Þjóðviljinn - 25.05.1983, Blaðsíða 6

6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 25. maí 1983
Alþýðubandalagið í Reykjavík
AÐALFUNDUR
Stjórn Alþýðubandalagsins í Reykjavík boðar til aðal-
fundar í félaginu fimmtudaginn 26. maí kl. 20:30
(stundvíslega) að Hverfisgötu 105.
Arthúr Erlingur Pétur Svavar
DAGSKRÁ:
1. Skýrsla stjórnar fyrir starfsárið 1982 -1983. Arthúr
Morthens formaður ABR.
2. Reikningar ársins 1982 og tillaga um árgjald 1983.
Erlingur Viggósson gjaldkeri ABR.
3. Umræður um skýrslu og afgreiðslu reikninga.
4. Tillaga kjörnefndar um stjórn og endurskoðendur.
5. Kosning formanns og stjórnar fyrir starfsárið 1983-
1984.
6. Stjórn - stjórnarandstaða. Hvað er framundan?
Svavar Gestsson from. Alþýðubandalagsins talar.
7. önnur mál.
Fundarstjóri: Pétur Reimarsson.
Tillaga kjörnefndar og endurskoðaðir reikningar
liggja frammi á skrifstofu félagsins. Félagar fjöl-
mennið og mætið stundvíslega.
Stjórn ABR
Meirihlutinn í borgarráði:
Vilja ekki nætur-
ferðir hjá strætó
Minning
Skúli Þórðarson
Meirihluti Sjálfstæðisflokksins í
borgarráði felldi í gær tillögu frá
Öddu Báru Sigfúsdóttur og Ingi-
björgu Sólrúnu Gísladóttur um
næturakstur SVR í tilraunaskyni á
föstudags- og laugardagskvöldum.
Tillagan var lögð fram í borgar-
ráði 15. apríl s.l. en hefur verið í
salti síðan. Hún gerði ráð fyrir að
vagnarnir ækju á klukkutíma fresti
kl. 02 og 03 frá miðbænum upp í
Árbæ og Breiðholt og út á Seltjarn-
arnes. Fulltrúar minnihlutans í fé-
lagsmálaráði og stjórn SVR höfðu í
sínum nefndum flutt tillögur sama
efnis fyrr í vetur m.a. vegna frétta
um að fjöldi unglinga færi á puttan-
íbúasamtök Grjótaþorps hafa
boðið borgarstjóra og borgarráðs-
fulltrúum á næturfund í þorpinu til
að kynna þeim ástandið sem íbúar
þurfa að búa við. Verður fundur-
inn haldinn kl. 22 n.k. föstudags-
kvöld að Grjótagötu 5 og er íbúum
þorpsins og blaðamönnum einnig
boðið.
íbúasamtökin líta á þennan fund
sem úrslitatilraun til samstarfs við
borgaryfirvöld í þorpinu. í bréfi
sem þau hafa sent borgarráði er
minnt á að 1. nóvember s.l. birtist í
blöðum bæjarins auglýsing undir-
um heim til sín í þessi hverfi að
næturlagi.
Á borgarráðsfundirium í gær var
upplýst að kostnaður við slíkan
næturakstur yrði um 80 þúsund
krónur. Adda Bára Sigfúsdóttir
sagði í samtali við Þjóðviljann í gær
að þetta væri ekki það há fjárhæð
að á henni þyrfti að stranda og hún
ætti enn eftir að lækka þar sem far-
gjöld væru ekki tekin með í dæmið.
Málið hefði einfaldlega strandað á
viljaleysi meirihlutans sem m.a.
hefði bent á að næturakstur SVR
yrði bara til þess að krakkarnir
drolluðu lengur fram eftir í mið-
bænum.
rituð af borgarstjóra, þar sem beð-
ið var um óskir og ábendingar
borgarbúa og samtaka þeirra
vegna fjárhagsáætlunar ársins
1983. íbúasamtökin sendu bréf 14.
nóvember þar sem ýmsar óskir og
ábendingar voru settar fram og
hinn 6. mai s.l. barst svarið: engin
óskanna var tekin til greina.
Harma íbúasamtökin þessi mála-
lok og lýsa furðu sinni á að fyrst
skuli auglýst eftir óskum um fram-
kvæmdir og þeim síðan öllum
Fráfali Skúla Þórðarsonar fyrr-
verandi yfirkennara í Menntaskól-
anum í Reykjavík kom engum
kunnugum á óvart, svo langvinnt
og örðugt sem síðasta stríð hans
var. Vissulega er hans saknað, en
allir geta unnt honum hvíldarinnar
eftir langan dag, sem með köflum
var býsna strangur.
Skúli fæddist á morgni aldar á
Arnórsstöðum á Jökuldal, sonur
hjónanna Þórðar Þórðarsonar frá
Sævarenda í Loðmundarfirði og
Stefaníu Jónsdóttur frá Fögrukinn
í Jökuldalsheiði. Hann ólst upp í
stórum systkinahópi á Gauksstöð-
um á Jökuldal. Veturinn 1915-16
sótti hann unglingaskóla, sem Þor-
steinn M. Jónsson hafði um skeið á
Borgarfirði eystra. Þegar alþýðu-
skólinn á Eiðum tók við af bænda-
skólanum þar, settist Skúli í hann
og var þar tvo fyrstu veturna, 1919-
21.
'Fyrsti skólastjóri alþýðuskólans
á Eiðum var Ásmundur Guð-
mundsson, síðar biskup. Kennarar
auk hans voru Benedikt Blöndal og
Guðgeir Jóhannsson. Ekki lét
Skúli sér nægja það sem numið
varð á tveimur vetrum af þessum
mætu lærifeðrum, heldur dreif
hann sig utan, og veturinn 1922-23
sat hann í lýðskólanum í Sigtúnum í
Svíþjóð. Þaðan lá leiðin til
Kaupmannahafnar, fyrst í Kenn-
araháskólann, en 1925 lauk hann
stúdentsprófi og hóf að svo búnu
háskólanám.
Frá nútímanum séð er þetta ofur
eðlilegur gangur mála. En á fyrsta
þriðjungi aldarinnar þurfti fífl-
dirfsku og næstum því yfirnáttúru-
lega bjartsýni til þess að ráðast í
slík stórræði fyrir þann sem engan
bakhjall átti. Er satt að segja ó-
skiljanlegt hvernig Skúla og mörg-
um samtímamönnum hans í námi
tókst að kljúfa kostnaðinn og draga
fram Iífið. Margir gáfust líka upp á
miðri leið, hurfu heim frá óloknu
námi og var svo álasað fyrir út-
haldsleysi.
Skúli var í tölu þeirra sem
þraukuðu þorrann og góuna, þó að
hann reiddi ekki digra sjóði. Frá
1925-36 stundaði hann nám í sagn-
fræði, en ekki þó samfleytt, því að
öðru hverju rak lífsbaráttan hann
heim til íslands eða annað í fjár-
öflun.
Samtímis Skúla voru við sagn-
fræðinám í Kaupmannahöfn þeir
Barði Guðmundsson og Sverrir
Kristjánsson. Af skiljanlegum
ástæðum bundust þeir traustum
böndum kunningsskapar og vin-
áttu. Engan fræðimann vissi ég
Skúla dá meira en Barða, og svo
fór um síðir, þegar Barði féll óvænt
frá fyrir aldur fram, að þeir Skúli
og Stefán Pjetursson sáu um útgáfu
á sagnfræðilegum ritgerðum Barða
og fylgdu þeim úr hlaði með ræki-
legum inngangsgreinum.
Meistaraprófi (magister artium)
lauk Skúli 1936 og vann síðan um
hríð við Institutet for Historie og
Samfundspkonomi í Kaupmanna-
höfn.
Haustið 1926 hafði hann kvænst
danskri stúlku, Ingrid Hákansson.
Þau eignuðust tvö börn, Helgu og
Stefán, sem bæði settust síðar að í
Danmörku og eru látin fyrir nokkr-
um árum.
Árið 1938 hélt Skúli loks heim til
íslands eftir sína löngu útivist.
Ekki var aðkoman sérlega glæsileg
fyrir unga menntamenn, þótt þeir
hefðu lokið virðulegum prófum
með sóma. Mátti Skúli hrósa
happi, er hann fékk kennarastöðu
við Gagnfræðaskólann í Reykja-
vík, Ingimarsskólann sem svo var
nefndur. Var kennslan þar síðan
aðalstarf hans allt til ársins 1959.
Ekki voru þetta þó einu störfin,
sem hann hafði með höndum þessi
ár. Um skeið stjómaði hann kvöld-
skóla, sem haldinn var á vegum
Menningar- og fræðslusambands
alþýðu. Þá var hann frá 1942
stundakennari við Menntaskólann
F. 21. júní 1900
D. 15. maí 1983
í Reykjavík. Þar fékk hann skiljan-
lega meira viðnám krafta sinna og
kunnáttu, þar sem voru eldri og
þroskaðri nemendur en í gagn-
fræðaskólanum. En í báðum skól-
unum, við Lindargötu og Lækjar-
götu, var örvandi félagsskapur við
snjalla og fjölmenntaða samkenn-
ara. Var Skúli alla tíð dáður í þeim
hópum og engan gamlan nemanda
hans hef ég hitt, sem ekki rómaði
mannkosti hans og kennslu. Nán-
ustu vinir hans að því er ég best veit
voru þó ekki samkennarar, heldur
æskuvinir hans, Barði Guðmunds-
son og Arnfinnur Jónsson.
Árið 1959 urðú þau tímamót á
starfsferli Skúla, að hann fór alfar-
ið að Menntaskólanum. Fyrsta árið
þar hafði hann þó leyfi frá störfum
og dvaldist erlendis til þess að
kynna sér nýjungar f kennslu og
sérgrein sinni. Ungur hafði hann
haldið utan til þess að nema, kynn-
ast siðum og háttum framandi
þjóða og auðga andann. Heima-
landið sleppti aldrei af honum
tökum, en útþráin yfírgaf hann
ekki heldur. Fór hann utan eins oft
og honum gafst kostur á, og komst
á sínum tíma alla leið til Kína.
Einnig fylgdist hann af lífi og sál
með því sem gerðist hérlendis og
erlendis, og fylgdi sá áhugi honum
allt til þess er yfir lauk. Jafnvel á
öndverðum námsárum sínum var
Skúli farinn að leggja land undir fót
meira en flestir félagar hans.
Komst hann þá bæði til Þýskalands
og Frakklands. Kemur mér í hug
greinarkorn eftir hann, sem birtist í
Hátíðarblaði 1. desember 1968, út-
gefnu af Skólafélagi Mennta-
skólans í Reykjavík, þar sem hann
rifjar upp kynni sín af Jóhanni
Jónssyni skáldi, sem hann kynntist
í Leipzigsumarið 1923. Hefur hann
þá verið að heimsækja Arnfinn
Jónsson vin sinn, sem þar var við
nám.
Sumarið 1961 lenti Skúli í alvar-
legu umferðarslysi í Kaupmanna-
höfn. Um skeið var hann milli
heims og helju. Það gerði allt
örðugra viðfangs, að hann var
kominn með sykursýki. Heilan vet-
ur átti hann í þessum meiðslum, og
þá missti hann annan fótinn fyrir
neðan hné: Upp frá því gekk hann
á gervifæti. En hann lét ekki bugast
af því frekar en af öðrum mót-
blæstri um dagana. Enn kenndi
hann áratug í Menntaskólanum, og
frá 1964 var hann yfirkennari.
Síðari kona Skúla var Helga
Árnadóttir prófasts í Görðum.
magister
Varaði sambúð þeirra ríflega fjóra
áratugi og var hin farsælasta. Börn
þeirra eru Líney arkitekt og Skúli
' stýrimaður.
Þrátt fyrir tímafrekar og krefj-
andi annir við kennslu kom Skúli
einnig af talsverðum ritstörfum, en
nám hans var meira miðað við
undirbúning undir slík störf en
kennsluna.
Almenn stjórnmálasaga síðustu
20 ára, þ.e. 1918-38, kom út í
tveimur bindum 1941 og 1943. Þar
er greinargott yfírlit helstu atburða
þessara afdrifaríku ára og mat
Skúla á þeim. Út af þessu verki
urðu söguleg skoðanaskipti meðal
þjóðkunnra manna á sínum tíma.
Þarf Skúli síst að fyrirverða sig af
þeim sökum, þegar þessi ár og at-
burðir þeirra eru komin í fjarsýn og
fleiri og betri upplýsingar um sumt
fengnar.
Sjómannafélag Reykjavíkur
1916-66, þ.e. fyrsti aldarhelmingur
þess félags. Þar nýtur sín þekking
Skúla á félagsmála- og verkalýðs-
sögu, íslenskri og almennri.
Nokkrar ritgerðir hafa birst eftir
Skúla í Tímariti um
sveitarstjórnarmál og Safni til sögu
Reykjavíkur t.d. Um fátækramál
Reykjavíkur í Reykjavík í 1100 ár,
Reykjavík 1974, bls. 146-59.
Áður er minnst á útgáfu þeirra
Skúla og Stefáns Pjeturssonar á rit-
gerðum Barða Guðmundssonar,
og skrifaði þá Skúli inngang bindis-
ins Uppruni íslendinga, Reykjavík
1959.
Ég kynntist Skúla fyrst veturinn
1945-46, þegar ég kenndi fáeina
tíma í Gagnfræðaskólanum í
Reykjavík. Síðar drógu sameigin-
leg áhugamál okkur saman og spill-
ti þá ekki fyrir mér, þegar ég hafði
kvænst systur æskufélaga hans frá
Eiðum.
Um páskaleytið 1974 héldu
Sögufélagið og Reykjavíkurborg í
fyrsta sinni svokallaða Reykjavík-
urráðstefnu. Voru þá í nokkra
daga flutt erindi um sögu, náttúru
og landafærði Reykjavíkur og ná-
grennis á Kjarvalsstöðum. Einn
þessara daga töluðum við Skúli
þarna báðir og Sverrir Kristjánsson
var fundarstjóri. Þegar hver bjóst
til að halda sína leið að fundinum
loknum, kallaði Sverrir á mig og
sagði: „Hún Guðmunda ætlar að
gefa okkur Skúla eitthvað gott að
borða og drekka, og hún sagði að
þú værir velkominn líka. Viltu nú
ekki gera okkur gömlu mönnunum
þá ánægju að koma, og svo fylgir
þú auðvitað kollega heim á eftir.“
Það rann upp fyrir mér, að fækka
kynni þeim tækifærum sem gæfust
til að sjá þessa fornkunningja
saman og heyra þá rifja upp gamlar
minningar, sem margar voru
oðrnar sígildar í hópi vina og víðar.
Brást það ekki heldur, báðir fóru á
kostum þessa kvöldstund. En svo
fór sem mig uggði, ég sá þá ekki
oftar saman á góðri stund.'
Nokkur síðustu ár hefur Skúli
verið þjakaður af margvíslegum
kvillum. Stöku sinnum hef ég
skotist til hans í Hátún eða heim á
Gunnarsbraut, og ævinlega var
jafnánægjulegt að ræða við hann
um atburði líðandi stundar, drekka
- kaffi og borða pönnukökurnar
hennar Helgu. En nú verða þær
ferðir ekki fleiri. Sunnudaginn 15.
maí s.l. lauk lífsstríði Skúla. Ég
samhryggist ástvinum hans af
neitað.
-AI
Góð orð v.
duga skammt.
Gott fordæmi
skiptir mestu
máli
*****
yUMFERÐAR
RÁO
heilum huga.
Bergsteinn Jónsson.
Auglýsið í Þjóðviljanum
Langlundargeð Grjótaþorpsbúa
á þrotum:
Borgarráð boðað
á næturfund