Þjóðviljinn - 13.12.1983, Blaðsíða 2

2 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 13. desember 1983
Umboðsmannakerfið í áfengi
Þeir þurfa ekki
að hafa mikið
fyrir gróðanum
Meðal stærstu umboðssala
fyrir áfengi á íslandi eru J.P.
Guðjónsson, Globus hf, Karl
K. Karlsson, Sigurður Tómas-
son, Hannes Guðmundsson,
Rolf Johansen og heildv. Al-
berts Guðmundssonar. Alls
munu vera um 60 umboðssalar
fyrir áfengi og fá þeir frá 3% til
10% fyrir að vera til. Upphæð-
in sem umboðsmaður getur
fengið í sinn hlut fyrir t.d. eina
víntegund, getur numið allt að
600 þúsund krónum á ári.
Hótelstjórar
Þrátt fyrir auglýsingabannið,
telja umboðsmennirnir möguleika
á að reka áróður fyrir víntegundum
hér á landi. Þannig þykja barþjón-
ar gegna lykilhlutverki í þessu sam-
bandi. Álagning er mikil í vín-
veitingahúsunum og ef þau gerast
einnig umboðsmenn víntegunda
með t.d. 10% þóknun af sölu, þá
þarf ekki að sökum að spyrja um
gróðann.
Að minnsta kosti þrír hótel-
stjórar eru einnig umboðsmenn
víntegunda, þeir Emil Guðmunds-
son Loftleiðum, Þorvaldur Guð-
mundsson Holti og víðar, og Jón
Hjaltason Óðali.
Bifreiöaumboð
Margt er skrýtið þegar umboðs-
mannaskráin er skoðuð. Þannig
eru bifreiðaumboð meðal umboðs-
aðiia fyrir áfengi. Glóbus og Bif-
reiðar og Landbúnaðarvélar eru
meðal þessara og það síðarnefnda
flytur að sjálfsögðu inn vodka.
Gífurlegir
fjármunir?
Umboðsmaður fyrir eina vínteg-
und upplýsti fyrir skömmu að hann
fengi 10% af sölu einnar tegundar
frá ÁTVR - og það væru þreföld
mánaðarlaun sem hann fengi fyrir
það eitt að setja frímerki á bréf
mánaðarlega. Er hægt að giska á
ágóða vínumboðsmanna, en -á
þessu ári áætlað að áfengi seljist
fyrir rúman miljarð króna.
Hverjir panta
áfengi?
Innkaupastjóri ÁTVR upplýsti í
viðtali við Þjóðviljann að sér væri
ekki kunnugt um að umboðsmenn
gerðu nokkuð annað en hirða
gróðann af sölu áfengisins. Þegar
Þjóðviljinn spurði hvort innkaupa-
stjóri ÁTVR gerði ekki innkaupa-
lista, var svarið neitandi. Forstjór-
inn gerði sjálfur innkaupalistann
þ.e. réði hvaða tegundir væru
keyptar.
Einn af stærri umboðsaðilum
fyrir áfengi er Sigurður Tómasson
mágur Jóns Kjartanssonar for-
stjóra ÁTVR. Meðal annarra
ágætismanna í þessum bísness er
Hannes Guðmundsson, Siglfirð-
ingur einsog Jón og fulltrúi í svo-
kallaðri „varnarmáladeild" utan-
ríkisráðuneytisins.
Þverbrotin lög
Stjórnvöld láta það bæði átölu-
laust og afskiptalaust að umboðs-
mennirnir auglýsi áfengi þvert á lög
í landinu. Umboðsmennirnir hafa
gjarnan samband við barþjóna og
neyta ýmissa ráða í auglýsinga-
skyni, „til kynningar á áfengi“,
segja þeir sjálfir. Þjóðviljinn hafði
t.d. spurnir afþví, að einn umboðs-
maðurinn hafði keypt auglýsingu
inná almanak hjá Lionsklúbbum
'sem verið er að dreifa um þessar
mundir.
Þá hefur komið fram að eitt
fyrirtækjanna, J.P. Guðjónsson
hafi keypt auglýsingu inní íslenska
kvikmynd og hefur því ekki verið
mótmælt. Það er því ljóst að
stjórnvöld horfa aðgerðarlaus á
lögin um bann við auglýsingum á
áfengi þverbrotin.
Umboösmannakerfiö
lagt niður
Samkvæmt upplýsingum Þjóð-
viljans hafa komið upp þær raddir
innan nefndarinnar sem er að móta
opinbera áfengismálastefnu, að
umboðsmannakerfið • verði lagt
niður. Þegar einkasala ríkisins var
leyfð, var það enda ein aðalrök-
semd með stofnun hennar, að eng-
inn einstaklingur eða fyrirtæki
högnuðust af áfengissölu. Þegar nú
auk þess er bannað að auglýsa og
það bann ekki virt af umboðs-
mönnum, þykir eðlilegt að hið op-
inbera bregðist við með afnámi
þessa kerfis sem færir nokkrum vel
stæðum mönnum meiri peninga í
aðra hönd, fyrir litla fyrirhöfn eða
þá ólöglega.
-óg
Formannaráðstefna ASÍ um húsnæðisfrumvarpið
Vegið að láglaunafólki
Formannaráðstefna Alþýðusambands íslands sl.
sunnudag mótmælir harðlega framkomnu frumvarpi
Alexanders Stefánssonar félagsmálaráðherra um Hús-
næðisstofnun ríkisins. Sérstaklega er því mótmælt að
eigið framlag þeirra sem kaupa íbúðir í verkamannabú-
stöðum er hækkað um helming eða úr 10% kostnaðar í
20%.
í ályktun formannaráðstefnunn-
ar er sagt að enginn vafi leiki á að
þessi lækkun lána byggingasjóðs
ríkisins muni valda því að stórhóp-
ur lágtekjufólks ráði alls ekki við
að eignast íbúð í verkamannabú-
stöðum og tapi þannig eina mögu-
leikanum á að eignast viðunandi
húsnæði. Þá er öðru ákvæði frum-
varpsins einnig mótmælt sem er um
að færa ákvörðun um vexti til ríkis-
stjórnar og Seðlabanka í stað þess
að binda slíkt í lögum. Það bendi til
þess að stefnt sé á hækkun vaxt-
anna með þeim afleiðingum að
greiðslubyrði lánanna muni stór-
lega aukast og verði oft um 30-50%
af dagvinnutekjum láglaunafólks.
Formannaráðstefna ASÍ telur að
ákvæði frumvarpsins um að hægt
verði að lána húsnæðissamvinnufé-
lögum og fleirum sem byggja leigu-
íbúðir sé hættulegt fyrir verka-
mannabústaðakerfið og gagnslaust
fyrir húsnæðissamvinnufélögin.
Heimildin væri fagnaðarefni ef séð
væri fyrir fjármögnun þeirra íbú
sem bætast við af þeim sökum. S
sé því miður ekki.
I lok ályktunar formannará
stefnunnar er skorað á Alþingi
breyta frumvarpi félagsmálará
herra þannig að byggingasjc
verkamanna verði gert kleift
standa við sínar skuldbindingar,
greiðslubyrði kaupenda verl
mannabústaða verði ekki aukin,
lán sjóðsins verði ekki lækkuð
að húsnæðissamvinnufélögum
öðrum sem byggja vilja leigu- e
kaupleiguíbúðir verði tryggt næj
anlegt fjármagn.
Fráleitt að hœkka
útborgunina í 20%
„Sú stefna sem kemur fram í
frumvarpi félagsmálaráðherra
um að kaupendur verkamanna-
bústaða verði að fjármagna sjálf-
ir 20% kostnaðar er auðvitað frá-
leit, því þegar höfum við nokkur
dæmi um að fólk hefur ekki innt
af hendi þau 10% sem það þarf að
standa skil á í dag. Með samþykkt
þessa frpmvarps væri einfaldlega
verið að gera stórum hópi lág-
launafólks ómögulegt að verða
sér út um íbúð í verkamannabú-
stöðum“, sagði Guðjón Jónsson
formaður stjórnar Verkamanna-
bústaða í Reykjavík.
Nú er verið að auglýsa til út-
hlutunar allmargar nýjar íbúðir
svo og endursöluíbúðir hjá
segir
Guðjón
Jónsson
verkamannabústöðum í Reykja-
vík. Um er að ræða 70 íbúðir í
Ártúnsholti af 137 sem þar verða
byggðar. Afhending hefst haust-
ið 1984 og er áformað að þeim
fanga verði lokið fyrir mitt ár
1985. Við Neðstaleiti 2-4 verður
úthiutað 31 íbúð og er búið að
bjóða það verk út sem er nýmæli
því hingað til hefur stjórn verka-
mannabústaða annast byggingu
sinna húsa að fokheldi. Verða til-
boð í verkið opnuö 16. desember
og áætlað að fbúðunum verði
skilað fyrri hluta árs 1985. Loks
er svo um að ræða fjölda endur-
söiuíbúða víða um borgina, en
undanfarin ár hafa 100-120 íbúðir
verið seldar í endursölu árlega.
„Á Eiðsgrandasvæðinu eru 176
íbúðir í smíðum og búið að af-
henda 80 þeirra. Þeim íbúðum
hefur öllum verið úthiutað og
verður öllum áfanganum lokið á
miðju næsta ári. Það liggur því
fyrir að á miðju ári 1985 er öllum
okkar verkefnum lokið og því af-
skaplega brýnt að strax verði
Guðjón Jónsson járnsmiður:
Harkalega vegið að láglaunafólki
með því að hækka útborgun við
kaup á íbúðum verkamannabú-
staða um helming.
teknar ákvarðanir hjá borginni
um hvar og hvenær okkur verður
næst úthlutað íbúðum. Við höf-
um vilyrði fyrir 200 íbúðum í
Grafarvogshverfi en enn hefur
ekki verið tekin ákvörðun um
íbúðagerðina þannig að við get-
um ekki hafist handa um hönnu-
nina“, sagði Guðjón Jónsson
ennfremur.
„Þörfin fyrir að byggja verka-
mannabústaði er brýnni nú en
nokkru sinni fyrr. Að undan-
förnu hefur komið í ljós að 4 um-
sækjendur hafa verið um hverja
íbúð svo það er Ijóst að ekki veitir
af að byggja og það meira en gert
hefur verið. Til þess þurfum við
fjármagn og lóðir. Það að lækka
lánahlutfallið niður í 80% er því
miður skerf aftur á bak sem ég
vona að ekki verði stigið. Einnig
má aukið hlutverk byggingasjóðs
verkamanna ekki verða til þess
að okkar hlutur þar minnki frá
því sem er. Það er út af fyrir sig
fagnaðarefni að m.a. húsnæðis-
samvinnufélagið skuli vilja leggja
sig fram um að byggja íbúðir á
félagslegum grunni en þá verður
líka hið opinbera að tryggja bygg-
ingasjóðnum aukið fjármagn í
samræmi við auknar fram-
kvæmdir“, sagði Guðjón Jónsson
formaður stjórnar Verkamanna-
bústaða í Reykjavík.
- v.