði hin áhuga-
verðasta til þessa.
Fjölskrúðugt menningarlif er ómetanlegur þáttur
í lífskjörum. Framboðið á höfuðborgarsvæðinu er nú
slikt að hvenær sem er geta menn tekið upp háttu
þeirra Skagfirðinga og haldið sjálfum sér sæluviku í
menningarneyslu.
— ekh.
úr aimanalllinu
Atómstríð
í fjölskylduboðinu
Og þá eru jólin afstaðin...
— Það gekk á með fjölskyldu-
boöum, — sagði félagi Óskar
þegar ég hitti hann hér á blaöinu
eftir nýárið og leitaði frétta. Ég
fór ekki heldur varhluta af fjöl-
skylduboöunum yfir hátfðirnar,
þótt allt hafi það nú verið i hófi.
Og ég komst að þvi, að i raun-
inni eru fjölskylduboðin hinn
ágætasti siöur þrátt fyrir allt,
eöa skyldi maöur loksins vera
að komast af mótþróaskeiðinu?
1 fjölskylduboðum sér maður
gamalkunn andlit, sem ekki
verða oft á vegi manns að
öðrum kosti, maöur blandar
geöi viö fólk á öllum aldri, fólk
sem maður sé ekki daglega og
ég held að það sé hollt öllum
aöilum. Jafnvel þeim sem ekki
eru komnir af mótþróaskeiðinu
ennþá.
Og svo eru það blessaðar kök-
urnar og salötin og súkkulaöið
og kaffið að ógleymdum
mandarinunum og jólaölinu. Og
alltaf er eitthvað af nýju fólki
sem er að bætast i fjölskylduna.
Frænkurnar sem eitt sinn voru
litlar og sætar dömur i rósóttum
blúndukjólum eru nú orönar
trúlofaðar eða giftar og komnar
með unga og myndarlega
herramenn upp á arminn og
litlar og sætar dömur I rósóttum
blúndukjólum sem hlaupa um
gólfin eða hjúfra sig upp við
pilsiö á mömmu. Og strákarnir
sem einu sinni mættu siðhærðir,
bólugrafnir og dimmraddaðir
eins og illa gerðir hlutir i flibba-
skyrtunni meö bindið eru nú
orðnir uppstroknir herramenn
með ungar og glæsilegar stúlkur
upp á arminn.
Og þarna sitja frænkurnar i
hornsófanum, orönar rosknar
og ráðsettar ömmur. Þær eru
skrafhreifar og prúðbúnar og
brosa við smábörnunum sem
skriða i kring um jólatréö, klifra
upp á stólbökum og fara i elt-
ingaleik á milli herbergja.
1 húsbóndaherberginu innan
um bækur og bakkelsi hafa
herrarnir hópað sig saman,
rosknir og ráðsettir menn, -t-
þeir ræöa heimsmálin og láta
lætin i börnunum sem vind um
eyru þjóta — nema þeir sem
bera sig að við aö espa upp i
þeim ólætin, og allt i gamni þó.
Og svo er það blessaður jóla-
sveinninn.
Jólasveinninn minn hefur
mætt samviskusamlega i þetta
fjölskylduboð þau 35 ár sem ég
man eftir, og enn leikur hann
sömu gömlu rulluna, þreyttur
og þyrstur eftir langa og
stranga ferð. Og svei mér þá að
hann hafi haft fataskipti i öll
þessi ár, fötin hans eru orðin
bleikmórauð og gæran hangir i
snjáðum trosum framan i and-
litinu á honum. Aldrei gleymi ég
þvi, hvað hann gat þambaö öliö
af mikilli áfergju I gegnum
þetta hrikalega skegg. Og nú
eru komin ný barnsaugu sem
stara I forundran á þetta furðu-
verk og lauma hendinni i lófann
á mömmu til frekara öryggis, —
hver man ekki þessa hrollvekj-
andi hrifningu!
En i húsbóndaherberginu
sitja herramennirnir og ræöa
heimsmálin...
— Þeir segja að það séu 60%
líkur, — segir einn ráösettur
fjölskyldufaðir og margra
barn^ afi um leið og ég kem inn,
klofandi yfir barnastóöið sem
skriður á gólfinu og leikur sér
viö heimilishundinn.
Olafur
Gislason
skrifar
— O, fjandakornið ætli þurfi
nokkurn likindareikning til, —
segir annar, sem er enn marg-
faldari afi og kominn á eftir-
laun.
Þeir eru að ræöa um atóm-
striðið.
— A sinum tima var ég á móti
hersetunni, en ég veit svei mér
ekki hvað ég á aö segja núna, —
segir sá fyrri.
— Mér finnst þeir menn sem
standa fyrir þessari hersetu
hérna mitt i þéttbýlinu taka á
sig ansi mikla ábyrgð, sem þeir
standa illa undir. Þeir ættu þó
aö minnsta kosti aö skaffa
okkur geislaheld byrgi. Eða
tryggja okkur undankomuleið
þegar sprengjan fellur. Hvaö
eru 120 þúsund manns lengi aö
troöa sér yfir Elliðaárbrúna?
Þaö er lágmark að þeir skaffi
okkur nýja brú og hraðbraut svo
hægt sé að forða fólkinu.
— Oh, þetta fer allt til and-
skotans hvort eö er, — segir sá
þriðji. — Hvaö helduröu að
hraðbraut hafi að segja?
— Mér finnst eiginlega að
þeir sem vilja hafa herinn eigi
aö krefjast þess aö hann veröi
fluttur á Melrakkasléttu. Það
þekkist hvergi i heiminum að
hálf þjóö búi I kring um svona
vitisvirki eins og þeir hafa
þarna i Keflavík...
Nú gerist heimilishundurinn
frekur til jólakræsinganna og
stekkur upp á hlaðið kökuborðið
við ómældan fögnuö barnanna.
— Hvutti, hvutti, hvaöa
græðgi er þetta, svona niður
með þig!
Og börnin lokka hann niður af
borðinu með nokkrum rúsinu-
kökum og kanelsnúðum.
Og inni i hornsófanum sitja
gömlu frænkurnar, sem löngu
eru orönar að ömmum, og
mömmurnar og þær koma og
sussa á börnin og brosa við þeim
og hjala við þau og stoltið skin
úr augum þeirra. Nú á að dansa
i kring um jólatréð segir besta
amman og sest við pianóið.
Heims um ból, helg eru jól, Nú
skalsegja, nú skal segja, hvern-
ig gamlir karlar gera.
Og afarnir i húsbóndaher-
berginu eru reknir i dansinn og
taka upp léttara hjal eða raula
meö sinum lifsreyndu og svo-
litið lifsþreyttu nefum um það
hvernig gamlir karlar taka i
nefið.
— Það er hreinasta hörmung
hvað neftóbaksmenningu okkar
íslendinga hefur hrakað á siðarí
árum, — segir einn þeirra eftir
aö dansinum er lokið.
— Þaö er varla að maður sjái
heiöarlegar dósir lengur, hvað
þá tóbaksbauka. Nei, nú eru það
kökudropaglösin eða plastdós-
irnar sem boðiö er upp á, þaö
var nú eitthvað annað hér i
gamla daga...
— Já, heimur versnandi fer,
— segir þreyttasti afinn...
A Þorláksmessukvöld meðan
drifhvit mjöllin var að færa
okkur jólafriöinn heimsótti ég
vini mina á ööinsgötu 8. Þar
búa óli Haukur og Gulla og
Freyr. Þau gáfu mér jólagjöf
sem mér þótti vænt um. Það er
litið kver sem heitir Almanak
jóðvinafélagsins. Þaö fjallar
um það hvernig hlutskipti
mannanna eru misjöfn i þessu
fjölskylduboði sem við lifum i
hér á jörðinni. A meðan sumir
vinna að þvi að búa til börn, þá
vinna aðrir aö þvi að búa til
atómstríö. Óli Haukur er einn af
þeim mönnum, sem eru hræddir
við atómstriöið. Það eru gömlu
þreyttu afarnir i fjölskyldu-
boðinu sjálfsagt lika. óli
Haukur segir að þaö sé fárán-
legt aö eiga yfir sér þannig
dauödaga eins og atómstriðið
býöur uppá.
,,Að vera fyrirmunaður virðu-
legur dauðdagi. Að vera fyrir-
munað aö sitja gamall i góöum
stól og kveðja lifið eins og tón-
verk, sem þú hefur tekið þátt i
að flytja og þekkir út I hörgul og
heyrir óma I höfði þér löngu
eftir að eyrun eru hætt að nema
hljóöið...”
Og samt á hann Óli Haukur
langt I land með að veröa afi. En
hann hefur stofnað Jóðvinafélag
gegn atómstriði.
Heyriömig, gömlu og þreyttu
afar, eigum viö ekki aö fara á
mótþróaskeiðiö á nýjan leik og
ganga i Jóðvinafélagið hans öla
Hauks?