Þjóðviljinn - 20.02.1982, Síða 15

Laugardagur 20. febrdar 1982 ÞjÓÐVILJINN — SIÐA 15
stóö fyrir. Hann var félaginu vin-
samlegur i byrjun, hefur senni-
lega ekki trúaö á langlifi krógans.
En þegar hann vildi ekki gefa upp
öndina heldur færöist allur i auk-
ana, þá sneri bóröur viö blaöinu
og varö nú hin haröasta rimma,
eins og útsvarsmáliö er frægt
dæmi um. Þá benda þeir Benedikt
á aö kaupfélagiö sé ekki gróöa-
fyrirtæki heldur sé grundvallar-
atriöiö samábyrgö og hagur
heildarinnar, gagnstætt einka-
verslunum, sem reknar séu i
ágóöaskyni.
Forvigismenn kaupfélagsins
voru mjög róttækir I þjóöfélags-
legum skilningi. Þeir litu á sam-
vinnuhreyfinguna sem þátt i
sósialisma, sbr. bréf Benedikts til
vinar sins, Siguröar á Ysta-Felli,
frá árinu 1903 og birt er hér i
blaöinu.
Ófeigur í Skörðum
og félagar
Atökin viö Þórö Guöjohnsen og
deilan viö Húsavikurhrepp um út-
svariö skerpti sýn þessara manna
á eöli samvinnufélagsskaparins
og tilgang, og þaö, samhliöa
alhliöa pólitiskum áhuga þeirra
leiddi til stofnunar leynifélagsins
Ofeigs I Sköröum og félaga, 14.
des. 1888. Sá félagsskapur var tvi-
þættur: Annarsvegar var hiö
pólitiska leynifélag og foringi
þess var Pétur á Gautlöndum.
Tilgangur félagsins var aö:
„Efla samtök og samvinnu
þeirra yngri manna i héraöinu,
sem fylgja vilja frjálslyndri
framsóknarstefnu I félagsmálum
og menntamálum, eyöa hleypi-
dómum, vanafestu og sér-
gæöingshætti, en efla sanna
menntun og menningu, samhjálp
og samviskufrelsi”.
Og til þess aö efla sig til þessara
átaka stofna þeir ári siöar samtök
til kaupa á erlendum bókum. Þaö
var annar þáttur félagsins og þau
samtök um bókakaup voru öllum
opin. 1 bókakaupum félagsins var
Bendikt hjartaö og heilinn. Hann
réöi langmestu um bókakaupin
Frá Húsavik. Uppskipun meö gamia laginu
þótt Pétur á Gautlöndum kæmi
þar einnig viö sögu. Bókakaupa-
félagiö starfaöi frá 1889 til 1905.
Þá gefa þeir bókasafniö, sem
alltaf var varöveitt á Auönum,
sameinuöu þaö bókasafni
Lestrarfélags Húsavikur og uröu
þessi tvö söfn siöan stofninn i
Héraösbókasafni Þingeyinga, en
viö þaö var Benedikt bókavöröur
til æviloka, og sá jafnframt um
bókakaupin. 1 vali slnu lagði
Benedikt einkum áherslu á
þrennskonar bækur: skáldverk
eftir samtimahöfunda, einkum
frá Norðurlöndunum, bækur um
félagsfræöi, heimspeki og stjórn-
mál og loks hagnýt fræöslurit af
ýmsum toga. Reyfarar voru fá-
séöir i bókasafni Benedikts. Þetta
bókasafn myndaöi jaröveginn
fyrir félagsmálastarfsemi Þing-
eyinga kringum aldamótin, sem
og fyrir þingeysku skáldin á
þessum árum. Þau nutu þess aö
geta ausiö af þeim fjársjóöi, sem
þetta merkilega bókasafn var i
umsjá Benedikts. Þaö var meö
algerum ólikindum hverju þessi
maöur kom I verk þvi öll voru
þessi störf unnin I þeim tóm-
stundum, sem gáfust frá brauö-
stritinu.
Reiöingahestarnir biöa þess hjá Kaupfélagshúsunum aö varningnum sé lyft á klakk. Gamia kirkjan og
prestssetriö i baksýn.
Hamingjumaður
Og alltaf var hann óþreytandi viö’
aö útbreiöa samvinnustefnuna.
Ariö 1890hófst útgáfa Öfeigs, sem
var handskrifaö blaö Kaupfélags
Þingeyinga og sent i allar deildir
félagsins. Kom þaö út i 41 ár.
Benedikt skrifaöi oftast sjálfur
a.m.k. tvö eintök af þvi. Sjálfur
samdi hann einnig mikinn hluta
efnisins.
Ég býst við þvi aö Benedikt frá
Auönum hafi taliö sig vera ham-
ingjumann. Og trúlega hefur
hamingja hans ööru fremur veriö
fólgin i þvi, aö ná aldrei neinu
lokamarki. Þegar einn sigur var
unninn reis honum jafnan nýtt
„fjall i fang”, sem einnig þurfti
aö klifa. Þessvegna gat hann
aldrei staönaö. Hann stóö ávallt i
lifskvikunni miöri. Þaö er eöli
mikilla leiötoga. —mhg
iM
&
's82
Y3
MATTUR HINNA MORGU
Kaupfélögin voru í
upphafi stofnuð til að útvega
félagsmönnum sínum nauðsynjar á réttu verði.
Alla tíð síðan hafa kaupfélögin og síðar Samb-
andið lagt mikla áherslu á matvöruverslunina og
fitjað upp á mörgum nýjungum í henni.
Eitt af því er Grunnvörufyrirkomulagið, sem tekið var upp í kaupfélögunum
á síðastliðnu ári og lækkaði verulega verð á nauðsynjavörum heimilanna,
en þó einkum þeim vörum, sem eru einna stærstir útgjaldaliðir í daglegum innkaupum þeirra.
Grunnvaran varð strax afar eftirsótt og hefur skilað viðskiptavinum kaupfélaganna umtalsverðri hagsbót. Á
þennan hátt er,enn sem fyrr leitað leiða og allra ráða til að halda niðri verði vöru og þjónustu í landinu.
$ KaupSélögin
Matvöruinn
flutningur
í lOOár