Þjóðviljinn - 14.10.1983, Blaðsíða 6

6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 14. október 1983
Þýskir Natohermenn gegn nyjum eldflaugum.
Nóbelsskáldið Heinrich Böll hefur látið að sér kveða í mótmælaaðgerðum.
Þýska
,,heita
friðarhreyfingin og
haustið”
Hrafn
Arnarson
skrifar
gerðir. Eitt af meginviðfangsefnum trúar-
legra friðarhópa er að festa umræðuna um
friðarmál í sessi innan safnaðanna, gera
hana að eðlilegum þætti í safnaðarstarfinu.
Konur
Um 70% þýsku þjóðarinnar er
andvíg staðsetningu nýrra
bandarískra eldflauga í landinu
og 20-39% eru, samkvæmt
skoðanakönnunum reiðubúnir
til að taka þátt í
mótmælaaðgerðum til að
staðfesta þessa skoðun. Frá
októberaðgerðum
friðarhreyfingarinnar þýsku
segir Hrafn Arnarson í
eftirfarandi grein.
Á undanförnum þremur árum hefur nýr
aðili komið fram á svið þýskra stjórnmála
og nú eru áhrif hans orðin slík að allar vald-
astofnanir verða að taka afstöðu til hans og
orkusprengjuhöfða í landinu. Á þessum
árum voru aðstæður mjög erfiðar og kald-
astríðið í hámarki. Þýski stjórnmálafræð-
ingurinn Alfred Grosser hefur orðað það
svo að kalda stríðið og kommúnistahræð-
slan hafi getið af sér tvíbura, annars vegar
Nato og hins vegar Þýska Sambandslýð-
veldið.
„Hreyfingunni gegn kjarnorkudauða“
tókst að virkja mjög mikinn fjölda fólks í
mótmælagöngu á seinni hluta 6. áratugar-
ins. Á árunum eftir stríðið var meðal al-
mennings mjög víðtæk andstaða gegn hern-
aðarstefnu og enduruppbyggingu þýska
hersins, en stjórnvöld með Adenauer kan-
slara í broddi fylkingar virtu allar kröfu-
gerðir og óskir í þá veru að vettugi. Skipu-
lagsleg tengsl hreyfingarinnarviðS.P.D. og
D.G.B. voru henni einnig fjötur um fót,
vegna þess að þar með varð hún þátttakandi
í kjarabaráttu og flokkspólitískri baráttu.
fjölbreytni hvað varðar starf, aðgerðir og
pólitískar hugmyndir. Segja má að hreyf-
ingin sé samsafn eða lauslegt samband
margra ólíkra pólitískra hópa, sem hver og
einn reynir með sínum hætti að tengja friða-
rmál öðrum málum sem mikilvægust eru að
þeirra eigin mati.
Aðgerðir hreyfingarinnar mun ná á
kveðnu hámarki 15.-27. október næst-
komandi. Á ráðstefnu sem haldin var í
17. okt. er dagur kvenna. í lok maí var
haldin ráðstefna kvenna úr öllu Sambands-
lýðveldinu, sem bar heitið „Konur - friður -
andhernaðarstefna“. í ályktun sem sam-
þykkt var á ráðstefnunni var hernaðarstefn-
an sett í heildarsamhengi, hún var gagnrýnd
sem hluti af stefnu sem hefur m.a. í för með
sér versnandi félagslega stöðu konunnar
hvað varðar starfsmöguleika, menntunar-
möguleika Q.s.frv. Aðgerðir kvenna á þess-
Meira að segja á kirkjulegum ráðstefnum hefur mörgum hitnað í hamsi.
Mótmælaaðgerðir í Krefeld í sumar sem umdeildar urðu: kemur til átaka?
þeirra vandamála og umræðu, sem hann
beitir athyglinni að. Þessi aðili er friðar-
hreyfingin. Mjög erfitt er að lýsa henni:
Helsta einkenni hennar er nefnilega mikil
fjölbreytni hvað varðar skipulagsform, það
hvernig vandamál stríðs og friðar eru tekin
fyrir, hugmyndir og tillögur um skipulag
öryggismála í Evrópu.
Nú og þá
í pólitískri umræðu í sumar hefur gjarnan
verið notað hugtakið „heitt haust“ og er þá
átt við þá pólitísku umræðu og aðgerðir sem
fram munu fara nú á næstu viku. Hafa
margir fréttaskýrendur gengið svo langt að
nefna þetta meiri háttar þolraun fyrir hið
unga þýska Sambandslýðveldi. Nú mun
væntanlega reyna á hversu djúpar rætur
lýðræðisvitund og pólitískt umburðarlyndi
eiga sér í pólitískri siðmenningu í þessu
landi.
Nú er það svo að sú hreyfing sem orðið
hefur til á undanförnum árum er ekki fyrsta
friðarhreyfingin í sögu Þýska Sambandslýð-
veldisins. Á fyrstu árunum eftir lok seinni
heimsstyrjaldarinnar og einkum á fyrri
hluta 6. áratugarsins var hreyfing sem
nefndist „Anti-Atomtod-Bewegung“, þ.e.
„Hreyfing gegn kjarnorkudauða" starf-
andi. Hún var skipulagslega tengd jafnað-
armannaflokknum, S.P.D. og verkalýðs-
samtökunum, D.G.B. Hún barðist gegn
staðsetningu bandarískra eldflauga í Þýska-
landi, gegn geymslu og staðsetningu kjarn-
Þessi skortur á eigin skipulagningu var
veruleg orsök að pólitísku áhrifaleysi henn-
ar. Hún lagðist svo niður í lok 6. áratugar-
ins.
Á 7. áratugnum voru páskagöngurnar
einn af vettvöngum friðarsinna til að láta
skoðanir sínar í Ijós. Að þessum göngum
stóðu samtök einstaklinga, - ekki hópa eð
samtaka - og voru þau skipulagslega óháð
stjórnmálaflokkunum. Göngur þessar
gengu undir ýmsum slagorðum t.d. „Páska-
göngur andstæðinga kjarnorkuvopna",
„Barátta fyrir afvopnun", „Barátta fyrir
lýðræði og afvopnun".
Páskagöngur
Segja má að páskagöngurnar hafi haft
talsverð áhrif á pólitíska menningu og
aukið almenna pólitíska virkni. Um skeið
tókst friðarsinnum að hafa töluverð áhrif á
og móta hina almennu pólitísku umræðu.
Pólitískur grundvöllur þessarar hreyfingar
var breiður, innan vébanda hennar var
fólk, sem var friðarsinnar af siðferðilegum
ástæðum (pazifistar), fólk sem barðist gegn
kjarnorkuvopnum og fyrir afvopnun og
ýmsir hópar sem börðust fyrir auknu lýð-
ræði og réttindum minnihluta.
í lok 7. áratugarins liðu páskagöngurnar
undir lok, en í fyrra, 1982, voru þær teknar
upp að nýju og eru nú einn þáttur í fjölþættu
starfi friðarhreyfingarinnar. Eins og að
framan sagði er eitt helsta einkenni
hreyfingarinnar mikill fjölbreytileiki og
Köln í maí síðastliðinn, á vegum samhæf-
ingarnefndar hreyfingarinnar, var ákveðið
að í skipulagningu aðgerðanna yrði tekið
tillit til starfs fólks og þeirra möguleika sem
starfsaðstæður byðu þeim til aðgerða. Hug-
myndin var að hver og einn hópur gæti nýtt
sína sérstöku möguleika sem best. Laugar-
daginn 15. okt. munu mjög mismunandi
aðgerðir fara fram um allt sambandslýð-
veldið, t.d. friðarhátíðir og friðargöngur og
eiga þessar aðgerðir að verka sem merki um
upphaf aukinnar umræðu og baráttu.
Kirkjurnar
16. okt. er dagur kristnu kirknanna og
annarra trúarbragðasafnaða. Hvað evang-
elísku kirkjuna varðar er þessi dagur beint
framhald af kirkjuþingi hennar sem haldið
var í júní síðastliðinn í Hannóver. Kjörorð
þess þings var: „Afturhvarf til lífsins, við
höfnum öllum gjöreyðingarvopnum."
Innan kaþólsku kirkjunnar mun „Initiative
Kirche von unten“ láta að sér kveða. Þetta
eru samtök fólks sem eru í andstöðu við
ríkjandi öfl innan skrifræðis kirkjunnar.
„Pax Christi" sem eru þekkt alþjóðleg ka-
þólsk friðarsamtök munu einnig beita sér
fyrir ýmsum aðgerðum. Þegar þetta er ritað
er ekki vitað nákvæmlega hvaða aðgerðir
hinn kirkjulegi armur friðarhreyfingarinn-
ar muni beita sér fyrir. Margar hugmyndir
hafa komið fram t.d. heimsóknir í vopna-
framleiðslufyrirtæki, friðarguðsþjónustur,
pílagrímsgöngur, föstur og næturbæna-
um degi munu verða með fjölbreytilegum
hætti. Einna þekktust af friðarsamtökum
kvenna er „Frauen fúr den Frieden" (konur
fyrir friðinn). Þessi samtök hafa sótt margar
af hugmyndum sínum um aðgerðir til
skandinavískra kvenna. Þær hafa tekið
mjög virkan þátt í umræðunni um andóf án
ofbeldis.
Verkalýðssamtök
18. okt, er dagur and-hernaðarstefnu og
alþjóðlegrar samstöðu. Þennan dag verður
reynt að ná til og virkja fólk sem vinnur í
hernaðariðnaði, í vopnaframleiðslufyrir-
tækjum, og einnig verður reynt að koma á
stað umræðum meðal hermanna í þýska
hernum. Sérstök vandamál erlendra verka-
manna, „gistiverkamanna“, og pólitískra
flóttamanna verða einnig í miðpunkti að-
gerða og umræðu þessa dags. Einnig fara
fram aðgerðir sem beinast gegn nýfasisma
og gegn fjandsamlegum viðhorfum
gagnvart útlendingum, „útlendingahatri",
les tyrkjahatri. Sá hluti friðarhreyfingar-
innar sem beinir einkum athygli sinni að
samhenginu milli vandamála þróunarland-
anna og hernaðarstefnu og hvervæðingu í
iðnríkjunum mun væntanlega verða mjög
áberandi þennan dag. Þannig hafa t.d. sam-
tökin „Pax Christi" varað við evrópskri
eigingirni í friðarumræðunni, þ.e. ekki er
hægt að líta á friðar- og öryggismál í Evrópu
sem óháð heildarsamhengi alþjóðastjórn-
mála.