Þjóðviljinn - 03.09.1983, Blaðsíða 10

10 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN He|gi" 3.-4. september 1983
Með
fornleifa-
frœðingum
á Skeiðarár-
sandi:
Þjóðminjasafn íslands stendur
átöskunni.
Þarna skammt frá bakkanum vinstra megin er talið að fallbyssan liggi á fimm metra dýpi, og afturhluti skipsins þar undir. -Ljósm. Leifur.
Við teljum okkur komna
niður á afturhluta skipsins
segja
leitarmenn
„Hér byrjuðum við og hér
endum við. Þetta svæði var
allt undir vatni, þegar við
vorum að byrja á þessu, en
okkurdatt þá strax í hug að
þarna undir lægi skipið. Og
nú vitum við að það er þarna.
Gömul munnmæli sögðu líka
að skipið væri í hásuðri frá
Skaftafelli og það passar
alveg.“ Kristinn
Guðbrandsson,
bjartsýnismaðurinn í
Björgun er heimsóttur
austurá Skeiðarársand. Með
í þessari för eru, auk
blaðamanns og
Ijósmyndara, Þór
Magnússon
þjóðminjavörður, Halldóra
Ásgeirsdóttirforvörður og
Guðmundur Ólafsson forn-
leifafræðingur.
Eftir að hafa flogið austur á Fag-
urhólsmýri í ágætu veðri er ekið
sem leið liggur að „Gullna
hliðinu", sem lokar almennri um-
ferð frá leitarsvæðinu. Við búðirn-
ar tekur Kristinn á móti okkur á
miklum vatnabíl og ekur okkur
sem leið liggur þá 12 kílómetra leið
sem liggur, - meira og minna undir
vatni, - niður að leitarstaðnum.
Veðrið er heldur hráslagalegt og
kalt, kannski ekki ósvipað því
Veðri sem tók á móti þeim tæplega
300 farþegum og skipverjum á
„Het Wapen van Amsterdam“
þegar það strandaði þarna í ósnum
árið 1667. Talið er að mikill fjöldi
fólksins af skipinu hafi drukícnað
þarna í ósnum eða króknað úr
kulda, en aðeins 60-70 manns kom-
ust lífs af.
„Þetta er lögleg keppnislaug“
segir Kristinn og bendir á 60 metra
Þór Magnússon og Kristinn með járnbúta úr skipinu fyrir framan sig. Guðmundur ljósmyndar keðjubútana fyrir Þjóðminjasafnið.
langa laugina innan í stálþiljunum,
sem rekin hafa verið 15-18 metra
niður í sandinn. Vatnið í „lauginni"
er um 5 metra djúpt, en skipið er
talið liggja á 8 metra dýpi, með 15
gráðu halla.
„Hér undir er fallbyssan og við
höfum komist niður á 7 metra langt
borð, sem við teljum að sé aftur-
hluti skipsins. Við höfum ekki get-
að náð fallbyssunni upp, því hún
virðist föst í pall eða eitthvað því-
líkt. “
A leiðinni með bílnum upp í
búðirnar aftur segir Kristinn okkur
frá því að hann hafi aldrei komist
utan til að skoða hið fræga Vasa-
skíp, sem Svíar náðu upp af hafs-
botni og hefur gefið þeim mikla
auglýsingu og ómældar tekjur.
„Ætli ég láti ekki verða af því að
skreppa í vetur“ segir Kristinn.
Þór Magnússon bætti því við að
með uppgreftri Vasa-skipsins hefði
fengist mjög dýrmæt reynsla við
varðveislu skipa af þessu tagi, en
Vasa-skipið sökk með manni og
mús nokkru áður en „Het Wapen“
strandaði hér fyrir austan á 17. öld.
„Ég tel augljóst að leita þurfi
ráðgjafar hjá þeim sem stóðu að
uppgreftri og varðveislu Vasa-
skipsins, því þetta er mjög erfitt
verkefni og ekkert má út af bera,“
sagði Þór.
Halldóra, sem hefur sérmenntað
sig í varðveislu fornminja kvaðst
-telja hugsanlegt að hægt yrði að
þurrka hollenska skipið smátt og
smátt, ef það reyndist lítið fúið.
Það er augljóst að mikið hlýtur að
vera brotið ofan af skipinu, en ef
skrokkurinn er heillegur, er hugs-
anlegt að hægt verði að minnka
■