Þjóðviljinn - 02.12.1982, Qupperneq 4

4 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 2. desember 1982
DIOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Utgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan Ólafsson.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaös: Guðjón Friðrlksson.
Auglýsingastjórl: Sigríður H. Sigurbjömsdóttir:
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Blaðamenn: Álfheiður Ingadóttir, Helgi Ólafsson, Lúðvík Geirsson, Magnús
H. Gíslason, Ólafur Gíslason, Óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson,
Þórunn Sigurðardóttir, Valþór Hlöðversson.
íþróttafréttaritari: Víðir Sigurðsson.
Útlit og hönnun: Andrea Jónsdóttir, Guðjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Atli Arason
Handrita-og prófarkalestur: Elías Mar, Gfsli Sigurðsson, Guðmundur Andri
Thorsson.
Augíýsingar: Áslaug Jóhannesdóttir. ólafur Þ. Jónsson
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Sæunn Óladóttir Kristín Pétursdóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: Sigrún Bárðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar Sigmundsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar: Síðumúla 6 Reykjavík, sími 8 13 33
Umbrot og setning: Prent.
Frentun: Blaðaprent h.f.
Frjáls verslun
eða stýrð
• Fríverslunin er ekki mikið meira en goðsögn. Um
48% heimsverslunar á sér stað undir einhverskonar
hömlum öðrum en tollum. OPEC-ríkin möndla með
olíuverðið, auðhringarnir gera herramannasamkomu-
lag um markaðssvæði, alþjóðleg verktakafyrirtæki
semja sín i miílí um hvemig bjóða skuli í verk, og
ríkisstjómir iðnríkja keppast við að finna leiðir til þess
að ganga á svig við fríverslunarákvæði.
• Eftir stofnun GATT - alþjóðasamkomulagsins um
tolla og viðskipti - 1948 hefur tekist að lækka tolla í
viðskiptum milli landa um 75%. Á þrjátíu ára tímabili
eftir stríð fram að olíukreppunni 1973 óx heimsverslun
hraðfara og vilja margir þakka það frjálsari verslun.
Aðrir eins og svokallaður Cambridge-hópur breskra
hagfræðinga telja að uppbyggingarstarfið eftir stríðið
og jafnvægi í alþjóðlegum peningamálum hafi ekki síð-
ur átt hlut að þessari þróun.
• Enda þótt 900 fulltrúar frá 88 ríkjum hafi talað mikið
um gildi fríverslunar á Genfarfundinum í sl. viku var
ljóst að orðunum myndu ekki fylgja efndir. Franski
ráðherrann Jobert sagði opinskátt að fríverslunarþankinn
væri ákaflega óraunsær meðan ójafnvægi ríkti á peninga-
mörkuðum og dollarinn væri of hátt skráður.
• Það er ljóst að ekkert lát verður á verslunarhömlum
á næstunni. Bandaríkjamenn hafa þegar sett á tíma-
bundna innflutningskvóta á stál, bíla, litasjónvörp, syk-
ur, tau og skó. Haftafrumvarp njóta nú mikils fylgis á
Bandaríkjaþingi og bandaríski sendiherrann á Islandi
hefur varað íslensk stjórnvöld við því að innan fárra ára
kunni Bandaríkjastjórn að gera gagnkvæmniskvöð að
skilyrði fyrir innflutningi á Bandaríkjamarkað. Evrópu-
ríkin greiða bændum mismun á háu framleiðsluverði
búvara og lágu heimsmarkaðsverði. Japanir halda uppi
gífurlegu styrkjakerfi fyrir sinn iðnað. Það fer í vöxt að
ríki leggi sjálfviljug á sig útflutningshömlur til þess að
loka ekki markaðsmöguleikum í viðskiptalöndum sín-
um. Vestur-Þjóðverjar eru frægir fyrir stöðugar staðla-
breytingar, Frakkar krefjast innflutningsskýrslu á i
frönsku og láta allan innflutning myndbanda fara um
landlukta tollstöð, o.s.frv.
• O tempora, o mores - ó tímar, ó siðir - getum við hér
sagt með Morgunblaðinu. En til eru þeir sem vilja gera
dyggð úr þessum frávikum frá fríverslunarhugsjón.
Cambridge-hópurinn áðurnefndi segir að fríverslun við
núverandi aðstæður leiði til kreppuefnahags og atvinnu-
leysis. Fríverslun sé hugmyndafræði hinna sterku á
markaði, og um leið og t.d. þróunarríkin fara að geta
keppt við iðnríkin loki þau fyrrnefndu að sér. Þeir segja
að aukning heimsverslunar sé ekki einhlítt fagnaðar-
efni þegar atvinnuleysi eykst á sama tíma hraðfara í
iðnríkjunum. Þeir telja að bæði þróunarríkin og
stöðnuð iðnveldi eins og Bretland þurfi á því að halda
að ala upp sinn iðnað á skýldum heimamarkaði. Þeir
mæla með stýrðri verslun í stað frjálsrar verslunar, og
samkomulagi milli þjóða um skynsamlegar verndar-
aðgerðir. Þeir telja að tilraunir flestra ríkisstjórna til
þess að draga úr innflutningi og innanlandsneyslu í því
skyni að ná hagstæðum viðskiptajöfnuði leiði til sjálf-
skapaðrar kreppu og atvinnuleysis. Nær sé að beita
verndartollum, ríkisstyrkjum til aukningar iðnaðar-
framleiðslu og verðlagshömlum til þess að halda aftur
af verðbólgu.
• Skoðun þeirra Cambridge-manna er sú að mark-
aðirnir eigi að vera þjónar en ekki herrar. Viðhorf
þeirra höfðu lítil áhrif áður, en ríkisstjórnir eins og
' stjórn sósíalista í Frakklandi hafa tekið mið af þessum
hugmyndum. Og það er alveg ljóst að þau ríki sem
' berja vilja höfðinu við steininn og ríghalda sér í fríversl-
unarkenningu hinna sterku munu bíða mikið tjón á
næstu misserum.
-ekh
klippt
Hvílíkir
tímar!
Einhver véfréttarlegasta rit-
smíð sem dagblaðalesendur hafa
augum litið um Iangan tíma er
leiðari Morgunblaðsins í gær um
úrslit prófkjörsins í Reykjavík
um helgina. Leiðarinn ber yfir-
skriftina „Örlagaríkt prófkjör“
og tónninn er allur á þann veg, að
höfundum leiðarans hefur ber-
sýnilega fundist sem sjálf hjarta-
slög sögunnar skylfu milli fingra
þeirra við þau ógnartíðindi að
Geir Hallgrímsson lenti í sjöunda
sæti. Þeir verða að hlaupa til
Rómaveldis til að fá meiri súg
undir vængi og hrópa með Cicero
mælskusnillingi þegaf hann var
að hirta skálkinn Catilinu: O
tempora, o mores - hvílíkir
tímar, hvílíkir siðir!
Munu
brœður berjast
En hver er þá Catilina hins ís-
lenska lýðveldis? Það er ekki svo
gott að vita. Annarsvegar er talað
um „þau upplausnaröfl sem nú
setja hvað sterkastan svip á póli-
tíska baráttu í landinu“ og hafi
þau lagt sig fram um að sverta
Geir Hallgrímsson. Ekki meira
um þá skálka. En það er athyglis-
vert, að leiðarahöfundar Morg-
unblaðsins eru eiginlega sam-
mála Svarthöfðatúlkun á málinu í
DV í gær, en það segir á þá lund,
að allar óskir andstæðinga Sjálf-
stæðisflokksins hafi „ræst til fulln-
ustu fyrir tilverknað flokks-
manna sjálfra“. En í þá átt ganga
þau ummæli Morgunblaðsins-
leiðarans að „hin pólitíska bar-
átta er miskunnarlaus og það
sannast jafnt í kosningabaráttu
innan flokka og á milli flokka að
Örlagaríkt
prófkjör
þar er enginn annars bróðir í
leik.“
Uppskera
Ógjörningur er fyrir textarýn-
endur að sjá það af leiðaranum,
hvort Geir Hallgrímsson ætlar að
berjast fyrir pólitísku lífi sínu í
sjöunda sæti listans hér í Reykja-
vík eða bregða á önnur ráð.
Leiðarinn segir:
„Hann (Geir) hefur leitt flokk-
inn í gegnum erfiðasta skeiðið í
sögu hans. Uppskeran kann hins-
vegar að lenda öðrum í skaut,
það er meginniðurstaða þessa ör-
lagaríka prófkjörs".
Með öðrum orðum: fáir njóta
eldanna sem fyrstir kveikja þá -
en túlki menn annars orðin „kann
hinsvegar að“ eftir því sem hann
hefur skarpskyggni og innræti til.
Vafasöm
aðferð
Nokkru skýrar verður það af
leiðaranum, að úrslitin um helg-
ina hafa heldur aukið á andúð á
prófkjörum, einnig meðal þeirra
sem hafa lengi lofað þau og
skammað aðra flokka fyrir að
vera ekki nógu „opna“ í
þeim efnum: „Niðurstað-
an í prófkjörinu sýnir enn einu
sinni að þessi aðferð við að skipa
framboðslita hefur ekki í för með
sér endurnýjun á mönnum í efstu
sæti listans" - heldur aðeins
, breytingar á röð, eins og síðar
segir. Niðurstaðan er líklega sú,
að prófkjör gefi í reynd ekki tæki-
færi til breytinga (t.d. í þágu
kvenna) en geri annars mikinn
óleik (enginn er annars bróðir í
leik).
Fundinn
Catilina?
Eitt er þó skýrast í leiðaranum,
en það er andúðin á efsta manni í
prófkjörinu, Albert Guðmunds-
syni. Hún er þeim mun greinilegri
sem orðalag allt er í sjálfu sér
mjög varfærnislegt. Þar segir á þá
leið, að þótt Albert hafi veitt
ríkisstjórninni brautargengi í
upphafi hafi hann snúist gegn
henni á liðnu sumri og skipað sér í
fylkingu með stjórnarandstöðu-
þingmönnum flokksins. Svo
segir: „Þessi ganga Alberts
Guðmundssonar er vafalaust
dæmigerð fyrir margan manninn,
enda sýnist hann hafa næma til-
finningu fyrir því, hvernig hinir
pólitísku vindar blása hverju
sinni“.
Öllu lengra er ekki hægt að
ganga í því að segja Albert Guð-
mundsson marklítinn tækifæris-
sinna - án þess að segja það.
Kannski er hann hinn sanni Cati-
lina leiðarans sem ávarpaður er
með frægum orðum Ciceros?
AB.
Hverfasamtök
og borgarstjóm
kost á þvi aö koma á framfæri vift sig
óskum og ábendtngum við gerð fjár-
hagsáætlunar borgannnar. Fresturinn
sem hann gaf var 13 dagar. Þessi aug-
lýsing er sem utfærsla meirihlutans á
tillögu kvennaframboðskvenna sem
viö fluttum á borgarstjómarfundi 21.
okLsl. og ég mun rekja nánar hér á eft-
ir.
Fyrst ætla ég að rífja upp mál sem
lýsa samskiptum nokkurra hverfa- ar, aö minu fnati: annars vegar hve rakiö i þessu blaöi og þaö nyjasta i þvi
samtaka og borgaryfirvalda siöustu erfitt er aö fylgja baráttumálum eftir i er aö lögfræðingur fvrín■ -
arin. TUlaga okkar er tUkomin vegna borgarkerfinu og hins vP.<«r h."
þeirra.
„Viöhorf borgaryfirvalda gagnvart
w hverfasamtökum hafa oftast veriö nei-
kvæö. Réttmætum ábendingum og óskum hef-
uroft veriömættmeöhroka. .
Hverfasamtök
Guðrún Jónsdóttir, borgarfull-
trúi Kvennaframboðs skrifaði
fróðlega grein um „Hverfa-
samtök og borgarstjórn“ í Dag-
blaðsvísinn á dögunum. Þar sagði
hún farir sínar ekki sléttar af við-
skiptum við borgarstjórnar-
meirihluta íhaldsins.
Guðrún rekur skilmerkilega
nauðsyn þess að bæta stöðu
hverfasamtaka og segir í fram-
haldi af því frá tillögu, sem
Kvennaframboðið bar upp í
borgarstjórn um að „borgarráð
leitaði eftir hugmyndum hverfa-
samtaka um hvaða verkefni væri
brýnast að vinna að í hverju
hverfi fyrir sig á komandi fjár-
hagsári“. Hún segir að í slíkri
málsmeðferð hefði verið fólgin
óformleg viðurkenning á hverfa-
samtökunum sem eðlilegum tals-
manni íbúanna og með nokkrum
hætti styrkt starf þeirra ef hún
hefði náð fram að ganga.
Guðrún segir, að það hefði
mátt búast við því að þessi tillaga
yrði samþykkt fyrirhafnarlítið:
hún kostaði hvorki fjárútlát né
heldur hefðu kjörnir fulltrúar
með henni afsalað sér neinu af
rétti sínum. En, segir Guðrún,
reyndin varð önnur. Aðrir
minnihlutaflokkar lýstu yfir
stuðningi við tillöguna, en borg-
arstjóri talaði fyrir meirihlutann
sinn. Hann lýsti því yfir að „hann
mundi ekki samþykkja okkar til-
lögu heldur bera fram sína eigin“.
Var svo gert - en heldur þykir
Guðrúnu Jónsdóttur sú útkoma
klén sem úr tilskipan Davíðs
varð.
Valdníðslan
Guðrún kallar þetta hroka og
valdníðslu að vonum. Og það er
rétt að minna á það, að hér er
ekki um neina nýjung að ræða,
þótt Kvennaframboðsfulltrúar
hafi af eðlilegum ástæðum ekki
smakkað þessa tegund af tillögu-
dauða í borgarstjórn fyrr. Sessu-
nautur Guðrúnar, Adda Bára
Sigfúsdóttir gæti sagt henni marg-
ar sögur fróðlegar af þessum
plagsið íhaldsins: að fella nyt-
samar tillögur minnihlutans - en
taka þær upp aftur skömmu síðar
í einhverri afskræmdri eða stýfðri
mynd.
Hrokinn og valdníðslan fædd-
ist ekki með Davíð. Þau fyrirbæri
hafa fylgt íhaldsmeirihlutanum
svo lengi sem hann hefur setið.
Og þótt skömm sé frá að segja: þá
skiptir ekki máli hvort í þessum
meirihlut er ein kona, þrj ár - eða
fleiri.
íhald er íhald.
áb.