Þjóðviljinn - 14.01.1982, Blaðsíða 10

10 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 14. janúar 1982
kafbátanna er beitt daglega á
höfunum.
Meginhlutverk bandariska flot-
ans á timum ófriöar (ásamt flot-
um annarra Atlantshafsbanda-
lagsrikja) væru aö likindum
þessi:
— að verja liðs- og birgðaflutn.
yfir Atlantshafiö og innan
átakasvæöa
— stuöningur viö hernaðaraö-
gerðir i landi
— aö hafa eftirlit meö og vera til-
búinn til aö granda eld-
flaugakafbátum Sovétrikj-
anna.
Höfuðmarkmið og tæknileg
gerö flota Sovétmanna og Banda-
rikjamanna á Noröur-Atlantshafi
eru mörkuö af hinni miklu
hernaöarþýöingu hafsvæöisins.
Gagnkafhbátahernaöur hefur
oröiö einkennandi fyrir viöbúnaö
beggja enda þjónar hann öllum
höfuömarkmiöum flotanna ef
undan er skilinn stuðningur við
hernaðaraögeröir á landi og þaö
markmiö sovéska flotans aö
granda bandariskum flugmóður-
skipum. Varnir skipalesta og
varnir eöa árásir á eldflaugakaf-
báta, eru allt hernaöaraögerðir
sem styðjast fyrst og fremst við
gagnkafbátahernaö.
Sjóherir Breta
og Frakka
Aö Islandi undanskildu, hafa öll
þau aðildarriki Atlantshafs-
bandalagsins sem eiga strendur
aö Noröur-Atlantshafi, yfir ein-
hverjum flotastyrk aö ráða. Aö
frátöldum þeim breska og
franska eru þessir flotar fyrst og
fremst ætlaöir til strandvarna en
ekki hernaðaraðgeröa á úthöfum.
Noregur og Holland veröa hér
tekin sem dæmi. I flota Norö-
manna eru 15 dieselkafbátar og 5
freigátur, auk nokkurra smærri
skipa. Hollendingar ganga næst
Bretum og Frökkum I flotastyrk
og eiga 6 dieselkafbáta og 15 her-
skip, auk tundurduflaslæöara og
smærri skipa. I flugher flotans
eru 2 flugsveitir kafbátaleitar-
véla og 2 þyrlusveitir til gagnkaf-
bátahernaöar.
Breski flotinn fellur undir SAC-
LANT, en ber ábyrgö á tveimur
undirherstjórnum og herstjórn-
arsvæöum. Þau eru Aust-
ur-Atlantshaf og Ermasund
ásamt syðri hluta Noröursjávar.
Eru höfuðstöövar f Northwood á
Bretlandi.
Eftirfarandi tafla sýnir sam-
setningu flotans i megindráttum:
Eldflaugakafbátar 4, árasar-
kafbátar 27, herskip 67, flugmóö-
urskip 3.
Flotinn er að stærstum hluta
ætlaður til gagnkafbátahernaðar,
þó aö hann sé einnig búinn vopn-
um gegn herskipum og til loft-
varna. 11 árásarkafbátanna eru
kjarnorkuknúnir en 16 drifnir
diesel-rafvélum. Herskipin eru
allflest búin þyrlum til gagnkaf-
bátahernaöar og flugmóöurskipin
eru sérbyggð i þessu skyni.
Tvö þeirra hafa á aö skipa 5 Sea
Harrier orrustuvélum fyrir lóö-
rétt flugtak og lendingu og 9 Sea
King þyrlum. Þaö þriöja er búiö 5
Sea King og 12 Wessex þyrlum.
Flugvernd frá landi er i sam-
vinnu viö breska flugherinn. Er
gert ráð fyrir f jórum flugsveitum
Nimrod kafbátaleitarvéla og
tveimur flugsveitum Phanton
orrustuvéla. Auk þess, tveimur
flugsveitum af Buccaner, til
árása á herskip. Þá er ein flug-
sveit Vulcan véla til ratsjáreftir-
lits.
Frakkar hafa á aö skipa all-
stórum flota, sem deilist aö mestu
milli Atlantshafs og Miðjaröar-
hafs, en einnig er nokkrum skip-
um stööugt haldiö úti i Indlandi og
i Karabfskahafinu.
Höfuðstöövar Atlantshafsflota-
deildarinnar eru i Brest, og er þar
bækistöö eldflaugakafbátanna,
sem eru 5 talsins. Eru kafbátarn-
ir búnir 16 svonefndum M-20
eldflaugum. Þær eru meö 1 MT
kjarnaoddi og draga 3000 km.
Einnig tilheyra flotadeildinni 6
dieselkafbátar og 16 herskip.
Flugher franska flotans telur
samtals 145 vélar, sem skiptast
milli Atlantshafsins og Miöjarð-
arhafsins.
hernaö. Hafa ber hugfast að flest-
ar flaugar og skeyti flotans má
hlaöa jöfnum höndum meö venju-
legum sprengjuhleöslum og
kjarnhleöslum.
A friöartimum viröist Noröur-
flotinn eiga aö vera liöur I ógnar-
jafnvæginu. 1 þvi skyni halda
Sovétmenn stööugt úti um 15%
eldflaugakafbáta sinna. 1
Barentshafi og Grænlandshafi
eru 1—3 Delta kafbátar og undan
austurströnd Bandarlkjanna eru
1—3 Yankee kafbátar i viöbragös-
stööu. Aö ööru leyti er daglegt út-
hald flotans 1—2 Hotel og Golf
kafbátar undan Nýfundnalandi.
Þeim er aö likindum beint gegn
flugmóöurskipum Bandarikj-
anna, sem hafa heimahöfn I Nor-
folk. Þá eru 1—3 árásarkafbátar,
1—2 herskip og nokkur eftirlits-
skip allajafna á Norður-Atlants-
hafi.
Jafnframt halda Sovétmenn
uppi öflugu eftirliti meö flugvél-
um og kafbátum. Má i þvi sam-
bandi t.d. nefna hlustunardufl
sem komiö er fyrir i Noregshafi.
Senda þau upplýsingar um ferðir
kafbáta til flugvéla, skipa og
gervitungla.
Samanboriö viö Bandarikja-
menn, sem öllum stundum halda
úti um 55% kafbáta sinna er út-
hald eldflaugakafbáta Sovetrikj-
anna mjög litiö, aðeins um t5%.
Sovétmenn hafa eina bjáluöa
áhöfn fyrir hvern kafbá' en
Bandarikjamenn tvær. Þetta
hlýtur aö leiöa til minna úthalds
kafbátanna en skýrir bó ekki hinn
mikla mun. Ýmsar getgátur er
að finna i heimildum um þetta
efni. T.d. að viðhaldi sovéskra
eldflaugakaQiáta sé ábótavant.
Að vandamál séu varöandi fjar-
skipti við Yankee kafbátana. Og
enn, að Sovétmenn óttist ekki
skyndiárás og telji sig geta komið
kafbátunum út I skotstöður þegar
þeir áliti það nauðsynlegt.
Af skrifum Sovétmanna, æfing-
um og gerö flota þeirra má ætla
aö meginhlutverk Norðurflotans
á ófriöartimum sé eftirfarandi:
— að tryggja öryggi Yankee og
Delta kafbátanna
— aö granda flugmóöurskipum
Bandarikja manna
— aö mæta ógnuninni frá eld-
flaugakafbátum Bandarlkja-
manna, Breta og Frakka.
Hernaöarumsvif
Sovéskur Yankee eldflaugakafbátur.
— aö hindra liös-og birgöaflutn-
inga frá Bandarikjunum til
Evrópu
— aö tryggja eigin flotasvæöi
— að styöja hernaðaraðgerðir I
landi
Þaö er vafasamt aö flotinn
valdi öllum þessum hlutverkum i
senn. Telja má vist, aö forgangs-
verkéfni sé að tryggja öryggi
Delta og Yanke kafbátanna, þar
sem þeir snerta beina öryggis-
hagsmuni Sovétrikjanna.
Talið er að Sovétmenn hyggi á
svæðisbundnar varnir komi til
átaka viö Atlantshafsbandalags-
rikin, þ.e. að hindra aðgang óvin-
arins aö ákveönum svæöum.
Eldflaugakafbátar eru eins og áð-
ur er getiö 41 aö tölu. Mannafli
flotans er um 524.000 manns.
Skiptist hann niður á fjóra flota.
Þeir eru: 2. flotinn i Atlantshafi,
3. og 7. flotinn i Kyrrahafi og 6!
flotinn i Miöjaröarhafi.
Eftirfarandi tafla sýnir sam-
setningu 2. flotans (Striking Fleet
Atlantic) sem hefur höfuöstöðvar
iNorfolk, en hefur einnig aöstööu
á fleiri stööum i Bandarikjunum,
sem og utan þeirra (Kúbu, Ný-
fundnaland, Island, Skotland).
Efri hluti töflunnar sýnir heildar-
samsetningu flotans, en neðri
hluti hennar þann hluta hans, sem
haldiö er starfhæfum á hverjum
tima.
Eldflauga- Árásar- kafbátar kafbátar Flug- móður- skip Her- skip Flugher I landi
Heildar- samsetn. 31 43 7 77
Starfhæfur hluti 70- 80% 26 29 5(x) 61 100
(x) Eitt flugmóðurskip er venjuiega haft i 6. flotanum I Miðjarðar-
hafi og annað i Indlandshafi.
Kjarnorkukafbátur I Polarisklassanum.
Auk þess flotastyrks, sem kem-
ur fram á töflunni, tilheyrir flot-
anum nokkur fjöldi landgöngu-
liðsskipa, tundurduflaslæöara og
eftirlits-, eldsneytis-, flutninga-
og birgöaskipa.
Flestir eldflaugakafbáta flot-
ans eru búnir 16 Poseidon C3 eld-
flaugum, sem draga um 4600 km.
Hafa flaugarnar 10 kjarnaodda
með 50 KT hleðslum. Fáeinir kaf-
bátar búnir Polaris eldflaugum
eru enn i flotanum og veröa þeir
siöustu teknir úr umferö á árinu
1981.
Ný gerö kafbáta er i byggingu.
Er hún búin 24 Trident C4 eld-
flaugum sem draga 7400 km.
Fyrsti kafbáturinn af þessari
gerð verður tekinn i gagnið á ár-
inu 1981. Einnig verður Poseidon
eldflaugum skipt út fyrir Trident
oghöfðu sex slikir kafbátar verið
teknir f notkun i ársbyrjun 1981.
Nær þvi allir árásarkafbátanna
eru milli 3600—6000 tonna kjarn-
orkuknúnir tundurskeytakafbát-
ar sérstaklega ætlaöir fyrir gagn-
kafbátahernað. Auk tundurskeyt-
anna eru þeir einnig byggðir fyrir
skammdrægar eldflaugar meö
kjarnaoddum (SUBROC)'og nýj-
ustu kafbátarnir — svonefnd Los
Angeles gerö, hefur aö auki
Harpoon stýriflaugar til aö
granda skipum.
Herskip flotans, beitiskip, tund-
urspillar og freigátur eru búin
flugskeytum gegn skipum og til
loftvarna. Mikil áhersla er lögö á
gagnkafbátahernaö og skipin bú-
in eldflaugum, tundurskeytum og
djúpsprengjum i þvi skyni.
Eigi floti aö geta athafnaö sig á
úthöfunum, veröur hann að njóta
flugverndar. Þess vegna eru flug-
móöurskip Bandarikjamanna al-
mennt talin grundvöllur flota-
styrks þeirra. Flest flugmóöur-
skipanna hafa á aö skipa 85—95
flugvélum. Venjulega eru um
borö tvær orrustuflugsveitir (F-4,
F-14,) tvær sveitir sprengjuflug-
véla (A-6, A-7), ein flugsveit kaf-
bátaleitarvéla (S-3 Viking), þyrl-
ur til gagnkafbátahernaöar
(SH-3) og einnig nokkrar vélar til
rafeindahernaöar, eftirlits og
stjórnunar.
Meiri hluti flughers er staösett-
ur á flugmóöurskipunum en einn-
ig tilheyra flotanum milli 90 og
lOOOrion P-3C kafbátaleitarvélar
sem flestar eru staðsettar i
Bandarikjunum.
A austanveröu Atlantshafi er
daglega haldiö úti u.þ.b. 4 her-
skipum og 3 árásarkafbátum, auk
20—22 kafbátaleitarvéla. Er ein
flugsveit kafbátaleitarvéla stað-
sett á íslandi. Um 55% eldflauga-
Skiptist svæöiö 1 tvennt; á innra
varnarsvæöi myndu þeir miöa aö
þvi aö halda yfirráðum i skjóli
hernaöaryfirburöa en berjast um
yfirráö á ytra varnarsvæðinu.
Hvernig þetta gengi til i Noregs-
og Noröur-Atlantshafi eru aö
sjálfsögöu getsakir einar. Sumir
sérfræöingar halda þvi fram, aö
Sovétmenn hyggi þar á „fram-
lengda” svæðisbundna vörn og
geri ráö fyrir fremri varnarlinu á
bilinu milli Grænlands—Islands
og Bretlands. Þetta er hugsan- :
legt einkum ef haft er i huga hve
mikilvægt Noragshaf er öryggis-
hagsmunum Sovétmanna. En hætt
er viö, aö fremri varnarlina, svo
langt frá heimahöfn, heföi tiltölu-
lega veika flugvernd nema aö til
kæmu fleiri og stærri flugmóöur-
skip eöa aögangur aö flugvöllum i
rikjum viö Noregshaf.
Beitiskipiö Kirov er nýjasta og fullkomnasta herskip Noröurflota
Sovétrikjanna. Myndin er tekin I Noregshafi haustiö 1980.
2. flotí
Bandaríkjanna
Sjóherir aðildarrikja Atlants-
hafsbandalagsins falla undir eina
yfirherstjðrn samkvæmt flóknu
skipulagi, sem ekki veröur rakið
hér. Atlantshafið, frá norðurpól
aö nyröri hvarfbaug krabbans
fellur undir eina yfirherstjórn og
hefur Bandarikjamaöur hana Bandariskur tundurspillir af gerðinni Spruance.
meö höndum (SACLANT — Sup-
reme Allied Commander Atlant-
ic) SACLANT ræöur yfir sex und-
irherstjórnum og herstjórnar-
svæöum. Nægir hér aö nefna tvö
þeirra, austanvert- og vestanvert
Atlantshafiö. Er herstjórn aust-
ur-svæöisins i höndum breska
flotans.
SACLANT, hefur höfuöstöövar i
Norfolk i Bandarikjunum og ræö-
ur á friðartimum aðeins fyrir
Fastaflota Atlantshafsbanda-
lagsins (STANAVFORLANT —
Standing Naval Forces Atlantic)
sem venjulega samanstendur af
4—7 herskipum frá mismunandi
aðildarrikjum bandalagsins. A Bandariskur árásarkafbátur af geröinni Sturgeon
ófriöartimum er stjórn banda-
riska flotans i Atlantshafi, (CIN-
CLANT — Commaner in Chief
Atlantic) þ.e. 2.flotans, einnig I
höndum SACLAND.
1 heild telur bandariski flotinn
180 stærri herskip, þar af 13 flug-
móöurskip og 80 árásarkafbáta.