Þjóðviljinn - 24.11.1982, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 24. nóvember 1982
DJOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýös-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Utgefandi: Útgáfufélag Pjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan Ólafsson.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Auglýsingastjóri: Svanhildur Bjarnadóttir.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Blaðamenn: Álfheiður ingadóttir, Helgi Ólafsson, Lúðvík Geirsson, Magnús
H. GíslasonrÓlafur Gíslason, Óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson,
Þórunn Sigurðardóttir, Valþór Hlöðversson.
íþróttafréttaritari: Víðir Sigurðsson.
Útlit og hönnun: Andrea Jónsdóttir, Guðjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Elíasson.
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Gísli Sigurðsson, Guðmundur Andri
Thorsson.
Auglýsingar: Áslaug Jóhannesdóttir, Sigríður H. Sigurbjörnsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Kristín Pétursdóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: Sigrún Bárðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar Sigmundsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar: Síöumúla 6 Reykjavík, sími 8 13 33
Umbrot og setning: Prent.
Frentun: Blaðaprent h.f.
Hvaða frelsi?
• Það hefur vakið nokkra athygli, að í stjórnmálaályktun
flokksráðsfundar Alþýðubandalagsins er til þess hvatt, að
hér verði teknar upp um sinn beinar eða óbeinar takmark-
anir á innflutning til landsins.
• Með þessari samþykkt er Alþýðubandalagið ekki að
leggja til neitt allsherjar haftakerfi, þar sem sækja verði
um sérstakt innflutningsleyfi fyrir hverju smáræði sem til
landsins er flutt. Fjarri því.
• En flokkurinn telur að við núverandi aðstæður séu
vissar tímabundnar hömlur í þessum efnum nauðsyn-
legar.
• Á árunum 1980 og 1981 jókst almennur vöruinnflutn-
ingur til Iandsins um samtals hvorki meira né minna en
22% að magni til og minnast þó fáir þess, að hér hafí verið
einhver skortur á erlendum vörum á árinu 1979. Á fyrri
hluti þessa árs jókst innflutningur á neysluvörum enn um
14% að magni til miðað við sama tíma í fyrra, og þótt
eitthvað hafi dregið úr innflutningi á síðari hluta þessa árs
þá nær það skammt í baráttunni .við þann ógnvænlega
viðskiptahalla, sem við nú stöndum frammi fyrir.
• Þjóðhagsstofnun spáir, að í ár verði hallinn á okkar
utanríkisviðskiptum nær 3.200 miljónir króna; en það er
um 10,5% af allri okkar þjóðarframleiðslu. I fyrra var
hallinn um 5% af þjóðarframleiðslunni, og spáð er að á
næsta ári verði hallinn á utanríkisviðskiptunum ekki
minni en 6% af þjóðarframleiðslu. - Gangi þetta eftir, þá
verður hallinn samtals þessi þrjú ár um 6.500 miljónir
króna, eða um 112 þús. krónur á sérhverja fjögurra
manna fjölskyldu í landinu.
• Svona geta málin auðvitáð ekki gengið lengur. Trúlega
eru allir sammála um það, að æskilegar væri að vinna bug
á viðskiptahallanum með því að auka verðmæti okkar
útflutningsframleiðslu, og sjálfsagt er að gera allt sem
unnt er í þeim efnum. En við skulum samt vera raunsæ.
Við íslendingar framleiðum fyrst og fremst matvæli og á
tæplega tveimur árum, þá hefur kauphallarverð á matvæl-
um og hrávörum til matvælaframleiðslu, fallið að jafnaði í
markaðslöndunum um hvorki meira né minna en 38%,
mælt í dollurum. Við höfum enn sloppið tiltölulega vel í
þessum efnum, en þó hefur hrammur kreppunnar einnig
náð til okkar og það í verulegum mæli. - Hér er reyndar
vert að taka sérstaklega fram, að það eru ekki bara mat-
væli, sem hafa fallið í verði, heldur er t.d. söluverð á álinu
um það bil helmingi lægra en það var fyrir fáum árum.
• Auðvitað gerir það enginn að gamni sínu, að setja
meiri eða minni hömlur á innflutning til landsins, en
hverju barni ætti hins vegar að vera ljóst, að til lengdar er
ekki hægt að eyða meiri erlendum gjaldeyri heldur en við
öflum. Ef gjaldeyristekjurnar dragast saman vegna
minnkandi afla og markaðserfiðleika af völdum krepp-
unnar, þá getum við ekki látið eins og ekkert sé, og haldið
áfram að moka út gjaldeyri úr tæmdum sjóði. Þá verða
menn að velja og hafna.
• Að svo mikiu leyti, sem aukin útflutningsframleiðsla
dugar ekki til að vinna bug á viðskiptahallanum, þá er
aðeins um þrjár leiðir að ræða:
• Sú fyrsta er erlend skuldasöfnun, sem fyrr en varir
teflir efnahagslegu sjálfstæði okkar í hættu, og veltir
byrðunum yfír á framtíðina.
• Önnur leiðin er meiriháttar skerðing almenns
kaupmáttar í landinu í því skyni að draga úr eftirspurn
eftir erlendum vörum.
• Þriðja leiðin er síðan sú að setja beinar eða óbeinar
takmarkanir á vissa þætti innflutnings um skamman tíma,
meðan verið er að ná jafnvægi í utanríkisviðskiptunum,
og beina þannig neyslunni í meira mæli að innlendri
framleiðslu.
• Þeir sem heimta gjaldeyrissjóðinn upp á gátt, þótt hann
sé þurrausinn eru í raun að krefjast meiriháttar kjara-
skerðingar og erlendrar skuldasöfnunar.
• Ákvæði í samningum við EFTA og við Efnahags-
bandalagið banna að vísu allar hömlur á innflutning, en
þau ákvæði geta ekki verið okkar æðsta boðorð, á hverju
sem gengur.
- k.
klippt
Svo mælir Svarthöföi
Svo mælir Svarthöfði
Svo mælir Svarthöfði
Þýðingarmikið prófkjör f Reykjavík
Siri)NIN(iSMi:.N\
GIT»MI'\DAK II. (iAKllAKSSO.VAK «
vtmd IvilruáMi^ru ^ljómartiálla «
i fliiig kr-Klni <>g kirkju
fr-jálsl ulvinrritlif
uðiltl uA vrslratiu vamursumslarfi
jufnixlli • lifvyrismáluai
frjúls fJwlaiAlun
Nú er glatt í
hverjum hól.
Það er alltaf jafn skemmtilegt
að lesa prófkjörsauglýsingar og
horfa framan í þann einarða,
glaðværa og jákvæða svip, sem
þingmannsefnin láta fylgja örv-
andi hvatningarorðum. Sá sem
vill ungakonu á þing, hann kjósi
Bessí. Þeir sem kunna að meta
hugkvæmni, kjark og dugnað
kjósa Elínu Pálmadóttur. Björg
Einarsdóttir hefur sýnt það að
hún á erindi á alþing. Guðmund-
ur H. Garðarson kýs margbrotn-
ari formúlu sér til trausts og
halds: hann minnir á að hann sé
sérstakur vinur bæði einkaút-
varpsstöðva, Nató og kristin-
dóms. Miðað við þá skrautlegu
formúlu eru stuðningsmenn Jóns
Magnússonar eins og hverjir
aðrir dauðans hugsjónaleysingj-
ar: þeir bara flenna út nafn Jóns
og mynd og geta um kosninga-
skrifstofuna.
Frambjóðendur
Svarthöfða
Þegar val á forystumönnum og
þingmannsefnum er á döfinni
heyrist jafnan hljóð úr horni þar
sem Svarthöfði er, Vísisson, og
gerir hann jafnan sitt besta til að
koma sínum mönnum að. Stund-
um verður val hans að vísu hið
undarlegasta og ber einhverja
firnaþverstæðu í sjálfu sér. Til
dæmis að taka hefur Svarthöfði
til skamms tíma mælt ótt og títt
með bæði Jóni Baldvin og Vil-
mundi til metorða í Alþýðu-
flokknum, en svoleiðis tilætlun-
arsemi er víst nokkurnveginn
jafn torveld í framkvæmd og að
finna kvaðratrót hringsins.
Eldur og vatn
Meðmæli Svarthöfða í próf-
kjöri Sjálfstæðisflokksins eru
einnig hin fróðlegustu. Hann
mælir nefnilega alveg sérstaklega
með tveim þingmannsefnum,
Ragnhildi Helgadóttur og Albert
Guðmundssyni. Þessir kandídat-
ar eiga það reyndar helst sam-
eiginlegt, að hafa lagt hina mestu
fæð hvor á annan, eins og marg-
sinnis hefur komið fram. En
Svarthöfði, sem er opinberlega
utan flokka, tekur að sér það
guðfræðilega hlutverk að sam-
eina það sem manneskjurnar
hafa sjálfar sundrað - hann er sá
mildi og allstaðar nálægi faðir
sem mun leiða börn sín á réttan
veg.
Ragnhildi vill hann í þingstól
setja vegna þess að hún sé „sterk-
ur og heilsteyptur einstaklingur
sem Sjálfstæðisflokkurinn þarf á
að halda á erfiðleika- og umróts-
tímum“. (Það eru víðar auglýs-
ingar en þær sem borgáðar eru í
Mogganum). Og Albert vill hann
halda á þingi og það í virðulegu
sæti á listanum til þess að forðast
það, að Gunnarsmenn geti bent
Albertsmönnum á að hlutur
þeirra sé fyrir borð borinn og
kannski fengið þá til liðs við sig á
sérstökum aukalista Sjálfstæðis-
manna, merktum DD. Svart-
höfði ber ekki beinlínis í brjósti .
þann kærleika til Alberts sem
hann ber til Ragnhildar Helga-
dóttur. En hann beinir til Sjálf-
stæðismanna svipuðum tilmælum
og þeim sem Ketill skrækur hefur
uppi í Skugga-Sveini: Ekki espa
ólukku manninn!
Óheppileg að-
ferð?
Vangaveltur Svarthöfða byrj-
uðu reyndar á sérkennilegri ang-
urværð, þar sem efast er um próf-
kjör sem slík. Þar segir:
„Prófkjörum fylgir kosninga-
bajátta innan flokkanna og geta
deilur af þeim risnar orðið erfiðar
og hafa raunar leitt til umtals-
verðs sundurlyndis. Það er því
álitamál hvort prófkjör sé heppi-
legasta aðferðin við að ákveða
uppröðun á lista. Það er líka
nokkuð breytilegt með hvaða
hugarfari fólk tekur þátt í próf-
kjöri, hvort það berst einvörð-
ungu fyrir eigin hag, eða hvort
það hefur flokkshagsmuni í
huga“....
Þetta er fróðlegt nokkuð svo.
Eins og menn vita hafa Alþýðu-
bandalagsmenn jafnan haft van-
trú á því, að prófkjör væru
„heppilegasta aðferðin við að á-
kveða uppröðun á lista“. Þetta
hafa Svarthausar og margir aðrir
dálkahöfundar sem og leiðara-
höfundar ekki þreyst á að rekja
til þess að Allaballinn sé einræðis-
klíka með Kremlarsiðgæði og
samsærisáráttur. En þegar þeim
sjálfum dettur eitthvað svipað í
hug um prófkjör, þá láta þeir
náttúrulega stjómast af umhyggju
fyrir lýðræði og óvefengjanlegum
þjóðarhag.
Jón er nefnilega ekki séra Jón
-áb.
Tati er látinn
Nýlátinn er sérstæður franskur
meistari gamanmynda, Jacques
Tati, sem í myndum sínum sagði
á eftirminnilegan hátt margan
sannleika um heimskulegar upp-
ákomur streitu- og framfaralífs
okkar tíma. í minningargrein um
Tati í Le Monde segir á þessa leið:
„Hulot (persónan sem Tati
skapaði) hafnar ekki tæknilegum
framförum, eins og margir halda.
Hann er í andstöðu við útjöfnun-
areinkenni framfaranna og sáir í
kringum sig óreiðu og rugli til
þess að halda í frelsi sitt og kom-
ast hjá því að missa sínar
mennsku eigindir. Þessir
heimsskilningur leiddi m.a. til
myndarinnar Playtime (1967)
Á undan öðrum
í þessari mynd verður stíll Tat-
is nokkuð líkur Kafka. í því völ-
undarhúsi sem hann skapar í
Playtime glutra allir niður sínum
frjálsa vilja — ferðamenn, íbúarn-
ir, allir nema Hulot sjálfur, sem
tekur upp vörn fyrir „sönn gæði
lífsins" með því að koma öllu úr
lagi í kringum sig - og löngu áður
en það komst í tísku að setja slíka
hluti á oddinn. Tati notaði alla
nýjustu tækni til að skapa sinn
litla heim í miðju því ómennska
skipulagi sem nútímamenningin
hafði fætt af sér. Á árinu 1967
voru menn enn ölvaðir af fram-
förum iðnaðarþjóðfélaga- en hin
hnyttna skopgáfa Tati skerpist
aðeins við að taka fyrir þennan
sótthreinsaða, vélræna og sér-
kennum svipta heim“...
Jacques Tati var 74 ára þegar
hann lést. Hann var sonur rúss-
nesks hershöfðingja og hét upp-
haflega Tatischeff. Um 1932 tók
hann að skemmta í kabarett,
gerði nokkrar stuttar kvikmyndir
fyrir stríð, en það var ekki fyrr en
1949 að hann gerði sína fyrstu
mynd af fullri lengd - „Frídagar".
-áb.