Þjóðviljinn - 30.07.1982, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 30, júlí 1982.
UOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds-
hreyfingar og þjódfrelsis
Ctgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann.
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan
Ölafsson.
Frétíastjóri: Þórunn Siguröardóttir.
L'msjónarmaöur sunnudagsblaös: Guðjón Friðriksson.
Auglysingastjóri: Svanhildur Bjarnadóttir.
Afgreiöslustjóri: Baldur Jónasson
Blaöamcnn: Auöur Styrkársdó'tir, Helgi Ólafsson
Maenús H. Gislason, Olalur Gislason, óskar tfuömundsson,
Sigurdór Sigurdórsson, Sveinn Kristinsson, Valþór Hlöðversson.
iþróttalréttaritari: Viðir Sigurösson.
Útlit og hönnun: Andrea Jónsdóttir Guðjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir:Einar Karlsson, Gunnar Elisson.
liandrita- og prófarkalestur: Elias Mar, Trausti Einarsson.
Vuglýsingar: Hildur Hagnars, Sigriöur H. Sigurbjörnsdóltir.
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir, Jóhannes Harðarson.
Afgreiösla: Bára Siguröardóttir, Kristin Pétursdóttir.
Simavarsla: Sigriður Kristjánsdóttir, Sæunn Óladóttir.
liúsmóöir: Bergljót Guöjónsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Bárðardóttir.
Innhcimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar
Sigúrmundsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen
Jónsdóttir.
Útkeyrsla. afgreiðsla og auglýsingar: Sföumúla 6,
Keykjavik, simi K1:133
Prentun: Blaöaprent hf.
Morgunblaðiö
og kreppan
• „Þjóðarbúið hefur vissulega orðið fyrir áföllum,
sem stjórnvöld ráða ekki við. En að þessu sinni er ekki
hægt að skella skuldinni fyrst og fremst á slfkar að-
stæður. í þetta sinn eru það stjórnmálamennirnir
sjálfir, sem bera mesta ábyrgð á því, hvernig komið
er."
• Svo segir í forystugrein Morgunblaðsins í gær.
Ekkert blað nema Morgunblaðið gæti leyf t sér að bera
á borð svo fráleita fullyrðingu, að sá vandi sem nú
steðjar að okkur (slendingum sé bara „stjórnmála-
mönnunum" að kenna!
• Nú á það sem sagt að vera ríkisstjórn Gunnars
Thoroddsen, sem ber ábyrgð á aflabrestinum og
þeirri hrikalegu heimskreppu í efnahagsmálum, sem
með margvíslegum hætti teygir anga sína hingað til
íslands.
• En það skyldi þá ekki líka vera ríkisstjórn Islands
að þakka sem sæmilega hefur tekist í veröldinni,svo
sem það að ekki skuli enn hafa brotist út stórvelda-
styrjöld? — Von er að spurt sé.
• „ Kreppa í aðsigi" er naf nið á þessari forystugrein
Morgunblaðsins í gær. Það er eins og þeir Morgun-
blaðsmenn hafi ekki heyrt um þá djúpstæðu efna-
hagskreppu, sem þjakað hefur hin vestrænu iðnríki
allt í kringum okkur nú árum saman. Hjá Morgun-
blaðinu er engin ef nahagskreppa til, nema hægt sé að
kenna Gunnari Thoroddsen, fyrrverandi varafor-
manni Sjálfstæðisflokksins, og ríkisstjórn hans um
allar hörmungar kreppunnar.
• Þótt ástand í ef nahagsmálum okkar haf i á síðustu
árum og allt til loka síðasta árs verið mun skárra en
víðastannarsstaðar í nálægum löndum, þáhefurmátt
ætla af skrifum Morgunblaðsins undanfarin ár, að
hvergi væri nú ástandið verra en einmitt hér, og að við
byggjum við eina allsherjarkreppu upp á hvurn dag
frá því ríkisstjórn Geirs Hallgrímssonar hrökklaðist
frá völdum.
• Það litla sem Morgunblaðið hefur hins vegar haft
aðsegja um kreppuna austan hafs og vestan og hrika-
lega ef nahagsþróun hinna vestrænu iðnríkja, hef ur að
minnsta kosti drukknað í öllu flóðinu af lýsingum á
öngþveiti íslenskra efnahagsmála undir ríkisstjórn
Gunnars Thoroddsen.
• En nú kemur í Ijós að kreppan er þó bara „í að-
sigi" hér, þótt allir viti nema þá Morgunblaðið, að
þessi sama kreppa hef ur í þrjú til f jögur ár farið sem
eyðandi eldur um atvinnu- og efnahagslíf Vestur-
landa, og m.a. lagt böl atvinnuleysisins á herðar 30
miljóna vinnufærra manna og f jölskyldna þeirra.
• Morgunblaðið hefur bara ekkert viljað af þessari
kreppu vita f yrr en nú, þegar það heldur sig geta gert
ríkisstjórn Gunnars Thoroddsen ábyrga fyrir öllum
afleiðingum hennar, svo og fyrir af leiðingum minnk- ’
andi þorsk- og loðnuaf la á íslandsmiðum nú í ár!
• Það er annars athyglisvert, að eina efnislega
atriðið, sem Morgunblaðið hamrar á, bæði í þessari
forystugrein og endranær, varðandi atvinnuuppbygg-
ingu, sem dugaðgæti til að forða okkur undan kreppu,
— það er stóriðja og meiri stóriðja, og þá auðvitað í
eigu erlendra auðfélaga.
Sök ríkisstjórnarinnar er sú að hafa vanrækt
þetta, og þess vegna fáum við kreppu, segir Morgun-
blaðið.
• En skyldu þeir Morgunblaðsmenn ekki hafa tekið
eftir því, að fáar eða engar afurðir, sem hér eru
framleiddar hafa fallið svo hrikalega í verði, nú í
heimskreppunni, sem einmitt ál og kísiljárn. Eitthvað
hefur reyndar sést i Morgunblaðinu um botnlaust tap
þessara stóriðjufyrirtækja vegna verðhruns á mörkuð-
unum. En fyrst svo er, hvers vegna skyldum við þá
hafa verið betur í stakk búin til að mæta af leiðingum
kreppunnar með tíu slík fyrirtæki fremur en tvö?
• Auðvitað þurfum við smátt og smátt að byggja
hér upp orkuf rekan iðnað, en við skulum ekki ímynda
okkur, að hann standi eitthvað traustari fótum en
sjávarútvegur og almennur iðnaður, þegar klær
heimskreppunnar læsast um allt atvinnulíf. Það sýnir
reynslan okkur nú þegar. — Allra síster þó sú leið sem
Morgunblaðið boðar, að veita erlendum auðfélögum
forræði yfir atvinnulífinu hér á landi, líklega til að
færa okkur skjól fyrir sviptivindum kreppunnar.-k.
j Geir vantar
I stílinn
j Þeir sem komnir voru til |
• vits og ára um 1960 muna .
Ivafalaust eftir Kennedy. I
brosinu, skóm og skalla
Krúsjoffs og nefmæltri rödd |
• Bjarna Benediktssonar.
Ióli Tynes blaöamaöur
fjallar um stil þekktra per-
sóna i skemmtilegri grein og j
■ stundum barnalegri i tima- .
Iritinu Líf, og látum oss kikja
á hana.
„Astkæra ylhýra máliö er ,
• mikilvægt þeim sem vilja ■
Ihafa einhvern stil. Þaö er Ift- I
ill still yfir manni sem t.d. I
kemur inn á veitingahús og
■ segir: „Mér Iangar I eitthvaö ■
Igott aö éta”. Þaö dugar lítið I
þótt sá maöur sé klæddur I
handsaumuöum itölskum ,
■ fötum frá Sævari, hann er ■
Ieinfaldlega plebbi. Eöa I
þannig.
(....) Háa einkunn fyrir ,
■ framsögn fá til dæmis Bene- ■
Idikt Gröndal og Óiafur Ragn- I
ar Grimsson. Þeir tala skýrt, I
ákveöiö og látlaust og rekur ,
• aldrei i vöröurnar. Sömu ■
Isögu er raunar aö segja um I
Svavar Gestsson, ráöherra. I
Þaö er still yfir þessum ,
• mönnum, þeir eru svo örugg- ■
Iir meö sig. Geir Hallgrims- I
son kemur ekki eins vel út. I
Setningar hans eru alltof ,
1 langar oghanntalar hikandi, ■
I nánast f skorpum”.
Ólafur brosti :
IOg siðan er þaö hvernig I
megi sigra óvini sina meö I
stilnum:
• „Þaö þarf töluveröan stil .
Itil aö umgangast óvini sina á I
réttan hátt. Mundu aö ef ein- I
hver vikur aö þér ósvifinni J
• athugasemd, þarftu ná- .
IkVæmiega engu aö svara til I
aö láta hann lita út eins og I
kjána. Eins og Bernard J
■ Shaw sagöi: „Þögn er lang- .
Ibesta leiöin til aö tjá fyrir- I
litningu, sérstaklcga cf henni I
fylgir blftt bros”. Viö höfum J
■ ágætt dæmi um þetta úr .
Isjónvarpinu, þegar þeir I
ræddust viö óttarr Möller, I
forstjóri Eimskips, og ólafur J
■ Ragnar Grimsson. óttarr ■
Ivar mjög æstur og lét per- I
sónulegar sviviröingar dynja I
á Ólafi. Ólafur brosti.”
og skorið
klippt
Við eigum
líka bágt
I þessum dálki var vikiö aö
þvi nokkrum oröum í gær, aö nú
þegar framleiösluatvinnuveg-
irnir eiga viö mikla erfiöleika aö
etja þá heyrist ekkert sultar-
hljóö frá verslúninni. Þaö hefur
vakiö meö klippara, sem og
fleirum, vangaveltur um þaö
hvort verslunin væriekkii stakk
búin til aö taka á sig einhverja
'skerðingu álagningar, sem
hluta af haröri veröstöövun.
Þannig myndi hún leggja fram
sinn skerf i lausn efnahags-
vandans sem við er að glima.
En auövitaö áttar kaup-
mannavaldiö sig á því fyrr en
varir, aö þaö er hættulegt fyrir
þá aö sitja einir hjá, þegar
annar atvinnurekstur kveinkar
sér. Siikt ýtir undir þær kröfur
aö verslúnin taki á sig hluta af
þeim byröum sem deila þarf út
þegar tekist er á viö efnahags-
vandann.
1 Morgunblaöinu i gær er heil-
mikiö pláss lagt undir viötöl viö
stjórnendur fyrirtækja i verslun
og þjónustu þar sem sami
söngurinn kveöur viö, aö allt sé
á fallanda fæti. Gripum niöur i
tvö þessara viötala.
barlómur búmannsins. í fyrsta
lagi má gera þá athugasemd að
áriö i fyrra var versluninni ekki
erfitt ár. Þaö var góöæri i
verslún, og þaö er þaö enn i
megindráttum.
I ööru lagi þá hefur kreppu-
hljóöiö veriö lengi i mönnum i
Evrópu, þar hafa menn haft
kreppuna i ein tiu ár.
Jafnvel bílasalar
Úr heimi bilaviöskiptanna
ræðir Mogginn viö Þóri Jensen
hjá Bilaborg, sem segir um
ástandið: „Salan á nýjum bif-
reiöum hjá okkur er nokkurn
veginn sú sama og á siöastliðnu
ári, en viö höfum oröiö varir viö
þá breytingu aö viöskiptin
ganga hægar fyrir sig en áður.”
Þau ganga reyndar ekki
hægar fyrir sig en svo, aö um
þriöjungi fleiri bilar hafa verið
tollafgreíddir þaö sem af er
þessu ári en á sama tima i
fyrra, og var þaö þó toppár hjá
bilasölum.
Þaö er ekkert við þvi að segja
þótt búmenn berji sér, eins og
þessir ágætu herrar, en viö sem
horfum á, höldum þvi nú samt
fram, aö verslunin sé mun betur
stödd efnahagslega en fram-
leiðsluatvinnuvegirnir.
Heilrœði
Hitt er svo allt annaö mál, aö
samdráttur i þjóöarframleiöslu,
„Hús” verslunarinnar virðist standa á ótryggum grunni.
Hæg er leið...
„Það má segja að það hafi
jafnt og þétt sigið i átt tíl þessa
ástands, árið i fyrra var erfitt
og það hefur mjög versnað I
ár,” hefur Morgunblaðið eftir
Pétri Björnssyni i Hljómbæ, og
ennfremur: „Það er greinilega
minna um peninga nú en veriö
hefur, stóraukin ásókn I lengri
afborgunarskilmála, en á sama
tima þrengja bankarnir að og
minnka lánafyrirgreiðslu til
fyrirtækja.
Auðvitað eru áhrifin ekki
lengi að koma I ljós. Þetta er
ekki neitt sem er sérstaklega
tengt þessari a tvinnugrein,
þessa sjást merki um allt land
og úti í Vestur-Evrópu er slæmt
hljóð i mönnum og fólk óttast
kreppu.”
Þetta sýnist klippara vera
minnkandi afli, stöönun og jafn-
vel samdráttur kaupmáttar og
minni lánafyrirgreiösla hlýtur
fyrr eða siöar aö koma niöur á
versluninni. Hennar hagur
ræöst auövitaö töluvert af hag
neytendanna. En þaö sem af er
hefur verslunin ekki þurft aö
heröa sultarólina.
Og smá umhugsunarefni
varöandi verslunina að lokum:
Getur þaö ekki veriö skynsam-
legt þegar kaupmáttur minnkar
hjá viöskiptavinum, aö draga úr
álagninu og reyna þar meö aö
halda viöskiptum og veltu i
hámarki miöaö viö breyttar
aöstæöur? Og er ekki skynsam-
legra miöaö viö veröbólgu og
lánsfjárvanda i efnahagsllfinu
aö leggja frekar áherslu á lægra
verö og minni lánsviöskipti,
heldurenlánsviöskipti oghærra
verö?
— eng