Þjóðviljinn - 15.04.1982, Blaðsíða 5

Þjóðviljinn - 15.04.1982, Blaðsíða 5
Fimmtudagur 15. april 1982 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 5 Mesta atvinnuleysi í fimmtíu ár: Atvinnuleysið í Vestur-Evrópu hefur ekki verið meira en nú í fimmtíu ár og enn fer ástandið versnandi. Þetta er ein af ástæðunum fyrir því, að stjórnmálamenn og talsmenn verkalýðshreyf- ingarinnar eru í vaxandi mæli spurðir að þvi, hvort þeir fallist á að stytta vinnutímann með það f yrir augum að fleiri fái vinnu. Svörin eru misjöfn, flestir tals- menn verkalýöshreyfingarinnar eru þó andvigir slikri stefnu og segja aö meö henni sé ekki veriö aö sýna hinum atvinnulausu sam- stööu. Heldur sé veriö aö mæla meö þvi aö menn aölagist þeim forsendum sem atvinnurekendur hafa skapaö. Svo mælir t.d. Gunnar Nilsson, formaður sænska alþýöusambandsins. Aðrir segja, og þá formaður rlkis- starfsmanna i sama landi, Svi- þjóö, aö svo geti fariö aö enginn leiö veröi eftir önnur en fara inn á þessa braut. Tveir straumar Á Norðurlöndum hafa flestir talsmenn verkalýöshreyfingar- innar haft svipuð viðhorf og Gunnar Nilsson. Þeir telja dreif- ingu verkefna á fleiri hendur með styttum vinnutima, lækkuðum eftirlaunaaldri, lengri frium — allt i þvi skyni að fleiri fái vinnu — vera uppgjöf gagnvart vand- anum. Samt verða menn bæði þar og annarsstaöar varir viö vissan ágreining um þessi efni. Ástæöan er sú, að æ fleiri verkalýössamtök hafa, nauöug viljug, orðiö aö gera það upp við sig, hvort þau vilji i samningum leggja meiri áherslu á rauntekjur eöa atvinnumögu- leikasins fólks. 1 löndum þar sem atvinnuleysiö hefur verið meira og staöiö lengur, eins og t.d. á Italiu, hefur lengi verið nokkur streita milli „launasinna” og „atvinnusinna” i verkalýös- hreyfingu, og hefur afstaöan farið mjög eftir þvi, hvað hefur heitast brunniö á skjólstæöingum hvers Iatvinnuleit — sem æsjaldnarber árangur. og eins oddvitans i launamanna- samtökum. Vonleysið Astæöurnar fyrir þvi, aö einnig á Noröurlöndum er nú fariö aö ræða um „dreifingu vinnutæki- færa” — eins þótt það þýöi i raun að verkafólk lækki i tekjum, eru ýmislegar. Það hefur verið bent á þaö að þessi þróun er aö nokkru leyti hafin nú þegar. Til dæmis að taka fjölgaði vinnandi mönnum i Sviþjóö um 10% á áttunda ára- tugnum, en heildarfjöldi vinnu- stunda minnkaði um 5% á sama tima. Fleiri hendur unnu i reynd færri verk. f annan stað hefur hröð þróun tækninnar (tölvur, sjálfvirkar vélar) á siöari árum, ásamt vesældarlegum horfum i alþjóð- legu efnahagslifi gert þaö aö verkum, aö menn búast ekki við þvi aö hægt verði aö skapa ný störf svo neinu nemi. Tilraun Frakka Tilraunir til aö skipta vinnunni milli fleiri en áður eru nú gerðar i Frakklandi undir vinstristjórn Mitterrands, og fyljgast menn að vonum spenntir með framvindu mála þar. Þar gerðist þaö i byrjun febrúar að vinnuvikan var stytt i 39 stundir (úr 40) og átti þetta að veröa fyrsta skerfiö til 35 stunda vinnuviku sem Mitterrand forseti haföi sett i kosningastefnuskrá sina i fyrra. Um leið var eftir- launaaldur lækkaöur úr 65 árum i 60 ár, bætt við fimmtu orlofsviku og fækkaö hámarksfjölda vinnu- stunda sem unnar eru i eftir- vinnu. En það hefur ekki fengist á hreint hvernig sjá eigi fyrir kostnaði af þessum breytingum. Mitterrand forseti sagöi aö raun- tekjur ættu ekki aö lækka viö styttingu vinnuviku, en verka- málaráöherra hans var á ööru máli. Niðurstaðan varð svo á þá leið, að stjórnin lýsti þvi yfir aö aðilar vinnumarkaöarins ættu aö koma sér saman um þessi mál. Það hefur að sönnu gerst hér og þar, en meö mismunandi hætti, en viða samdist ekki og kom til verkfalla og átaka ýmiskonar út af þessu máli. Mauroy, forsætisráðherra Frakklands, hefur sagt, aö hann liti svo á að stytting vinnutimans muni, ásamt ýmislegum örvandi aðgerðum (aukning verkefna i opinberum geira ofl.) veröa til þess aö 200 þúsund ný störf skap- ist. Og veitir ekki af, þvi að nú er tala atvinnuleysingja i Frakk- landi komin upp i tvær miljónir. Hitt vita menn enn ekki, hvort þessir reikningar Mauroy ganga upp — en vitaskuld fylgist saman- lögð verklýöshreyfing Evrópu með þvi af miklum áhuga. Stilla á undan stormi Hiö mikla atvinnuleysi i álfunni hefur að sjálfsögðu margvislegar félagslegar afleiöingar. Margir sem um fjalla undrast þaö, aö enn hefur það ekki eflt með atvinnu- leysingjum pólitiska róttækni sem standist samanburö við rót- tækni á krepputima fjórða ára- tugarins. Enn sem komiö er, er uppgjöf og sinnuleysi, i bland viö einstaka heiftaraðgeröir — ekki sist hjá ungu fólki — þaö sem mest ber á. En það getur einnig verið aö hér sé aöeins um logn á undan stormi aö ræða. áb tók saman. Stytting viniuitímans fær leið gegn atvinnuleysi? Hvað gerist við Falklandseyj ar ? Hvorugur vinnur hernaðar- sigur Það hefur helst gerst í IFalklandseyjamálinu að Bretar hafa lýst um- . hverfi þeirra hernaðar- [ svæði og Nott hermála- I ráðherra hefur lýst því , yfir að Bretar verði | fyrstir til að skjóta ef argentínsk skip komi inn I á svæðið. Bretar hafa fengið allmikinn styrk af Efnahagsbandalaginu, I en vafasamt er talið að • þeir geti unnið hernaðar- I sigur á Argentínumönn- um ef til átaka kemur. A blaöalausum dögum páska- helgar hafa menn getaö fylgst itarlega i sjónvarpi meö feröum Haigs utanrikisráöherra Bandarikjanna, sem hefur reynt að miöla málum milli stjórna Bretlands og Argentinu. Hann hefur ekki haft erindi sem erfiöi, og ekki er vitaö hve langt aöilar eru reiöubúnir aö ganga i samkomulagsátt, enda er póli- tisk framtlö bæöi Thatcher for- sætisráöherra og Galdieri for- seta i húfi. Dýrt spaug Ýmislegt bendir til þess aö tvær grimur séu runnar á Arg- entinumenn vegna framvindu málsins. Liklega veldur þaö mestu, aö ævintýri þetta er þeim mjög dýrkeypt. Argen- tinumenn búa nú viö 150% verð- bólgu, iðnaðarframleiðsla hefur skroppiö saman um 40% á siö- astliðnum tólf mánuöum og er- lendar skuldir eru gífurlegar og meiri en Pólverja sem oft er vitnaö til I þeim efnum. Hernaö- arævintýriö viö Falklandseyjar mun þegar hafa kostaö argen- tinska rikiö um 700 miljarti króna eöa sem þvi svarar. Og nú veröa Argentinumenn fyrir miklu tjóni vegna þess aö Efna- hagsbandalagiö hefur stöövaö viöskipti viö landiö. Verður barist? Timinn þessa daga er vel nýttur i fjölmiölum til aö spá þvi hvaö gerist þegar breska flota- deildin, sem nú siglir suöur um höfin, kemur að Falklandseyj- um. Alþjóðleg stofnun i London sem fæst viö herfræöirannsókn- Argentínskir hermenn komnir inn á heimili Falklandseyings. ir (IISS) telur, að samnings- staöa Breta viö „djarfa hernaö- araðgerö” geti styrkt samn- ingsstööu þeirra i málinu, en hinsvegar hafi þeir enga mögu- leika á aö hrekja Argentinu- menn frá eyjaklasanum. Einn af talsmönnum stofnun- arinnar segir aö hvorugur veröi sigurvegari i vopnuöum átök- um, og aö Bretar hafi takmark- aö svigrúm til aögeröa. Möguleikar IISS telur, aö breski flotinn eigi þess kost aö gera loftárásir á Argentinu, setja hafnbann á Buenos Aires, eöa Falklands- eyjar, setja liö á land einhvers- staöar á eyjunum eöa taka aftur eyna Suöur-Georgiu, sem Ar- gentinumenn hafa einnig tekið á sitt vald. En þvi er viö bætt, aö þaö sé alls ekki framkvæmanlegt að láta breskt liö ganga á land i Ar- gentinu, og þaö sé ekki hægt að taka aftur höfuöborg Falklands eyjanna, Port Stanley, án þess að valda miklu manntjóni, bæöi meðal eyjaskeggja og i striö- andi hersveitum. Sérfræðing- arnir telja að það væri hægt að setja hafnbann á Falklandseyj- ar, en erfitt að fylgja þvi eftir vegna yfirburöa Argentinu- manna i lofti. Liklegast er taliö að reynt verði að taka aftur Suö- ur-Georgiu eða setja liö á land einhversstaöar á eyjunum langt frá Port Stanley meö þaö fyrir augum aö leggja áherslu á nær- veru Breta á eyjunum. Lofað litsjónvarpi! Eins og áöur hefur veriö frá skýrt voru bresk blöö yfirleitt mjög harðorð og herská i garö Argentinumanna fyrst eftir inn- rásina, en tónninn i þeim hefur nú breyst aö nokkru. Nokkur þeirra, t.d. Guardian og Finan- cial Times, hafa spurt aö þvi, hvort það loforö sem gefið var Falklandseyjabúum — að þeir myndu frelsaöir — væri skyn- samlegt. Reyndar ber mönnum ekki saman um viöbrögö Falk- landseyinga. Þeir hafa marg- lýst þvi yfir aö þeir vilji vera breskir. En nú má i ýmsum blööum lesa, að þeir séu tiltölu- lega ánægöir með framkomu argentinskra hermanna — sem hafa m.a. lofað þeim litsjón- varpssendingum frá væntan- legri heimsmeistarakeppni i fótbolta! (Kannast menn við hliöstæður?). Þá berast fregnir um aö allmargir eyjaskeggjar hafi komið bréfi á framfæri viö sendiráö Breta i Uruguay þar sem þeir biöji þess lengstra oröa aö ekki verði gerö bresk innrás á Falklandseyjar — að öörum kosti veröi þeir sjálfir fluttir burt til aö þurfa ekki að standa i skotlinunni miöri. —áb tók saman

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.