Þjóðviljinn - 13.07.1983, Page 6

6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 13. júlí 1983
Margrét Pála Ólafsdóttir
Seinni grein um dagvistarmál
Gæsluvellirnir eru arfleifð þess
tíma, er margar mæður voru
heimavinnandi, systkinahópar
stórir og fullnægjandi var talið að
bjóða öruggt leiksvæði einhvern
hluta dagsins. Þá var viðurkenning
á gildi leikskóla og dagheimila tak-
mörkuð og fá rými í boði. I dag eru
gæsluvellirnir tímaskekkja - úrelt
tilboð, sem kemur fáum að notum
og víst er að foreldrar kjósa fremur
leikskólavist en gæsluvöll fyrir
börn sín. Sést það glöggt á því að
aðsókn hefur stöðugt minnkað, ár
frá ári.
Fjöldi dagmæðra er starfandi við
gæslu þeirra barna, sem ekki kom-
ast á dagvistarheimili. Margar
þessara kvenna vinna mikið og gott
starf, en þó verður að segja að
starfsemi dagmæðrakerfisins
sprettur af þeim samfélagslegu
svikum, sem fæð dagheimilanna
er. Á meðan öll börn eiga ekki kost
á dagvistun, er tómt mál að tala um
frjálst val kvenna til þjóðfélags-
legrar þátttöku. Fjöldi kvenna,
sem er bundinn heima yfir eigin
börnum, hefur það eina val að
starfa innan veggja heimilisins, t.d.
við daggæslu. Þannig skapar dag-
vistarskorturinn dagmæður, sem
aftur sinna gæslu fjölda barna. Hér
hugsa stjórnvöld ekki um hags-
muni kvenna né barna, heldur það
eitt að dagmæðrakerfið er í dag
mun ódýrara en dagheimilin.
Hlutverk gæsluvallanna var áður
svipað hlutverki leikskólans og
Hagsmunir bama — ódýrar lausnir
eins hefur verið litið á dagmæður
og dagheimili sem geymslustaði.
Þetta er ekki viðurkennd skil-
greining, enda málið ekki svona
einfalt. Þó má hafa íhuga, aðsumir
hafa kallað gæsluvellina annars og
þriðja flokks leikskóla og dag-
mæðurnar annars og þriðja flokks
dagheimili. í þessu framhaldi eru
eftirfarandi tölur úr „Skýrslu um
dagvistun barna á vegum Reykja-
víkurborgar árið 1982“.
17 dagheimili, 910 rými, kostn.
borgarinnar 30 milj.
17 leikskólar, 1700 rými, kostn-
aður borgarinnar 10 milj.
9 skóladagheimili, 187 rými,
kostn. borgarinnar 5 milj.
5 blönduð heimili, 85 dagheimil-
isrými, 326 leikskólarými, kostn.
borgarinnar 5 milj.
34 gæsluvellir, samtals heim-
sóknir 251 þús., kostn. borgar-
innar 11 milj.
Dagmæður með leyfi, 777 börn,
kostnaður borgarinnar 3.8 millj.
Varlega áætlað hafa ámóta mörg
börn dvalist hjá dagmæðrum
með leyfi og þeim, sem hvergi
eru skráðar.
Þessar uggvænlegu staðreyndir
eru kunnar. Nær 2 þúsund börn
voru vistuð hjá dagmæðrum, en
aðeins tæp þúsund á dagheimilun-
um og rúm 2 þúsund á leikskóla-
deildum. Við þetta mega reykvísk
börn búa, því stjórnvöld hafa ekki
lagt fram það fjármagn, sem þarf.
Er það fjármagn ekki fyrir hendi?
Gœsluvellir dýrari
en leikskólar
Ef borinn er saman kostnaður
við gæsluvellina og leikskólana,
kemur í Ijós að vellirnir kosta borg-
ina einni milj. meira en ieikskólarn-
ir 17. Að auki sést að heimsóknir á
gæsluvellina voru alls 251 þúsund,
en ef leikskólarnir 17 eru reiknaðir
íheimsóknum, þá urðu þær alls419
þúsund. Ein heimsókn á gæsluvöll
kostaði því borgina tæpar 44 krón-
ur, en ein heimsókn á leikskóla
aðeins tæpar 24 krónur.
Gæsluvellirnir, þetta úrelta til-
boð, sem aðeins veitir brot af þjón-
ustu leikskólanna, er orðið miklum
mun dýrara en leikskólarnir. Fyrir
þær 11 milj., sem vellirnir kostuðu,
hefði borgin getað rekið allt að
1900 leikskólarými, - nú eða á
fjórða hundrað dagheimilisrými.
Þetta verður að teljast furðuleg
ráðstöfun á fjármagni og á því hef-
ur dagvistarkerfið í heild fengið að
kenna. Einnig ber að líta á það að
aðsókn á gæsluvellina hefur veru-
lega dregist saman, eftir að gjald-
takan hófst. Hver veit nema kostn-
aður við hverja heimsókn á gæslu-
völl verði á þessu ári þrefalt meiri
en heimsókn á leikskóla? Hver
sagði að ekki væri til fjármagn fyrir
rekstri dagvistarheimila??
Auðvitað er stofnkostnaður við
uppbyggingu leikskólanna ekki
tekinn inn í þessa mynd, en þar
greiðir ríkið helming - og uppbygg-
ing gæsluvalla kostar sitt.
Á sama hátt má líta á dagheimil-
in og dagmæðrakerfið. Borgin rek-
ur 17 dagheimili, sem rúma 910
börn og var kostnaður borgarinnar
30 milj. Skráðar dagmæður sinntu
777 börnum og var kostnaður við
endurgreiðslúr til einstæðra for-
eldra, eftirlit o.þ.u.l. aðeins 3.8
milj. Hér er ótvíræður hagnaður
fyrir borgina að hafa fremur dag-
mæður - krónulega séð. Aftur á
móti hafa stjórnvöld valið ódýrustu
leiðina á kostnað gæðanna og á
kostnað barnanna.
Parkinson í vegi
dagheimila?
Áður voru gæsluvellir ódýrari
leið en leikskólar, en rekstur vall-
anna hlóð á sig rneiri og ineiri
kostnaði, því alltaf var krafist úr-
bóta og betri aðstæðna. Slíkt er
eðlilegt. Hins vegar þýðir ekki, eðli
málsins samkvæmt, að reyna að
gera annars flokks tilboð að fyrsta
flokks, þegar forsendurnar vantar.
Nú sjáum við hvernig gæsluvalla-
kerfið er orðið fast í sessi og starfar
enn (eingöngu kerfisins vegna?) og
er enginn vafi á að það hefur staðið
,í vegi fyrir uppbyggingu leikskóla.
Munum við standa uppi með dag-
mæðrakerfið á sama hátt eftir 10 til
20 ár? Það kerfi hefur án efa til-
hneigingu til sömu stöðnunar (að
ógleymdu lögmáli Parkinsons) og
mun þá standa í vegi fyrir uppbygg-
ingu dagheimila. 1 vor lögðu um-
sjónarfóstrur með dagmæðrum
fram tillögur, sem skapa eiga meiri
festu í daggæslu barna á einka-
heimilum. Þær tillögur kalla á
aukið fjármagn frá borginni og
myndu að mínu mati festa kerfið í
sessi. Tillögurnar myndu ekki bæta
uppeldisstarfið, því eðli málsins
samkvæmt getur daggæsla á einka-
heimili aldrei náð uppeldisgæðum
skipulegs dagheimilis Þó full á-
stæðasé til að bæta hag þeirra
kvenna, sem í dag vinna gott starf
sem dagmæður, má það ekki gerast
á kostnað þess að festa kerfið í
sessi. Við höfum ekki efni á þeirri
skammsýni.
Á stjórnarfundi samnorræna
fóstruráðsins í Svíþjóð nú í vor var
daggæsla í heimahúsum til umræðu
og harmaði fundurinn þau mistök
stjórnvalda að styrkja dagmæðra-
kerfið á kostnað dagheimila, en sú
hefur verið reyndin á hinum Norð-
urlöndunum. Fram kom m.a. að
sænska dagmæðrakerfið er í dag
orðið dýrara en dagheimili. Dag-
mæður eru launaðar af opinberum
aðiljum, eftirlit, skráning, nám-
skeið, skrifstofukostnaður o.fl.
hefur hlaðið á sig miklum kostnaði,
svo ódýrari lausnin er orðin dýrari.
Samt sem áður er ekki gert átak í
uppbyggingu dagheimila, því dag-
mæðrakerfið er orðið fast í sessi.
Víst þurfum við alltaf að reka okk-
ur á sjálf, en er ekki nóg komið?
Getum við lært af reynslunni þetta
sinn og farið að líta á dagvistar-
heimili fyrir öll börn sem veruleika
í náinni framtíð? Þó ekki væri nema
með hagsmuni barna þessa samfé-
lag í huga.
27/6 1983.
Margrét Pála Ólafsd., fóstra.
Rflil
UTBOÐ
IH
1| f
Tilboð óskast í að leggja stofnlögn í Selás fyrir Hitaveitu
Reykjavíkur. Útboðsgögn eru afhent á skrifstofu vorri, Frí-
kirkjuvegi 3 Reykjavík, gegn 1500 kr. skilatryggingu.
Tilboðin verða opnuð á sama stað, fimmtudaginn 21. júlí
1983 kl. 9 fyrir hádegi.
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVIKURBORGAR
Frikirkjuvegi 3 - Simi 25800
(p ÚTBOÐ
'V
Tilboð óskast í að leggja Elliðavogsæð, 4. áfanga fyrir Hita-
veitu Reykjavíkur.
Útboðsgögn eru afhent á skrifstofu vorri, Fríkirkjuvegi 3,
gegn 1.500 kr. skiiatryggingu. Tilboðin verða opnuð á sama
stað þriðjudaginn 26. júlí 1983 kl. 11 fyrir hádegi.
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVIKURBORGAR
Frikirkjuvegi 3 - Simi 25800