Þjóðviljinn - 30.07.1982, Blaðsíða 7

Föstudagur 30. júli 1982. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7
Enn einu sinni höfum viö
boriö gæfu til aö feröast saman
um fögur héruö. Sumarferöalög
Alþýöubandalagsins eru
skemmtileg hefö — og þau eru
okkur og starfi okkar nauösyn-
leg og holl, kannski ekki sist
eftir annasamt kosningavor.
Eftir amstur og erfiöi i hvers-
dagsgaröi stjórnmálanna er
gott aö lita upp og leita á vit
náttúru landsins og sögu þjóöar-
innar; um byggöir og óbyggöir.
Fjallahringur opnast — hugur-
inn nemur viddir sem erill dag-
legra anna skyggöi á — hvaö er
meira freistandi i sliku um-
hverfi en viöra örlitiö þá hug-
sjón sem starf okkar byggir á?
Til hvers er veriö aö rækta
þennan garö?
Fátt eöa ekkert hefur oröiö
mönnum jafnstórbrotinn inn-
blástur til dáöa og hugsjónin um
betra lif og fátt eöa ekkert hefur
steypt mönnum i jafndjúpa ör-
væntingu og þegar þeim hefur
fundizt sú hugsjón bregöast.
Mannkyniö hefur gegnum ald-
irnar gert sér ákveönar myndir
af þessari draumsýn sinni. For-
feöur ofckar sáu gullnar töflur i
grasi, ósána akra vaxa og böls
alls batna; þeir sáu sal standa
sólu fegra og gulli þaktan, þar
sem dyggvar dróttir áttu um
aldurdaga aö njóta yndis. t
framtiöarriki þvi er einn spá-
manna tsraelsþjóöar lýsti, bjó
úlfurinn hjá lambinu og pardus-
dýriö lá hjá kiöiingnum; kálfar,
ung ljón og alifé gengu saman
og brjóstmylkingurinn lék sér
viö holudyr nöörunnar. „Og
þá”,segir spámaöurinn, „munu
þjóöirnar smiöa plógjárn úr
sverðum sinum og sniöla úr
spjótum sinum”, — en þau vis-
dómsorö standa letruö á stein-
vegg hjá Sameinuðu þjóöunum
til áminningar þeim sem þar
ganga um dyr.
Svo er hægt aö halda á málum
Ræða Svövu Jakobsdóttur
í Sumarferð Alþýðu-
bandalagsins í Reykjavík
Svava Jakobsdóttir flytur ræöuna við Brúarhlöö. Ljósm —eik—
„Til hvers er verið að
rækta þennan garð?”
aö hugsjónir veröi loftkastalar
einir; skýjaborgir, er eingöngu
draumóramenn hafa efni á að
reisa. Þá veröur hugsjónin
aöeins máttlitil huggun dauö-
legum mönnum. En þaö er lika
vandi að glutra ekki niður hug-
sjón sinni i höröum og striðs-
óöum heimi. — Nýlega bar fyrir
augu mér málverk frá 1830 eftir
ameriskan kvekara. baö er
málaö i naiviskum stil sem
sumir kalla frumstæðan; sýn
listamannsins er miölaö beint
og milliliöalaust á léreftiö án
viökomu i læröum akademium.
öðrum megin á málverkinu
bvila úlfurinn og lambiö, br jóst-
mylkingurinn og naöran hliö viö
hliö undir gróskumiklum trjá-
krónum á bökkum Delaware-
fljóts i Noröur-Ameriku, —
hinum megin á málverkinu er
sýnd sáttargerö milli Indiána-
ættflokks og hvita mannsins.
Meö þvi aö stilla þessu tvennu
saman á einum og sama fletin-
um, sýnir listamaöurinn okkur
hvernig má skyggna lifandi
sögu i ljósi hugsjónarinnar
þannig aö hvort um sig öölist lif
og merkingu af hinu. Lista-
maöurinn sýnir okkur aö sátta-
gerö milli kynþátta er i raun
einn skikinn i landi hugsjónar-
innar.
Hugsjón okkar sósialista er
engin draumsýn sem þvi aöeins
getur ræst að fariö sé yfir ein-
hver óljós landamæri. Hún er
sprottin upp úr áþreifanlegum
veruleika okkar daglega lifs.
Viö sjáum fyrir okkur þjóðfélag
jafnaðar og réttlætis þar sem
þekkist hvorki arörán né kúgun;
viö trúum þvi aö frjáls þróun
einstaklingsins sé skilyröi fyrir
frjálsri þróun heildarinnar;
framtiðarsýn okkar er ekki
kyrrstæö endanleg mynd heldur
fjölbreytilegt iöandi samfélag
manna þar sem allt er á hreyf-
ingu og i sifelldri þróun — og þar
sem alltaf þarf aö vera á varö-
bergi.
Kjarni sóslalismans er i eöli
sinu trú á manninn, — trú á það
aö maöurinn sé fær um aö
breyta svo umhverfi sinu aö
hann verði heill og ófirrtur.
Heill og ófirrtur maöur er i fullri
sátt viö umhverfi sitt og meö-
bræöur. Verknaöur hans og af-
rakstur vinnu hans eru hluti af
honum sjálfum. Umhverfiö er
hvorki framandi né fjandsam-
legt. Jöröin er heimkynni hans.
t einu rita sinna lýsir Karl
Marx á mjög skemmtilegan
hátt hugmynd sinni um fram-
tiöarþjóðfélagið. 1 þessu fram-
* tiöarriki er einhæfni og ein-
angruð sérhæfni ekki lengur til
og enginn klofningur milli hugar
og handar. Manninum er ekki
þröngvaö til aö stunda sama
starfiö allt sitt lif til þess aö hafa
i sig og á, hann fær tækifæri til
að öölast færni i hvaöa grein
sem hann óskar sjálfur eftir-,
framleiöslunni er stjórnaö af
heildinni, og þess vegna segir
Karl Marx orörétt: „Þess vegna
er mér gert kleift aö gera eitt i
dag og annaö á morgun, ég get
fariö á veiöar á morgnana
fiskaö um hádaginn, stundaö
nautgriparækt siödegis og bók-
menntagagnrýni eftir kvöld-
verö, allt eftir þvi sem hugur
minn stendur til, án þess aö
veröa nokkurn tima veiöi-
maöur, sjómaöur, kúasmali eöa
bókmenntagagnrýnandi”.
Mér hefur alltaf fundist þessi
framtiöarsýn aölaöandi og
áreiöanlega talar hún til fleiri
en min. Sjálf gæti ég vel hugsaö
mér aö skrifa á veturna og
stunda garöyrkju á sumrin. —
Mig hefur lika alltaf langaö til
aö vera loftskeytamaöur. —
Hvaö mættu þeir þá segja sem
standa viö færiband alla daga
ævinnar? Og skólayfirvöld sem
leggja áherslu á aö hver ein-
staklingur taki á unglingsaldri
ákvörðun um framtiöarstarf og
hefji sérhæfingu strax i fram-
haldsskóla, mættu hugleiða
vandlega þessi orö. Sannleikur-
inn er auövitaö sá aö hver
maður hefur þörf fyrir aö leysa
hæfileika sina úr læöingi og ná
alhliöa þroska.
Af þessari sömu rót er sprott-
in öll mannréttindabarátta.
Menn risa gegn þvi, þegar þeim
er markaöur bás, hvort sem þaö
er á grundvelli stéttaskiptingar,
kynþáttar eöa kynferöis. I slikri
baráttu á sósialiskur stjórn-
málaflokkuraövera brjóstvörn.
Sósialisk stjórnmálahreyfing
veröur aö vera nægilega
sveigjanleg og viösýn til að
rúma alla þá sem leitast við aö
varpa af sér kúgun — hvort sem
þaö eru heilar þjóöir eöa þjóöar-
brot, arörænt launafólk eöa
konur. I slfku grundvallarstarfi
dugir ekki fyrir stjórnmálaflokk
. aö velta vöngum yfir þvi hvort
einn hópurinn sé kúgaöri en
annar eöa jafnvel hvort einhver
hópurinn sé nú nægilega mikið
kúgaöur til aö rétt sé aö sinna
honum. Þaö er eins og aö deila
um hvort lambiö eigi aö liggja
hægra eöa vinstra megin viö
úlfinn, svo ég vitni til framtiöar-
sýnar spámannsins.
Þaö er skoöun min aö það sé
okkur sósialistum höfuönauösyn
aö rifja upp, miklu oftar en viö
gerum, hver tilgangurinn er
með starfi okkar — ef sá til-
gangur gleymist rofnar sam-
staöan; hver hópur berst fyrir
sig og jafnvel hver viö annan —
og ef ég má halda áfram liking-
unni um framtiöarriki
spámannsins: ætli megi ekki
segja sem svo, aö helviti okkar
sósialista sé þaö, þegar lömbin
stanga hvert annaö og úlfurinn
liggur makindalega hjá og
slipar vigtennurnar óáreittur.
Vonin um friö ber uppi allar
göfugar hugsjónir. Um þessar
mundir er okkur kannski meiri
þörf en oft endranær aö sækja
styrk til hugsjónarinnar. Slik
ógn stafar af vigbúnaöi kjarn-
orkuveldanna aö sú spurning
veröur áleitin hvort maðurinn
veröi eina tegund jaröar sem út-
rýmir sjálfri sér. Ýtrustu afleiö-
ingar þeirrar helstefnu sem
stórveldin hafa rekið undan-
farna áratugi gætu blasaö viö ef
ekki er aö gert. Og viö erum i
eldlinunni vegna herstöövar-
innar og aöildarinnar aö NATO.
Þaö ber aö fagna þeirri friöar-
hreyfingu sem risiö hefur viöa
um lönd i þvi skyni aö þrýsta á
stórveldin til aö draga úr vig-
búnaöi. Viö, islenzkir sósíal
istar, eigum samleiö meö
þessari friöarhreyfingu en jafn-
framtber okkur aö gæta þess aö
sú barátta standi i órofatengsl-
um við áratugabaráttu okkar
gegn erlendum her i landinu og
gegn aöild Islands aö Nató. Viö
hljótum aö taka mið af
islenzkum veruleika og
Islenzkum aöstæöum — og sýna
frumkvæði. Þaö eru um þaö bil
sex ár siðan Alþýöubandalagiö
flutti I fyrsta sinn tillögu á Al-
þingi um bann við kjarnorku-
vopnum á islenzku yfirráöa-
svæöi, hvort sem væri á láði,
legi eöa i lofti. Siöan hefur sama
tillagan veriö flutt á tveim
þingum nú siöast meö meöflutn-
ingsmönnum úr Framsóknar-
flokki og Alþýöuflokki. Væri
ekki athugandi aö afla þessari
tillögu fylgis á næsta þingi — ef
til vill næst meiri samstaöa um
hana núna en áöur reyndist
unnt. Sllk löggjöf mundi vissu-
lega ekki tryggja okkur gegn
árás; slika tryggingu fengjum
viö ekki fremur en aörir sem
hafa herstöö viö bæjardyrnar,
en hugsanleg nálægö slikra
vopna er svo mikil ógnun viö lif
og öryggi landsmanna og lif-
rikiö allt aö einskis má iáta
ófreistaö aö bægja henni frá.
Slfkt frumkvæöi af okkar hálfu
múndi enduróma i nálægum
löndum og veröa okkar framlag
til k jarnorkuvopnalausra
Noröurlanda.
Okkur hefur veriö trúaö fyrir
þessu landi. Hér á saga okkar og
menning heima. Náttúran hefur
ekki alltaf veriö bliö né mann-
lifiö sælureitur fyrir alþýöu
þessa lands. En hún hefur meira
en þraukaö. Mér er minnisstæð
•sjón sem ég sá fyrir nokkrum
árum viö Kröflu. Landiö var
flakandi i sárum; þéttir gufu-
mekkir stóöu upp af rjúkandi
hrauninu en I hraunjaörinum
svartar sprungur og dauöir
hraunsteinar. Mér var litiö
niöur I eina sprunguna og þar á
syllu hafði eitt blóm fest rætur
og teygöi sig upp i birtuna. —
Þannig er þetta land.
Þessu landi ber okkur aö skila
komandi kynslóöum upp-
græddu, ómenguöu og herlausu.
Svava Jakobsdóttir