Þjóðviljinn - 30.07.1982, Blaðsíða 9

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 30. júll 1982.
Föstudagur 30. júli 1982. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9
... en lýtur I lægra haldi fyrir mannanna höndum.
„Þaö er aöallega tvennt sem
viö viljum ná fram hjá laxinum
hérna i stööinni, snemmbúnu
seltuþoli og siöbúnum kynþroska,
eöa meö öörum oröum sem
stærstum fisk á sem stystum
tima”, sagöi Siguröur St. Helga-
son forsvarsmaöur tilraunabús-
ins i sjávareldi, aö Húsatóftum i
Staöarhverfi viö Grindavik, er
blm. og Ijósm. Þjóöviljans voru i
heimsókn hjá honum á dögunum
til aö fylgjast meö laxaslátrun og
forvitnastum rekstur búsins.
„Viö byrjuöum fyrir fimm ár-
um siöan meö framkvæmdir og
fyrstu tvö til þrjú árin fóru ein-
göngu i tilraunastarfsemi, meö
hliðsjón af niöurstööum frá
rannsóknum sem ég geröi viö Há-
skóla Islands”, sagöi Siguröur, en
hann er menntaöur fisklifeölis-
fræöingur og stundaöi rannsókn-
ar- og kennslustörf áöur en hann
helgaöi sig sjávareldinu.
Hvernig hefur uppbyggingin á
stööinni gengiö?
„Þetta er nú aö smá koma hjá
okkur. A þessu ári hefur stööin
verið stækkuö og unniö er viö aö
koma eldiskerjunum undir þak
og vonast ég til aö þvi verki verði
lokið fyrir veturinn, en þessa
stundina vinna fimm manns hér
viö stöðina, bæöi viö fiskinn og
uppbygginguna.”
Er stööin farin aö skila ein-
hverjum hagnaöi?
„Nei, þetta er nú ekki fariö aö
skila neinum peningum ennþá, en
þegar þessum framkvæmdum
veröur lokiö sem unniö er viö
núna, má segja aö kominn sé
rekstrargrundvöllur fyrir þetta.”
Hafiö þiö fengiö mikla fyrir-
greiöslu á uppbyggingartiman-
um?
Siguröur St. Heigason laxabóndi aö Húsatóftum: „Viö viljum fá
sem stærstan fisk á sem stystum tima”.
„Nei, þaö er ekki hægt aö segja
þaö. Fyrirgreiöslan hefur verið
litil en kostnaöur mikill, og þaö
má segja aö viö höfum þurft aö
leggja út fyrir nánast öllum
kostnaöi sjálf, viö þróunar-
rannsóknir i þessari nýju búgrein
þaö há aö viö höfum ekki getaö
sinnt þeim. Þaö er umhugsunar-
efni I þvi sambandi, aö Norömenn
hafa farið af staö á þessu ári meö
mestu leyti framleitt úr loönu-
mjöli.”
Hvaö meö úrgang frá fisk-
vinnslustöðvum?
stofnkostnaöur viö kerin, og svo
borunar- og dælingarkostnaöur,
en þaö kemur samt hagstæöar út
en flotkviar þvi aö viö fáum hraö-
Texti: áþj Myndir: eik
Heimsókn
að Húsa-
tóftum í máli
og myndum
Sjávareldi og laxaslátrun
sem við viljum kalla strand-
kviaeldi.”
Strandkvíaeldi
Hvernig fer svona fiskeldi
fram, i stuttu máli?
„Þetta byggist á þvi aö halda
kjöraöstæöum til vaxtar allt áriö
um kring fyrir fiskinn, en seiöun-
um er sleppt i eldiskerin þegar
þau eru u.þ.b. 100 gr. og þau siðan
fóöruö þar eins og hver annar bú-
peningur. Þaö er nokkuö misjafnt
hvaö fiskurinn dafnar hratt, viö
höfum náö laxi af Kollafjaröar-
stofninum upp I 2.5 kg úr 100 gr. á
7 mán. meöan viö vorum meö til-
raunarannsóknir en þá var meira
rými á fiskinum i kerjunum. Al-
geng stærö á Kollafjaröarlaxi
sem viö slátrum núna, er þetta
2-2,2 kg.”
Hafiö þiö þreifaö eitthvaö fyrir
ykkur meö hafbeit?
„Viö slepptum gönguseiöum I
sjóinn hérna fyrir neöan stööina
fyrir 3 árum siöan, svona til aö at-
huga hvort fiskurinn skilaöi sér.
Ariö eftir sást fiskur á þessu
svæöi en litiö sem ekkert af hon-
um náöist. Hins vegar er ljóst aö
hann skilar sér og viö stefnum aö
þvi i framtiöinni aö hafa hafbeit
sem hliöargrein.”
Hvernig standa verölags- og
markaösmál hjá búgrein sem
þessari?
„Viö höfum fengiö milli 75—90
kr, fyrir kilóiö af laxinum og aö-
allega selt á innanlandsmarkaö.
Einnig höfum viö gert tilraunir
meö útflutning, fyrst og fremst til
Bandarikjanna og Bretlands og
hefur fiskinum veriö komiö á
markaö þar meö flugi, nýslátruö-
um. Einnig erum viö aö kanna
möguleika á þvi, aö frysta fisk og
koma honum þannig á markaö,
en þau mál eru á byrjunarstigi.
Ákveðin tilboö hafa fengist i ný-
slátraðan fisk erlendis frá, en
flutningsfargjöldin meö flugi eru
ari vöxt á fiskinn fyrir vikiö.
Spurningin er hins vegar
hvernig eigi aö meta þessa nýt-
ingu lágvarma. Rafmagnskostn-
aöur við dælinguna er greiddur á
iönaöartaxta, en starfsemin hér
flokkast undir landbúnaö og þvi
væri eölilegt aö greiöa land-
búnaöartaxta á rafmagni en
verömunurinn er hvorki meira né
minna en 35%!! ”
Hvernig er eldiskcrjunum hald-
iö hreinum, er þaö ekki mikil
vinna?
„Viö erum meö stórvirkar ryk-
sugur sem við notum tii þess,
einnig tekur fiskurinn nokkuö af
botni. Þaö er mikiö starf aö
hreinsa svona ker og aðalvanda-
máliö, þegar þetta er svona undir
beru lofti eins og hefur veriö hér,
eru þörungagró sem berst meö
vindi. Þegar hús veröur komiö
yfir kerin ætti sá vandi aö vera úr
sögunni og einnig munum viö
losna viö vindkælingu á veturna
og þar meö takast aö halda kjör-
hita allt áriö.
Hús mun væntanlega leysa
þriöja vandamáliö sem er um-
gangur feröamanna og ókunn-
ugra um stööina. Þaö hefur verið
mikiö vandamál hjá okkur, fisk-
urinn fælist og tekur ekki fæöu og
svo er heldur aldrei hægt aö úti-
loka smitunarhættu af manna
völdum og þær hörmungar sem
það gæti haft I för með sér.”
Tilraunastarfsemi
Þú minntist á tilraunastarfsemi
út frá rannsóknum sem þú gerðir
viö Ili hér aö framan. Út á hvaö
hafa þær gengiö?
„Niðurstööur rannsóknanna
bentu til aö með stýringu á seltu-
stigi sjávar i eldistima fisksins
mætti seinka kynþroska hans
verulega. Þetta er mjög mikil-
vægt atriöi i fiskeldi, þvi þá legg-
ur fiskurinn orkuna I vöxt, sem
annars færi i þroskun kynfæra,
hrogna og svilja. Þetta hefur i för
meö sér aö hægt veröur aö slátra
laxi jafnt yfir allt áriö og hafa
þessar tilraunir vakiö mikinn
áhuga þeirra sem eru með tima-
bundiö eldi i flotkvium.”
Ertu eitthvað aö fást viö kyn-
bætur?
„Viö erum aö fara út I aö bera
saman vöxt á fjórum laxastofn-
um; ölfusárstofni, Kollafjaröar-
stofni, Lárósstofni og seiðum sem
viö fengum úr Laxá i Þingeyjar-
sýslu. Siöan er meiningin aö at-
huga meö kynbætur og kynblönd-
un milli þessara stofna, en þaö er
minnst 4—5 ára verkefni.”
Þú ert meö klak og seiöaeldi
hérna líka. Hefur þaö verið frá
upphafi?
„Þaö er nú I fyrsta skipti núna
sem viö erum meö þaö. Þetta hef-
ur farið vel af staö og viö teljum
okkur geta komiö fiski upp i 100
gr. á einu ári frá klaki. Til sam-
anburöar má nefna aö þaö tekur
3—4 ár aö koma fiski upp I göngu-
stærö, þ.e. 25—30 gr. i ám viö
náttúruleg skilyröi.”
Þegar hér var komiö spjallinu
var slátrunin á 100 kg á laxi um
garö gengin og viö nokkurs visari
um fiskeldi og laxaslátrun. Bauö
Sigúröur okkur heim i kaffi og var
þaö þáö meö þökkum þvi golan
var nöpur og viö ekki beint klædd-
ir til aö vera aö álpast utan húsa.
„Skrautjurtir í
íslensku landslagi”
Aö Húsatóftum tók Guörún
Matthiasdóttir, kona Siguröar, á
móti okkur meö rjúkandi kaffi.
Var setiö um stund og spjallaö um
fiskirækt og húsdýrarækt meöan
islenskir fjárhundar, sem þau
hjónin eru aö koma upp, nugguöu
sér vinalega utan i gestkomandi.
Úti á hlaöi stóö bisperrtur hani,
rammislenskur i öllum regnbog-
ans litum, og lét óspart i ljós hver
væri haninn á haugnum þar á bæ.
Sagöi Guörún aö þau heföu fengiö
þessi Islensku hænsni frá
Rannsóknarstofnun landbúnaö-
arins sem heföi safnaö þeim sam-
an viöa af landinu.
„Þetta eru skrautjurtirnar i is-
lensku landlagi” sagöi Guörún,
og meö þaö kvöddum viö þessi
heiöurshjón og lögöum á vit borg-
arinnar.
... siöan er hann tekinn upp meö
háf....
... hann berst um kröftuglega...
ráöstafanir til aö hasla sér völl á
Bandarikjamarkaði og hafa feng-
iö mikla fyrirgreiöslu hjá
SAS-flugfélaginu varöandi flutn-
ingskostnaö.”
Hvaö reikniö þiö meö mikiili
framleiöslu á ári?
„Samkvæmt útreikningum ætti
stööin hæglega aö geta framleitt
40—45 tonn á ári, i þeim tiu 100
rúmm kerum sem viö höfum,
þegar allt er tilbúiö.”
Þarf ekki mikið fóöur handa
öllum þessum fiski?
„Jú blessaöur vertu, hann er
frekur á fóöriö. Þaö þarf um
1.5—2 kg af þurrfóöri til aö fá 1 kg
af laxi, en ef notað er blautfóöur
þarf milli 5 og 7 kg af þvi á hvert
kfló hjá laxinum.
Viö höfum nú aöallega notaö
frysta loðnu blandaöa meö rækju-
mjöli, þaö er besta fóöriö sem
maður fær, en núna er loönan orð-
in dýr og vandfengin svo aö þaö er
hagstæöara aö flytja inn þurrfóö-
ur frá Noregi, þó svo aö þaö sé aö
„Jú, þaö er rétt. Þaö má koma
fóöurkostnaöi mjög míkíö niöur
með þvi aö nota afskurö og annan
úrgang sem til fellur viö fiskverk-
un, en þaö krefst þess aö hráefniö
sé nýlegt og haldist óskemmt, og
þvl höfum viö ekki fariö neitt út I
þau mál ennþá.”
Lágvarmanýting
Þiö eruö meö tiu 100 rúmm. ker
hérna. Hvernig haldiö þiö sjónum
I þeim viö kjörhita?
„Viö staösettum nú stööina hér
i upphafi m.a. vegna þess aö hér
ersvokallaö lágvarmasvæöi. Meö
borunum höfum viö fengiö 10—12
gráöu heitan jarösjó sem viö nýt-
um beint og þvi þarf ekki neina
forhitun og er mikill sparnaöur af
þvi.”
Er þetta hagstæöara fyrir-
komulag en aö vera meö flotkvi-
ar?
„Þaö er náttúrulega töluveröur
Mjór er mikils visir. Kollafjaröarseiöineruaökomatil.