Þjóðviljinn - 12.11.1983, Blaðsíða 12

12 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 12-.J3. nóvember 1983
!
Endaþótt ég hefði stöðug afnot
af herbergi Bárðar frameftir vetri
bar fundum okkar sárasjaldan
saman. Hann var í síðasta bekk
Menntaskólans og bjó sig undir
stúdentspróf af áskapaðri atorku.
Þegar við rákumst á þóttist ég lesa
úr hýrum augum hans sömu góð-
vild og forðum, en í raddblæ hans
var kominn kaldrani sem ég felldi
mig ekki við. Orðalaust lét hann
mig finna að ég hefði á einhvern
hátt valdið honum vonbrigðum.
Mig tók sárt að heyra kaldsposkan
hreiminn í rödd hans og áttaði mig
ekki fyrst í stað á orsökinni, en
glöggvaði mig á henni einn dag
síðla vetrar þegar við hittumst
óvænt á Skólavörðustígnum fyrir
framan Hegningarhúsið og hann
tók mig tali í mestu' makindum
einsog prófraunir lægju honum í
léttu rúmi. Það var suddaveður og
slabb á götu og gangstétt, fáir á
ferli nema hópar hermanna úr
kampinum á Skólavörðuholti sem
ösluðu krapann í ökklaháum kloss-
um og hröðuðu sér á framhaldssýn-
ingu í Gamla bíói, en slíkar sýning-
ar höfðu verið innleiddar árið á
undan. Mér var kalt á fótunum og
hrollur um allan skrokk á krepju-
gráum hráslaganum, en Bárður
prunkinn og glaðklakkalegur eins-
og honum lægi eitthvað sérlega
skemmtilegt á hjarta.
Jæja, Kobbi minn sæll, hvernig
gengur þér að frelsa heiminn?
spurði hann formálalaust og leit á
mig kankvíslega með ertnisglampa
í augnkrókunum.
Ætli ég sé nokkuð að hugsa um
það, svaraði ég með semingi og
hryllti mig.
Nú! Annað heyrir maður sagt!
Búinn að stofna enn eitt kristilega
félagið, ekkert minna, og farinn að
prédika einsog sjálfur eldklerkur-
inn. Eitthvað hlýturðu að ætlast
fyrir með slíku háttalagi?
Er ég nokkuð einn um að reyna
að boða það sem ég trúi á? Gera
það ekki allir? Líka kommúnistar?
Það er nú kannski svolítill skils-
munur á því að boða frelsun
mannsálarinnar og eilíft líf eða
halda fram ákveðinni skynsamlegri
stefnu í þjóðmálum.
Menn boða það sem þeir halda
að sé réttast. Það er það sem ég er
að gera.
Þú heldur semsé að KFUM-
kristnin sé það eina rétta?
Ég þekki nú enga sérstaka
KFUM-kristni, heldur bara ein-
falda og óme. gaða trú sem boðuð
er í KFUM og víða annarsstaðar,
meðal annars í þjóðkirkjunni og
jafnvel líka í Hjálpræðishernum.
Ég held hún sé rétt afþví hún byggir
á Biblíunni.
Hefurðu gert þér ljóst, ljúfling-
ur, að í heiminum eru hvorki meira
Heldurðu þá að mér sé ekki al-
vara með trú minni? spurði ég eftir
langa þögn og lagði þunga áherslu
á orðin.
Það voru ekki mín orð. Vísast er
þér blóðug alvara. Þú hefur verið
afvegaleiddur og fenginn til að trúa
því sem að þér er haldið, en ómeð-
vitað liggja líka aðrar hvatir til
sinnaskiptanna eða hvað þú vilt
kalla það. Þú gerir þér bara ekki
grein fyrir því ennþá, afþví þú ert
bergnuminn af einhverju sem þú
telur þig hafa höndlað. Þetta er
mjög algengt og á sér einfaldar sál-
fræðilegar skýringar.
En þú ert samt að gefa í skyn að
allir sem játa kristna trú í KFUM
og vinna að boðun fagnaðarerind-
isins séu hræsnarar og meini ekki
það sem þeir segja.
Nei, ekki beinlínis það, heldur
hefur þetta blessað fólk misskilið
Krist og boðskap hans eða gert sér
falsmynd af honum sem síðan er
notuð fyrir skálkaskjól. Ef Kristur
væri á meðal okkar í dag, get ég
fullvissað þig um að allir stjórnar-
menn í KFUM mundu hrópa
hástöfum: Færið oss Barrabas!
Krossfestið uppreisnarsegginn,
guðlastarann sem samneytir synd-
urum og styður Ólaf Friðriksson,
verkalýðsfélög, vökulög, verkföll,
almannatryggingar og orlof verka-
fólks! Og Kristur hefði gengið
miklu lengra en kratagreyin um
daginn sem fengu Alþingi til að
samþykkja tólf daga árlegt orlof
fyrir Iaunamenn. Sér er nú hver
rausnin! Tólf dagar á ári! Æ, hvers-
vegna er ég að angra þig með svona
prédikunum? Ég á ekki sökótt við
þig, Jakob minn, en þú þarft að
átta þig betur á samhengi hlutanna.
Að svo mæltu sló Bárður mig
bylmingshögg í öxlina einsog til að
ná úr mér hrollinum og hélt niður
Skólavörðustíg, en ég stóð einsog
þvara undir fangelsisveggnum og
fannst sem trúarsannfæringu minni
hefði verið greitt rothögg. Hafði ég
kannski misskilið Krist og Nýja
testamentið? En í sömu svipan
minntist ég þess sem lærisveinum
Krists hafði verið spáð í öndverðu:
þeir mundu sæta ofsóknum, lenda í
snörum orðháka og annarra
freistara, finna jörðina glóa undir
fótum sér, sjá trú sinni misboðið
með háði, illmælgi og út-
úrsnúningum, sannleikann afflutt-
an og helga dóma svívirta. En þeim
bar að standa stöðugir í trúnni hvað
sem á dyndi, leita styrks og leið-
sagnar í bæn og íhugun helgra
texta.
Ég hélt rakleiðis niðrí Bænaher-
bergi KFUM og átti langa helgi-
stund þarsem ég bað fyrir Bárði og
fyrir minni eigin veiku trú sem
þoldi illa sviptivinda kaldhamraðra
röksemda og nístandi kaldhæðni.
HIRTING
né minna en ellefuhundruðáttatíu-
ogsex mismunandi trúfélög sem öll
byggja boðun sína á Biblíunni,
fyrir nú utan gyðingdóm og íslam
sem líka byggja á henni. Og þvílík-
um trúfélögum kvað heldur fjölga
en fækka. Ekki geta þau öll setið
inni með sannleikann, eða hvað?
Það veit ég ekkert um. En hitt
veit ég, að kristnar kirkjur og trúfé-
lög deila mest um ytri serimoníur
um aukaatriði, en ekki um raun-
verulegan kjarna trúarinnar.
Og hver skyldi hann vera þessi
kjarni? spurði Bárður með ávæn-
ingi af kaldhæðni.
Hann er fórnardauði Jesú Krists,
Guðs eingetins sonar, á krossi fyrir
syndir mannanna og upprisa hans
frá dauðum á þriðja degi. Eða eins-
og segir í Litlu Biblíunni í Jóhann-
esarguðspjaili: Því svo elskaði Guð
heiminn, að hann gaf son sinn ein-
getinn, til þess að hver sem á hann
trúir glatist ekki, heldur hafi eilíft
líf. Þetta er kjarninn sem allir,
kristnir menn sameinast um.
Ég heyri að þú kannt kverið þitt
einsog bera ber, sagði Bárður og
horfði á mig með samblandi af
kímni og vantrú. Ég er ekki svo vel
heima í ritningunum að ég treysti
mér til að pexa við þig um guð-
fræðileg efni, en ansi hreint þykir
mér það skrýtinn kristindómur sem
hefur Sjálfstæðisflokkinn að vopni
sínu og verju.
Sjálfstæðisflokkinn? Hvað kem-
ur hann málinu við? Kristin trú hef-
ur ekkert með pólitík að gera,
sagði ég og stappaði niður löppun-
um til að fá hita í þær.
Ekki það, nei? En hvernig út-
skýrirðu þá einkennilegu stað-
reynd að þetta höfuðvígi guðs-
kristni í landinu, KFUM, skuli
nánast vera útibú Sjálfstæðis-
flokksins.
Ég hef aldrei heyrt talað um
pólitík í KFUM og kannast ekki við
neitt útibú Sjálfstæðisflokksins.
Þá skal ég nú leiða þig í sann-
leikann, vinurinn ljúfi, sagði Bárð-
ur og horfði á eftir hópi hlæjandi
hermanna sem skokkaði niður
strætið, en ég hnipraði mig saman
undir gráum fangelsisveggnum.
Veistu hverjir sitja í æðstu stjórn
þessa hákristilega félagsskapar?
Formaðurinn er nú enginn annar
en sjálfur dómkirkjupresturinn og
vígslubiskupinn, rakinh íhalds-
maður sem hefur verið staðinn að
því að hvetja söfnuðinn til aðkjósa
D á kosningadegi, en bætti við að
D stæði fyrir Drottin, sem útaf fyrir
sig ekki óhnyttilegt. Varaformað-
urinn er forseti bæjarstjórnar
Reykjavíkur, einhver harðasti
íhaldshlunkur í landinu. Aðrir
stjórnarmenn eru fyrrverandi
borgarstjóri íhaldsins í Reykjavík,
afdankaður kaupmaður sem er
einn skæðasti kosningasmali Sjálf-
stæðisflokksins, umsvifamikill for-
stjóri sem er giftur umfangsmestu
Hvatarkonu íhaldsins, bakara-
meistari og fyrrverandi bóksali -
upptil hópa sauðtryggir og stríðald-
ir sjálfstæðismenn.
Ég hef nú alltaf staðið í þeirri
meiningu að kristnir menn mættu
hafa sínar pólitísku skoðanir rétt
einsog aðrir menn, svaraði ég
veikum rómi.
En þú kemur bara ekki auga á
samhengið, Jakob minn. Var
Kristur kannski vildarvinur fursta
og fyrirmanna, braskara og brodd-
borgara? Ekki aldeilis. Ég held
hann hafi enga menn fyrirlitið jafn-
innilega og kaupmenn og braskara,
samanber atvikið í musterinu þeg-
ar hann rak þá út með hnútasvipu.
Hann var vinur smælingja, toll-
heimtumanna og hórkvenna, lagði
lag sitt við lágstéttirnar og úrhrök
mannfélagsins, alls ekki fína fólkið
og flottræflana. Hvernig heldurðu
nú að Kristur kynni við sig á sam-
komum KFUM eða landsfundum
Sj álfstæðisflokksins?
Kristur fer ekki í manngreinará-
lit, svaraði ég og fann til ónota
innan um mig gagnvart stórorðum
yfirlýsingum Bárðar.
En það gerir fína fólkið í KFUM
sem þú ert kominn í slagtog við.
Skilurðu það ekki? Ætli sé mikið
um að óbreyttir verkamenn eða
sjómenn sæki samkomur í þeim fé-
lagsskap?
Kannski ekki mikið. Þeir koma
þar stundum. Frekar þó konurnar.
KFUM er öllum opið. Þar er eng-
inn mannamunur.
Þú getur ekki verið svona
blindur, sagði Bárður með greini-
legu óþoli. Sérðu ekki að þessi fé-
lagsskapur er byggður upp af
kaupahéðnum og verslunarlýð sem
er að reyna að klifra upp
mannvirðingastigann? Þegar séra
Friðrik byrjaði á þessu safnaði
hann til sín börnum svokallaðra
skárri borgara, verslunarfólks og
efnaðra iðnaðarmanna. Menning-
arsnobbarnir fóru í guðspekina
með Einari Kvaran og spíritismann
með Haraldi Níelssyni, en hálf-
menntað miðstéttarfólk fór í
KFUM og er þar enn.
Ég skil ekki hversvegna þú þarft
endilega að draga fólk í svona-
lagaða dilka. Ekki er ég í þessari
svokölluðu miðstétt.
Þáð er einmitt lóðið. Þú ert að
leitast við að rífa þig upp á
hársrótunum, komast uppúr þinni
eigin stétt, sem er lágstétt hvað sem
þið feðgar segið, og verða hlut-
gengur hjá nýríka peningaðalinum
í miðstéttinni. Svo einfalt er það!
Ég mændi orðlaus á Bárð, því ég
hafði mér vitanlega aldrei lagt
dæmið niður fyrir mér einsog hann
lýsti því, en fann samt sannleiks-
brodd í orðum hans, brodd sem
stakk mig óþægilega.
Kafli úr Jakobsglímunni eftir Sigurð A.
Magnússon, sem er komin út hjá Máli
og menningu, en hún er þriðja bindið
í uppvaxtarsögu Sigurðar