Þjóðviljinn - 29.01.1982, Blaðsíða 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 29. janúar 1982
Skýrsla ríkisstj órnarinnar um aðgerðir í efnahagsmálum
Niðurf ærsla verðlags -
óbreytt verðbótakerfi
Breyttar
þj óðf élagshorf ur
Horfur um ytri skilyrði
þjóðarbúsins og aflaverðmæti
hafa breysttil hins verra frá því
er þjóðhagsáætlun fyrir árið
1982 var lögð fram á Alþingi í
október 1981.
Otlit er fyrir, að áfram haldi
erfiðleikar i efnahagsli'fi við-
skiptalanda okkar. Þetta ástand
heldur niðri verði og dregur úr
sölu á ýmsum framleiðsluvör-
um íslendinga. Þegar hefur
gætt sölutregðu á áli og kisil-
járni og blikur eru á lofti um
verðlag og söluhorfur á einum
mikilvægasta markaði fs-
lendinga, Bandarikjamarkaði.
Þá hefur og orðið brestur i
einum mikilvægasta fiskstofni
landsmanna, loðnustofninum. A
siðastliðnu hausti var þvi spáð
að unnt yrði að veiða i ár svipað
magn og veitt var á siðasta ári.
Útflutningsverðmæti loðnuaf-
urða var i' fyrra um 420 millj.
kr., eða tæp 8% af verðmæti út-
fluttra sjávarafurða. Arið áður
var þetta hlutfall um 13%. Nú er
talið,að ekki verðiunnt að veiða
nema hluta þess magns, sem
gert var ráð fyrir.
I október s.I. var talið, að út-
flutningur á árinu 1982 myndi
vaxa um 3-4%. NU eru hins veg-
ar likur á, að útflutningstekjur
Islendinga vaxi ekki i ar.
Þjóðartekjur tslendinga og
þjóðarframleiðsla munu þvi
standa i' stað eða jafnvel drag-
ast saman á þessu ári, en það
hefur ekki gerst siðan árið 1975.
Vegna þessarar versnandi
stöðu i þjóðarbúskapnum og til
þess að koma i veg fyrir vax-
andi verðbólgu og viðskipta-
halla, ber til þess brýna
nauðsyn, að gerðar verði sér-
stakar ráðstafanir i efnahags-
málum.
Markmið í
efnahagsmálum
Höfuðmarkmið rikisstjórnar-
innar i efnahagsmálum verða
hin sömu og sett voru fram i
efnahagsáætlun frá 31. desem-
ber 1980.
Þessi markmið eru:
öflugt atvinnulif og næg at-
vinna fyrir alla iandsmenn.
Hjöðnun verðbólgu. Trygging
kaupmáttar.
A liðnu ári tókst að ná þessum
markmiðum.
Langvarandi samdráttur i
efnahagslifi vfða um heim gerir
Islendingum erfiðara að halda
uppi nægri atvinnu. Þetta tókst
þó á nýliðnu ári og rikisstjórnin
mun áfram hafa það að leiðar-
ljósi við mörkun efnahagsstefn-
unnar, að tryggð verði næg at-
vinna fyrir alla landsmenn.
Rikisstjórnin mun miða aðrar
aðgerðirsi'nari efnahagsmálum
við það, að þessu höfuðmark-
miði verði náð.
Vegna ytri aðstæðna verður
torsóttara i ár en i fyrra að ná
stórum áfanga i hjöðnun verð-
bdlgu. A siðasta ári lækkaði
verðbólgan ans og að var stefnt
úrum 60% sem hún hafði verið i
undanfarin tvö ár, niður i um
40%. Rfkisstjórnin hefur nú að
nýju sett sér markmið i' efna-
hagsmálum, sem hUn telur
raunhæf við núverandi aðstæður
i þjóðarbúinu. Stefnt verður að
þvf, að verðbólgan frá upphafi
til loka ársins 1982 verði ekki
meiri en um 35% og að hraði
verðbólgunnar verði kominn
niður i um 30% á siðari hluta
ársins.
A liðnu ári tókst með hjaðn-
andi verðbólgu að verja kaup-
máttráðstöfunartekna almenn-
ings, en án sérstakra aðgerða i
upphafi ársins hefði kaup-
mátturinn rýrnað. Rikisstjórnin
mun einnig á þessu ári leggja
áherslu á að verja kaupmátt
eins og kostur er.
Nýtt við-
miðunarkerfi
Rikisstjórnin mun nú þegar
stofna til viðræðna við samtök
launafólks og aðra hagsmuna-
aðila atvinnulifsins um við-
miðunarkerfi, sem gæti komið i
stað núverandi visitölukerfis og
tryggt kaupmátt og jöfnun lifs-
Þingsjá
kjara, en væri laust við höfuð-
ókosti þesskerfis, sem nú gildir.
M.a. verði reyntað finna leið til
þess, að ráðstafanir til að jafna
orkukostnað landsmanna valdi
ekki aukinni verðbólgu.
Þá mun rikisstjómin hefja
viðræður við aðila að verð-
myndunarkerfi sjávarútvegs og
landbúnaðar um breytingar á
skipan þeirra mála, sem stuðlað
gætu að hjöðnun verðbólgu, en
tryggt um leið afkomu i grein-
um þessum.
Atvinnumál
Það er forsenda frekari
árangurs i efnahagsmálum og
grundvöllur vaxandi þjóðar-
tekna á næstu árum, að atvinnu-
vegirnir búi við traustan grund-
völl. Rikisstjörnin mun kapp-
kosta að bæta og jafna starfs-
skilyrði atvinnuveganna og um
leið stuðla að hagkvæmari fjár-
festingu i atvinnutækjum en
verið hefur.
I þessu skyni hefur verið
ákveðið að lækka launaskatt i
iðnaði og fiskvinnslu úr 3,5% i
3,5% og stimpilgjöld af afurða-
lánum úr 1% f 0,3%. Jafnframt
verður heimild til álagningar
aðstöðugjalds samræmd.
Rikisstjórnin mun beita sér
fyrir aðgerðum til styrktar ein-
stökum iðngreinum, sem eiga i
vök að verjast vegna inn-
flutnings á vörum, sem eru
seldar á óeðlilega lágu verði
vegna opinberra styrktarað-
gerða i framleiðslulandinu.
A næstu mánuðum verður
gerð sérstök úttekt á iðnaði og
fiskvinnslu með hagræðingu,
aukna framleiðni og betri nýt-
ingu fjármuna fyrir augum.
Sérstaklega verður endur-
skoðuð tollheimta af tækjum til
atvinnureksturs til þess að bæta
möguleika á framleiðniaukn-
ingu i þessum greinum.
Með tilliti til þess, að ekki
verðurhjá þvi komist, að loðnu-
flotinn fái i' auknum mæli
heimUd til þorskveiða, verða
settar strangari reglur til að
koma i veg fyrir frekari stækk-
un fiskveiðiflotans, án þess þó
að stöðva nauðsynlega endur-
nýjun. t þessu sambandi verður
Úreldingarsjóður fiskiskipa
efldur.
Peningamál
Með sérstökum aðgerðum i
peningamálum mun rikisstjórn-
in reyna að tryggja, að þessi
þáttur efnahagslifsins stuðli að
auknu jafnvægi og hjöðnun
verðbólgu. Aætlanagerð um
peningamál verði notuð i þvi
skyni, að þróun helstu peninga-
stærða miðist við þann ramma,
sem efnahagsstefna og mark-
mið rikisstjórnarinnar myndar.
Aðhald i peningamálum verði
aukið með ýmsum ráðstöfunum
og látið ná til allra þatta, sem
áhrif hafa á þróun útlána og
peningamagns. Meðal annars
verði sveigjanlegri bindiskyldu
beittiþessu skyni.Lagtverði að
innlánsstofnunum að gæta ýtr-
asta aðhalds i útlánum, þannig
að þau verði i samræmi við
efnahagsstefnuna.
Unnið verður að þvi að draga
úr fjármagnskostnaði, m.a.
með lækkun vaxta i samræmi
við hjöðnun verðbólgu.
Rikisstjórnin mun beita sér
fyrir nýrri lagasetningu um
meðferð hagnaðar Seðlabanka
lslands.
Erlendar
lántökur
Ráðstafanir verði gerðar til
þess að draga úr erlendum lán-
tökum. í þvi skyni verður leitað
samkomulags við viðskipta-
bankana um aukna þátttöku
innlendra lánastofnana i' fjár-
mögnun framkvæmda.
Stefnt verður að þvl að auka
innlendan sparnað til þess að
draga úr þörf á erlendum lán-
um. Ýmsir möguleikar verða
kannaðir i þessu sambar.di, þar
á meðal að nota skattalög i
auknum mæli til þess að örva
sparnað.
Verðlagsmál
t verðlagsmálum verður við
það miðað að draga úr opinber-
um afskiptum af verðmyndun
og auka sveigjanleika i verð-
myndunarkerfinu, samkvæmt
frumvarpi, sem lagt verður
fram á Alþingi á næstu dögum.
Tekið verður upp nýtt fyrir-
komulag, sem miðar að þvi að
verðgæsla komi ivaxandi mæli i
stað beinna verðlagsákvæða.
Stuðlað verði að hagkvæmari
innkaupum til landsins.
Sveitarstjórnir fái heimild til
þess að breyta gjaldskrám
fyrirtækja sinna sem nemur
hækkun byggingarvisitölu, án
sérstaks leyfis frá rikisvaldinu.
Dregið úr
hækkun
verðlags
Rikisstjómin mun á næstu
mánuðum draga úr hækkun
framfærslukostnaðar með
lækkun tolla og auknum niður-
greiðslum á búvöru.
Þessar aðgerðireiga aðdraga
úr ársfjórðungshækkunum
verðlags á fyrri hluta ársins um
6%.
Kostnaður við þetta, ásamt
lækkun launaskatts og stimpil-
gjalda, mun verða nálægt 400
mölj. kr. Fjárverður aflað með
eftirfarandi hætti:
Sparnaður í
ríkisrekstri
Rikisstjórnin mun beita sér
fyrir niðurskurði á rikisútgjöld-
um og fyrir sparnaði f rekstri
rikisins og stofnana þess.
Dregið verður úr útgjöldum
rikisins um 120 millj. kr. f ár.
Önnur
fjáröflun
Það fé, sem ætlað var á fjár-
lögum til niðurgreiðslna og til
þess að mæta óvissum útgjöld-
um í launa- og kjaramálum,
verður notað i þessu skyni.
Lagður verði skattur á banka
og sparisjóði.
Lagt verði á sérstakt toilaf-
greiðslugjald við tollmeðferð
vöru, samkvæmt nánari regl-
um, sem kynntar verða á næst-
unni. Greiðslufrestur á að-
flutningsgjöldum, svonefnd toll-
krít, verður tekin upp i áföngum
frá næstu áramótum að telja en
þvi fyrirkomulagi er ætlað að
stuðla að hagkvæmari inn-
kaupum og almennri hag-
ræðingu i innflutningsverslun.
Jafnframt verða gerðar
ráðstafanir til þess að þessi
breyting komi ekki niður á is-
lenskum iðnaði.
Lán til
húsbyggjenda
Rikisstjórnin mun taka til
sérstakrar athugunar vanda
þeirra, sem í fyrsta sinn kaupa
eða byggja eigiðibúðarhúsnæði.
Lán Húsnæðisstofnunar til hús-
byggjenda sem byggja i fyrsta
sinn, verða hækkuð og teknar
verða upp viðræður við banka
og sparisjóði um lengingu lána
húsbyggjenda og ibúðakaup-
enda með skuldbreytingu
svipaðri þeirri, sem fram-
kvæmd var á sfðasta ári.
Frá Alþingi
Rikisstjórnin
J
Gera verður
grelnarmun
á skoðunum
og fræði-
legum
niðurstöðum
segir dr. Ólafur R.
Dýrmundsson
Lögð hefur nú verið fram á Al-
þingi þingsályktunartillaga um
nýja landgræðsluáætlun. 1 um-
ræðum um hana hefur a.m.k. einn
þingmaður haft það á orði, að um
verulega rányrkju og ofbeit væri
að ræða á „viðáttumiklum heiða-
löndum”. I tilefni af þessum um-
mælum liringdi blaðið i ólaf R.
Dýrmundsson, landnýtingar-
ráðunaut Búnaðarfélags tslands
og spurði um álit hans á þeim.
— Jú, það er rétt að búið er að
gera umfangsmiklar gróðurrann-
sóknir, sagði Ölafur. — En kjarni
málsins er sá, að niðurstöður
þeirra virðast bara alls ekki
liggja fyrir. Að minnsta kosti veit
ég ekki til þess að þær hafi verið
gerðar opinberar. Við höfum ekki
i höndunum neina skrá eða
skýrslu um það, hvaða svæði eru
talin ofbeitt og hvað mikla beit
megi bjóða þeim og hefur þó Bún-
aöarþing farið fram á að fá yfirlit
um beitarþol hinna ýmsu svæða.
Á lika lund er það með itöluna.
Það hefur verið beðið um itölu.
En það hefur reynst erfitt að fá
þær upplýsingar, sem leggja
verður til grundvallar itölunni.
I þessum efnum mætti taka
Hafrannsóknarstofnunina til
fyirimyndar. Hún rannsakar
ástand fiskistofnanna og gerði til-
lögur um veiöar. Veiðisvæðið var
hólfaö niður og siðan beitt veiði-
takmörkunum. Þannig þurfum
við lika að fara að með þurr-
lendið. En þar hefur hluturinn
legið eftir. Menn geta haft ýmsar
skoðanir á þessum málum en á
meðan niðurstöður rannsókna
liggja ekki fyrir og tillögur
byggðar á þeim, svifum við i
lausu lofti með aðgerðir. Menn
verða að kunna að gera greinar-
mun á skoðunum og fræðilegum
niðurstöðum.
A það má svo benda, sagði
ólafur, — að sauðfé á íandinu
mun hafa fækkað um 100 þús.
siöan 1977, og vera nú um 800 þús.
Um helmingur þessa fjár mun
ganga i heimalöndum yfir
sumarið. Hross gera það einnig
að verulegu leyti, en þeim hefur
hinsvegar fjölgað, eru liklega um
60 þús. Má ætla að þau taki til sin
um 1/3 af úthagabeitinni.
Mönnum hefur orðið nokkuð
tiðrætt um fallþunga dilka i þess-
um umræöum. En fallþungi fer
eftir svo ákafiega mörgu. Flestir
vita, að hann er oft og einatt mjög
mismunandi milli einstakra
bæja I sömu sveit með sama af-
rétt. Og það er ekkert sjálfgefið
mál að fallþungi sé „gegnum-
sneitt” meiri i góðsveitum, sem
svo nefnast. Það er oft þægilegt
að einfalda fyrir sér hlutina en
þau vinnubrögð hvorki skýra né
leysa nokkurt mál.
Engum ætti svo að þurfa aö
segja, að það er fleira en beitin
sem áhrif hefur á ástand gróðurs
hverju sinni. Þar kemur m.a.
veðráttan til og ætti sumarið 1979
að hafa minnt menn á það og
raunar einnig sl. sumar, þótt
nokkuð lagaöist þá með sprettu er
á leið.
— mhg