Þjóðviljinn - 25.05.1983, Qupperneq 11

Miðvikudagur 25. maí 1983 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 15
En tilgreint lagaákvæði er brotið
í öðru sambandi. Þannig fá þjónar
sín laun greidd eftir sölumagni.
Það er beinlínis spurning um lífsaf-
komu þeirra, að selja sem mest.
Þetta væri þvert á anda laga og
reglugerða og ekki í neinu sam-
ræmi við almenna skynsemi.
Aldrei væri nógsamlega brýnt fyrir
fólki að þeim mun meira magn í
umferð, þeim mun víðar sem
áfengið fer, þeim mun meiri neysla
og fleiri vandamál.
Þjónaverkfallið
Á undanförnum árum hefur ver-
ið frekar látið eftir í því efni, að
auðvelda fólki aðgang að áfengi;
t.d. með fleiri útsölustöðum, fleiri
veitingahúsum sem selja vín, af-
námi þurra dagsins og fleiru. Þetta
hefur gerst þrátt fyrir mótmæli Á-
fengisvarnaráðs ríkisins og þrátt
fyrir að tölfræðilegar sannanir liggi
fyrir um að svona rýmkun leiði til
aukinnar neyslu og meiri vanda.
Þarmeð meiri þjóðhagslegrar
óhagkvæmni - að ekki sé minnst á
heimilisbölið.
í þessu sambandi rifjuðu menn
upp þjónaverkfallið fyrir nokkrum
árum. Það stóð m.a. yfireina helgi.
Þá gerðist það að lögreglumenn á
vakt höfðu óvenju náðuga daga,
gátu setið allsendis rólegir að sín-
um Ólsen-ólsen meðan þeir sem
veikir eru fyrir víni sneru sér að
uppbyggilegri verkefnum. Sömu
helgi hafði læknir af slysavaktinni á
„Umboössala á
áfengi ílandinu
veröi bönnuö—og
komiö í veg fyrir
að fyrirtæki og
einstaklingar geti
haft
fjárhagslegan
hagnaö af
áfengissölu, enda
ertilgangur
áfengislaga með
einkaleyf i ríkisins
til innflutnings,
framleiðslu og
sölu áfengis
meðal annars sá.“
(Tillögur Áfengisvarnaráðs)
Meira drukkið
í þéttbýli
Rannsóknir hafa farið fram á því
hversu mikill munur er á áfengis-
sýki í dreifbýli og þéttbýli á íslandi.
í ljós hefur komið að ofneysla er
mest á þéttbýlisstöðum og eftir því
sem lengra dregur frá útsölum á-
M E TAXA'

Auglýsingar af þessum toga eru víða bannaðar, en í staðinn koma
„duldar“ auglýsingar sem þekkjast meiraðsegja hér á landi.
Borgarspítalanum samband við þá
hjá Áfengisvararáði og færði þær
gleðifregnir að aldrei hefði verið
jafn lítið að gera hjá slysavaktinni
einsog þessa daga.
Atvinnuleysi -
ofdrykkja
Hvernig áhrif hefur ástandið í
þjóðfélaginu almennt á áfengis-
neyslu? Það er ljóst þegar kemur
fram í kreppu, þegar fólk verður
atvinnulaust og svartnættið er
framundan, þá eykst áfengisneysla
verulega, fórnarlömbin verða
fleiri.
Með því að koma í veg fyrir
atvinnuleysi erum við því líka að
koma í veg fyrir félagsleg vandamál
af stærðargráðu sem við hér sem
betur fer þekkjum ekki nema af
afspurn.
Það einnig merkilegt í þessu
sambandi að neyslan er iðulega í
samræmi við þjóðartekjur. Þannig
að þegar þjóðarbúið verður fyrir
snöggu áfalli, þá dregur úr áfeng-
isneyslu. Um þetta eru nokkur
dæmi úr íslandssögunni einsog
þegar síldin snarhætti að sjást 1967-
1968. Þá dró úr neyslu á mann úr
2.38 lítrum 1967 í 2.11 lítra 1968.
fengisverslunarinnar er minni of-
neysla. Það er því mikið alvörumál
þegar ákveðið er að opna útsölur á
ýmsum stöðum úti á landi. Þeir hjá
Áfengisvarnaráði eru mjög óá-
nægðir með framkvæmd kosninga
um þetta í bæjarfélögum. Svo
„Banni
áfengislaga viö
áfengisauglýsing-
um veröi
framfylgt og
reglugerö sett
með hliðsjón af
14. gr. þeirra laga.
Þar veröi skýrt
kveöiö á um hvaö
teljist
áfengisauglýsing.
Taki banniö
glögglegayfir
hvers konar
kynningará
áfengi.“ 4 .
(Tillögur Áfengisvarnaráðs)
virðist sem bæjarstjórnir geti á-
kveðið að láta kjósa um þetta jafn-
vel eftir að kærufrestur er runninn
út, einsog á Selfossi við sl. kosning-
ar. Það gefur auga leið,að umræða
hefur verið takmörkuð með þessu
háttalagi - en hún hlýtur þó að vera
nauðsynleg til að fólk geti almennt
gert sé grein fyrir því um hvað er að
tefla. Munurinn á sjúkdómstíðni er
allt að fimmfaldur milli þéttbýlis og
dreifbýlis.
Alltaf
afleiðingar
Við Islendingar erum alltaf að
fást við afleiðingarnar af áfengis-
neyslu. Það eru reistar meðferðar-
stofnanir, bankar settir á laggirnar.
Við þróum áfram sjúkrahús-
kerfið, slysadeildir, og nýlega er
búið'að setja á laggirnar kvennaat-
hvarf. Auðvitað eru flestar kon-
urnar fórnarlömb áfengissýki og
æðis maka sinna. Og ótalin eru þau
dauðsföll og sjúkdómar sem óbeint
má rekja til áfengisneyslu. í áður-
nefndri tilvitnun frá Alþjóða-
heilbrigðisstofnuninni er t.d.
greint frá því að 50% af dauðsföll-
um í umferðarslysum í Bandaríkj-
unum megi rekja beint til áfengis-
notkunar. Þá eykur áfengisdrykkja
líkurnar á því að aðrir sjúkdómar
leggi fólk að velli ellegar til lang-
legu á sjúkrahúsum. Það er í þessu
þjóðhagslega og manneskjulega
samhengi sem stjórnmálamenn og
almenningur verða að líta á þetta
mál.
Stefnt er að því á vegum WHO,
heilbrigðisstofnunar Sameinuðu
þjóðanna, að keppa eigi að því að
allir geti orðið heilbrigðir árið
2000. Stofnunin hefur gefið út þá
yfirlýsingu að þessu marki verði
aldrei náð nema algjör viðhorfs-
breyting verði til áfengisins. Stofn-
unin lítur á það sem mikilvægasta
atriði, s að ríkisstjórnir þjóða
heimsins líti á áfengi út frá sams
konar þjóðarheill og þær líta á
neyslu annarra fíkniefna. Það þarf
að draga úr framboði og eftirspurn
á efninu sjálfu.
Komið að
fyrirbyggjandi
starfi
Það er því ljóst að fyrir löngu er
komið að fyrirbyggjandi starfi í
þessu efni. Viðhorfsbreyting verð-
ur að koma til. Þess vegna er áður-
nefnd ráðstefna í Reykjavík fyrst
og fremst helguð fyrirbyggjandi
starfi.
Og það leiðir einnig hugann að
rótum vandans. Það leiðri máske
hvað af öðru; þjóðfélagslegt mis-
rétti, kúgun og útskúfun leiðir til
áfengisdrykkju, fleiri sölustaðir og
búlur leiða til meiri drykkju. Mikil
drykkja leiðir til ofneyslu sem kost-
ar þjóðarbúið ómælt fé. Er ekki
skynsamlegra að grípa fyrr inn í
þessa hringrás? Er ekki rétt að
skrúfa fyrir kranann?
Stórverkefni
framundan
Þeir talsmenn áfengisvarna segja
mikið verkefni framundan. Margir
vísa til þess að á íslandi hafi engin
hreyfing risið hátt nema hún hefði
reglusemi að hugsjón. Vísa menn
þá til ungmennafélagshreyfingar-
innar - og síðar til verkalýðs-
hreyfingarinnar.
Bæði innan verkalýðshreyfing-
arinnar og í hreyfingu sósíalista var
reglusemin gerð að forsendu meira
starfs og betri árangurs í barátt-
unni. En það hefur margt áhlaupið
verið gert á vetrarhöllina í Péturs-
borg yfir glasi af víni.
Eiginlega ætlaði ég að ljúka
þessari frásögn á salómonskan
hátt, umburðarlyndur á réttan
máta. Segjandi að hóflega drukkið
vín gæti svosem glatt mannsins
hjarta. En hvurt er þetta hóf? Og
hver á að segja til um hvað sé hóf-
legt í þessum efnum? Víst er að í
þeirri háleitu húgsjon og mikilvæga
markmiði að manneskjan, ég og
þú, fái ráðið sínu eigin lífi, er áfengi
iðulega fótakefli. Þá hlekki þurfa
allir að slíta af sér. - Allsgáðir
skulum vér ganga í blíðu og stríðu,
sagði kallinn þegar hann greip geir-
inn í hönd.
-óg
í stuttu
máli
Tímaritið Táp og fjör komið út
Út er komið í fyrsta sinn tímaritið Táp & fjör, en það er tímarit
um heilsurækt og líkamsþjálfun. Tilgangur þess er að fræða
landsmenn um ágæti heilsuræktar, hvetja fólk til þess að stunda
líkamsæfingar, halda líkama sínum við með réttu mataræði o.s.frv.
Ritið er fyrst og fremst ætlað almenningi enda þótt íþróttafólk gæti
haft talsvert gagn af því.
Aðalfundur Póstmannafélagsins
Aðalfundur PFÍ var haldinn að Grettisgötu 89, fimmtudaginn
14. apríl 1983. Á dagskrá fundarins voru venjuleg aðalfundarstörf.
Formaður félagsins, Björn Björnsson flutti skýrslu stjómar og
gjaldkeri þess, Gunnlaugur Guðmundsson gerði grein fyrir
reikningum. Fundurinn var mjög vel sóttur af félagsmönnum.
Eftirfarandi ályktun, sem send hefur verið til stjórnar BSRB, var
samþykkt áfundinum: „Aðalfundur PFÍ, haldinn 14. apríl 1983,
mótmælir þeirri hefð, sem virðist komin á, að hin stærri félög í
BSRB taki alla tíð upp eitt eða tvö sæti í stjórn samtakanna, en
mörg önnur félög fá aldrei kjörinn mann í stjórn. Einnig mótmælir
fundurinn því, hvað ólýðræðislega uppstillinganefnd starfar. Hún
virðist í raun verkfæri í höndum fárra manna“.
Vorhappdrætti
Krabbameinsfélagsins
Vorhappdrætti Krabbameinsfélagsins býður að þessu sinni upp á
tíu vinninga, samtals að verðmæti á tólfta hundrað þúsund krónur.
Fyrsti vinningur er Audi 100 sem kjörinn hefur verið bíll ársins
1983. Þessum glæsilega bfl hefur nú verið komið fyrir í Austurstræti
og lausasala happdrættismiða úr honum hafin. Annar viríningur er
Nissan Sunny Coupé GL. Báðirþessi bílareru framhjóladrifnir.
Þriðji vinningur er bíll að eigin vali fyrir 200 þúsund krónur. Auk
þess eru sjö 30þúsund króna ferðavinningar. Dregið verður 17.
júní.
Ágóði af happdrættinu rennur allur til Krabbameinsfélags
fslands og Krabbameinsfélags Reykjavíkur og stendur undir
verulegum hluta kostnaðar við reksturLeitarstöðvar, fræðslustarf
og aðra starfsemi félaganna.
Stefnt er að því að auka þessa starfsemi þegar flutt verður í
nýbyggingu félaganna við Reykjanesbraut.
Verður að treysta á áframhaldandi öflugan stuðning landsmanna
svoaðþaðmegitakast.
Ný deild innan SÍBS
Samtök gegn astma og ofnæmi sem er sj álfstæð deild innan
5. Í.B.S. hefurnýlegabyrjaðsitt 10. starfsár. í samtökunumeru um
650 félagar og fer þeim fjölgandi. Helstu verkefni félagsins eru
fræðslu- fj áröflunar- og skemmtistarfsemi, ásamt útgáfu
Fréttabréfs.
Foreldraráð samtakanna gekkst fyrir þjálfunarnámskeiðum að
Reykjalundi fyrir astma- og ofnæmisveik börn, einnig var
skipulögð og farin ferð, s.l. sumar, til Benidorm, til heilsubótar.
Helstu ný framtíðarverkefni samtakanna eru m.a.: - Baráttan
við reykingar, sérstaklega á vinnustöðum og í almennum
samgöngutækjum en samtökin hafa nú nýlega lagst á sveif með
öðrum norrænum astma- og ofnæmissamtökum um að skora á öll
norrænu flugfélögin að leyfaekki reykingar íflugvélum sínum t.d. á
innanlandsflugi eða í flugferðum sem vara skemur en 1.5-2
klukkustundir.
Aðalfundur
Garðyrkjufélags íslands
Garðyrkjufélag fslands hélt nýlega aðalfund sinn. Félögum
fjölgar stöðugt og voru þeir 6215 um síðustu áramót. Markmið
félagsins er að auka ræktunarmenningu og áhuga landsmanna.
Felst starfið einkum í bókaútgáfu, fræðslufundum, lauka- og
frædreifingu. Garðyrkjuritið kemur út árlega og auk þess er gefið
útfréttabréf a.m.k. 4sinnumáári. 12deildirinnanG. í. störfuðu
víðs vegar um landið. Félagið er í eigin húsnæði að Amtmannsstíg
6, Reykjavík, og er hagur þess góður.
Sigrún tók við af Helgu ^
Aðalfundur Bandalags íslenskra leikfélaga var haldinn 14. maí
s.l. íNorræna húsinu. ÍBandalaginuerunú81 leikfélag,6nýfélög
gerðust aðilar á þessum fundi. Gróska er í starfi leikfélaganna, 59
sýningar voru í gangi hjá félögunum síðast liðinn vetur. Á hverjum
vetri starfa 1300-1500 manns á einn eða annan hátt að leiklist hjá
félögunum út um allt land. Það er því augljóst að leiklistin er snar
þáttur í frístundastarfi landsmanna, og leiklistaráhugi fólks mikill.
Lauslega áætlað hafa 35 þúsund manns séð þessar 59 sýningar.
Leikfélag Hornafjarðar verður fulltrúi íslands á
áhugaleiklistarhátíð í Osló í sumar, og sýnir leikritið Skáld-Rósu
eftir Birgi Sigurðsson í leikstjórn Jóns Sigurbjörnssonar.
Aðalfundur Norræna áhugaleiklistarráðsins verður haldinn á
Húsa vík í byrj un j úní n. k. Þá verður einnig ráðstefna sem fj allar
um á hvern hátt nýta megi norræna goðafræði sem hugmyndabanka
fyrir leikhúsið í dag.
Framkvæmdastjóraskipti urðu hjá Bandalaginu fyrir skömmu,
Helga Hjörvar nýskipaður skólastjóri Leiklistarskóla íslands, lét af
störfum og við tók Sigrún Valbergsdóttir áður leikhússtjóri hjá
Alþýðuleikhú§inu.
Formaður Bandalags íslenskra leikfélaga er Einar Njálsson frá
Húsavík, aðrir í stjórn eru Halla Sigurðardóttir ísafirði, Kristrún
Jónsdóttir Egilsstöðum, Guðbjörg Árnadóttir Akranesi og
Sigurður Grétar Guðmundsson Kópavogi.