Þjóðviljinn - 21.10.1983, Qupperneq 8

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 21. október 1983
48 milljónir og 22 þúsund krónur.
Þetta er viðleitni til þess að auka
fjölbreytni í útflutningi, enda er
það álit margra að einmitt á nýfisk-
mörkuðunum sé víða ekki nægilegt
framboð. En með tilliti til þess að
útflutningur á nýjum fiski rýri ekki
atvinnu fiskvinnslufólks hér innan-
lands þá er nauðsynlegt að flytja út
fiskflök en ekki óunninn fisk.
Með þeim samgöngum við út-
lönd sem nú eru þá þyrfti að skipu-
leggja t.d. sölu og flutninga á lúðu
og öðrum góðfiski sem við notum
ekki á innanlandsmarkaði og senda
með flugvélum á dýrustu markað-
ina. Við megum ekki staðna,
hvorki í fiskveiðum, fiskvinnslu né
sölu. Sum frystihús í Norður-
Noregi vinna frosinn fisk fyrir hótel
víðsvegar í Evrópu þegar afla vant-
ar til vinnslu og virðast hafa þrifist
vel á því síðustu árin. Þá starfar
fullvinnsluverksmiðja Fionor í
Þrándheimi og vinnur frosinn fisk í
fullunna vöru fyrir neytendur í
Evrópu. Engin slík starfsemi er hér
til í landinu og þó tala ýmsir skóla-
lærðir menn um það að sjávarú-
tvegur geti ekki tekið við fleira
fólki. Möguleikar í vinnslu á
sjávarafla sem við erum ekki ennþá
farnir að nota okkur liggja áreiðan-
lega víðar en margur heldur.
Samdráttur
í útflutningstekjum
sem þjódarvandi
Hvorki Alþingi né ríkisstjórnir
hafa síðasta áratug hreyft hönd né
fót til þess að stofna hér til eldis
laxfiska sem erað verða einn mesti
uppgangsatvinnuvegur í nágranna-
löndum okkar. Þó fellur enginn at-
vinnuvegur betur að okkar hefð-
bundnu atvinnuvegum heldur en
eldi dýrra fisktegunda, þar sem
hráefni í fóður er til í landinu.
í stað þess að fylgjast með hjart-
slætti tímans í þessum efnum og
nota þá góðu aðstöðu sem fyrir
hendi er sökum jarðhitans þá ræða
menn hér um nauðsyn á stóriðju
eins og nátttröll frá síðustu öld.
Tími fyrir stóriðju á íslandi gat ver-
ið fyrir hendi þegar Einar Bene-
diktsson reyndi að stofna til henn-
ar. En menn verða að skilja að
þessi tími er liðinn. Norðmenn
stofnuðu til stóriðju í byrjun þess-
arar aldar og fram eftir öldinni. En
nú er ekki mikill áhugi í Noregi
fyrir virkjunum í þágu stóriðju og
eiga þeir því mikil vatnsföll óvirkj-
uð í Norður Noregi. Þeir atvinnu-
vegir sem mestan arð gefa frænd-
um okkar Norðmönnum nú eru olí-
uvinnsla og laxeldi. Og af laxeldi
þeirra ættum við að geta lært ef
forráðamönnum okkar er ekki alls
varnað í sviði atvinnuuppbygging-
ar hér á landi.
Hér þarf umskipti. Við þurfum
auknar gjaldeyristekjur til þess að
standa straum af erlendum
skuldum sem til hefur verið stofnað
af takmarkaðri fyrirhyggju. Og til
þess að geta haldið áfram nauðsyn-
legri uppbyggingu í Iandinu með
mannsæmandi lífskjörum. Fljót-
virkasta leiðin til að auka okkar
gjaldeyristekjur nú er eldi eftir-
sóttra fisktegunda fyrir dýra mark-
aði heimsborganna, og þar ætti að
sitja í fyrirrúmi. Verðmeiri og betri
sjávarafurðir og þróttmikið vel
uppbyggt laxeldi. Það eru verkefni
dagsins í dag.
17.10.1983
Islenska verslunarfélagið:
Bylting í eldvörnum
íslenska verslunarfélagið h.f.
bauð til kynningar á COLT-eld-
varnarlúgum, þakgluggum, blás-
urum og fleiru í húsi Byggingar-
þjónustunnar, að Hallveigarstíg 1
hinn 14. október s.l.
Á móti gestum tók Lúðvík And-
reasson eigandi og framkvæmda-
stjóri fslenska verslunarfélagsins
h.f. en honum til trausts og halds
var einn af framkvæmdastjórum
COLT Intenational GmbH í
Þýskalandi, Joachim r>' ,te, en í
sumar leið tók ísl. verslunarfélagið
h.f. við umboði Colt International,
sem um þriggja áratuga skeið hefur
verið leiðandi fyrirtæki í eldvarnar-
lúgum.
Fyrirtækið er fjölþjóðafyrirtæki
með aðalstöðvar sínar í Englandi
en Colt í Þýskalandi sér um ís-
lenska markaðinn. Hjá því starfa
um 3000 manns víða um heim.
Eldvarnalúgur eru oftast á þaki
bygginga og eru gerðar til að
hleypa út reyk ef upp kemur eldur,
og bjarga þar með mannslífum,
koma í veg fyrir mikið eignatjón og
auðvelda slökkviliðsmönnum að
finna og slökkva eldinn. Eldvarn-
arlúgurnar eru nú þegar mjög
mikið notaðar í allri Evrópu og hér
á íslandi eru nú þegar COLT eld-
varnarlúgur hjá Ölgerðinni Agli
Skallagrímssyni og Verksmiðjunni
Vífilfelli. COLT International
býður líka loftræstibúnað, sérstak-
lega útbúnar viftur með loki,
COLTglas gler sem ekki brennur
og fleiri hluti sem eru mjög athygli-
sverðir.
íslenska Verslunarfélagið hf.
hefur samið við Blikksmiðju Gylfa
um uppsetningu á COLT eldvam-
arlúgunum og mun það leggja
áherslu á að prófanir fari fram
tvisvar á ári en COLT gefur 10 ára
ábyrgð á endingu á lúgunum. Þeir
Lúðvík og Plate sýndu gestum lúg-
Lúðvfk Andreasson aðaleigandi og framkvæmdastjóri íslenska Verslun-
arfélagsins hf. við eldvarnarlúgurnar frá COLT.
urnar og ýmsan annan búnað frá uðu fyrirspurnum og var kynningin
COLT, sýndu kvikmyndir og svör- bæði fróðleg og skemmtileg. ÓÞJ.
Engin fiskréttaverksmiðja er ennþá starfandi hér á Islandi.
Verðmætari afli á
samdrátartímum
Jóhann E. Kúld
skrifar um
fiskimál
Hvort sem mönnum líkar bet-
ur eða verr, þá verður
íslenskurfiskafli um langa
framtíð að vera sá burðarás
sem stendur undir innflutn-
ingi til landsins að meginh-
luta.
Þegar skoðaðar eru af latölur
frá 1. janúar í ár til júlíloka þá
kemur í Ijós að heildarf iskafli
á þessu tímabil i var 432.395
tonn, en var yfir sama tímabil
árið 1982 491.543 tonn. Fisk-
af li í ár er því 59.148 tonnum
minni yfir þetta tímabil.
Mestur er samdráttur í þorskafl-
anum, 1982 272.507 tonn, en í ár
216.756 tonn. Þorskafli hefur því
minnkað um 55.751 tonn saman-
borið við árið í fyrra.
Heildaraflinn skiptist þannig á
milli vélbáta og togara í ár.
Vélbátaflotinn er nteð 216.837
tonn og togaraflotinn með 215.588
tonn. En þó togararnir séu þannig í
ár með tæpan helming heildara-
flans þá er hlutur þeirra í þorskafl-
anum aðeins 89.060 tonn, en báta-
flotans hinsvegar 127.696 tonn.
Þetta er vegna þess hve þorsk-
veiðar togaranna eru takmarkað-
ar.
Það er alveg augljóst mál, að
með minni fiskveiðiflota þá myndi
heildarfiskafli minnka. Eflaust
væri þó hægt að veiða núverandi
þorskafla togaranna með eitthvað
færri skipum með því að lengja
þorskveiðiheimildir skipanna. Slík
fækkun togara kæmi fram í
minnkun heildarafla. Og það þurfa
þeir að gera sér ljóst sem sí og æ
tönnlast á því að fiskveiðiflotinn sé
of stór og sérstaklega að togararnir
séu of margir. Hinsvegar getur ver-
ið nauðsynlegt við endurnýjun
fiskveiðiflotans að endurskoða
skipastærðir með rekstrarhag-
kvæmni fyrir augum.
Útflutningur
fiskafurða
Þrátt fyrir mikinn samdrátt fisk-
afla á fyrstu sjö mánuðum ársins í
ár, eins og sýnt hefur verið með
tölum hér að framan, þá er útflutn-
ingsverðmæti fiskafurða frá 1. jan-
úar til ágústloka í ár meira heldur
en ýmsir hefðu getað búist við með
þessum samdrætti í afla. Á fram-
angreindu tímabili 1982 var flutt út
246.773 tonn af sjávarafurðum
fyrir fob. verð 3.645 milljónir og
310 þúsund ísl. kr. En yfir sama
tímabil í ár 218.484,4 tonn fyrir
fob. verð 7790 milljónir 989 þús-
und ísl. kr. Þrátt fyrir að magni til
sé útflutningurinn minni sem nem-
ur 28.288.6 tonnum í ár heldur en á
sama tímabili í fyrra þá er söluverð
fiskútflutnings í ár í íslenskum
krónum 4.145 milljónum og 679
þúsundum króna hærra yfir þetta
tímabil. Og það eru íslenskar krón-
ur verðlitlar séu sem kaupgjald og
verðlag í landinu er miðað við.
Leiðir til að auka
verðmæti
sjávarafurða
Ef við tökum þorskaflann, (en
þar er aðal samdrátturinn nú, sem
við verðum að vona að orsakist af
óhagstæðum skilyrðum sjávar í ár,
en ekki af rányrkju á stofninum),
þá eiga að vera til leiðir sem geta
aukið gæði aflans og verðmæti
hans. Fljótvirkasta leiðin til að ná
þessu marki eru breyttar veiðiað-
ferðir. Stórauknar veiðar með Iínu
á vetrarvertíð með þorskanetum,
þannig að byrjað væri talsvert
seinna en verið hefur að undan-
förnu. Samhliða slíkri breytingu
þyrfti að auka eftirlit með veiðun-
um.
Þá er nauðsynlegt að stytta tog-
tíma frá því sem verið hefur hjá
mörgum togurum, hvort sem þetta
væri gert með samtökum sem væri
best, eða með settum reglum, ef
hitt reyndist ekki gerlegt. Það sem
talið hefur verið upp hér myndi
stórauka fiskgæði ef það kæmist í
verk og þar með verðmæti þorsk-
aflans. Hitt verður á engan hátt
réttlætt á meðan takmarka þarf
sókn í þorskstofninn, að komið sé
að landi með mikið af þriðja og
fjórða flokks fiski aðgæðum. Þessu
til viðbótar þarf svo að auka
fræðslu bæði meðal sjómanna og
fiskvinnslufólks um meðferð alls
sjávarafla og leggja til grundvallar
þeirri fræðslu það sem best hefur
reynst okkur sem fiskveiði og
fiskvinnsluþjóð.
Meiri vinnsla og
aukinn útflutningur
nýrra fiskflaka
íslensk fiskvinnsla hefur að stór-
um hluta verið stöðnuð síðustu
árin. Þó hefur útflutningur á nýjum
fiski með flugvélum og í gámum
með vöruflutningaskipum vaxið
nokkuð. Þannig var 1411.5 tonn
flutt út með flugvélum á átta mán-
uðum sl. árs fyrir 25 milljónir og
637 þúsund krónur. Og í ár var
þessi útflutningur 1618.3 tonn og
söluverðið 60 milljónir 770 þúsund
ísl. krónur. Þá var útflutningur á
nýjum fiski í gámum með vöru-
flutningaskipum frá 1. janúar til
ágústloka í fyrra 413.9 tonn og
söluverð 2 milljónir 117 þúsund
krónur. Á sama tíma í ár var þessi
útflutningur 4173 tonn og söluverð