Þjóðviljinn - 20.12.1983, Blaðsíða 16

16 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN JÓLABLAÐ ÞJÓÐVILJANS 1983
Stríð og
friður
issa vinstri manna í Mið-Ameríku.
Ekki síst hjá Sandinistum í Nicar-
agua.
Innrásin á Grenada er ekkert
smámál, umþenking um hana á er-
indi við okkur hvert og eitt, og að-
gerðin öll er eins og vítisvél í
bögglapósti, stíluð á friðarhrey-
fingu heimsins. Hér er nefnilega
um að ræða könnunardufl og unda-
nfara að miklu meiri hernaðarað-
gerðum Bandaríkjastjórnar í Mið-
Ameríku og eftirvill víðar um
heim. Hægt er að álykta að hugsun
Reagans Bandaríkjaforseta sé
þessi: ef við verðum ekki fyrir telj-
andi álitshnekki af Grenada-
ævintýrinu, þá er óhætt að láta til
skarar skríða gegn Nicaragua.
Vitað er að Reagan-stjórnin lítur
á Sandinistastjórina í Nicaragua
sem ógnun við hagsmuni herfor-
ingjastjórna í nálægum ríkjum og
þá einnig ógnun við sína hagsmuni.
Þess vegna er leyniþjónustan CIA
þegar farin að heyja sitt stríð gegn
yfirvöldum Nicaragua, en banda-
ríski flotinn hefir beðið átekta.
Innrásin á Grenada átti víst að vera
kænskufullt útspil af hálfu Banda-
ríkjastjórnar og minnir í grimmd
sinni og mannfyrirlitningu á
■ sprengjuárásirnar á Víetnam á sín-
um tíma. Enda ráðunauturinn sá
sami, Henry Kissinger. Eitt af því
*sem hertaka Grenada átti að fram-
kalla var vitaskuld það, að Sandin-
istastjórnin leitaði skjóls hjá hinu
risaveldinu, hlypi undan hótunum
Bandaríkjastjórnar beint í fangið á
Rússum. Þá væri réttlætingin fund-
in fyrir herhlaupi upp í landið og
hernámi þess.
MiHi Skyllu
og Karybdísar
Því fer þó fjarri að Sandinistar
séu moskvuhollir kommúnistar,
eftir mælikvarða Evrópumanna
eru þeir einna helst jafnaðarmenn,
og þeir standa frammi fyrir mikilli
róttækni hjá almenningi. Vitaskuld
vilja Sovétmann ekkert fremur en
það að öll andstaða við herfor-
ingjastjórnir Mið- og Suður-
Ameríku komist undir sín áhrif eða
séu að minnsta kosti sér eignuð. Og
svo einkennilega vill til, að Reagan
er tilbúinn til að spila allri raun-
verulegri lýðræðishreyfingu róm-
önsku Ameríku upp í hendurnar á
sovéskum andfætlingi sínum, And-
ropof.
Sandinistar þurfa því nú á öllu
sínu að halda til að standast þennan
tvöfalda þrýsting frá Moskvu og
Washington. Það er varla unnt að
vera mjög bjartsýnn á úrslit mála,
kannske er nefnilega búið að vega
„Bishop“ í Nicaragua líka. En von-
andi er hann enn þá lífs. Ef svo er,
geta öfl á borð við friðarhreyfing-
una komið til skjalanna og eftilvill
forðað frá voðaverkum. Það sem
Sandinistar þurfa nú öðru fremur á
að halda er yfirlýstur stuðningur al-
mannahreyfinga og frjálslyndra
ríkisstjórna í Evrópu. Til þess að

Ananaustum
Stmi 28855
SJÓMENNSKA
ER ERFITT
OG HÆTTU-
LEGT STARF
Tryggjum sjómönn-
um það öryggi sem
þeir eiga skiiið.
Nord 15 ÞURR
BJÖRGUNARGALLAR
Slíkir björgunargallar eru
lögskipaðir í öll norsk skip.
Nord 15 hafa þessa mikilvægu
eiginleika:
• Lengja lífslíkur í 0° köldum sjó úr fáeinum
mínútum í 15 klst.
• Hægt að íklæðast á örskömmum tíma.
• Þægilegir og liprir. Upprétt flotstaða auðveld-
ar sund.
• Gerðir úr nælondúk, húðuðu eldþolnu Neo-
prene.
• Laust fóður sem má þvo i þvottavél.
• Sjást mjög vel í sjó.
Lyftibelti fyrir þyrlu eða skips línu.
Mikið geymsluþol, lágmarks viðhald.
• Nord 15 eru viðurkenndir af Siglingamála-
stofnun ríkisins tii notkunar í íslenskum
Blóðbankinn
sendir öllum blóðgjöfum og velunnur-
um sínum bestu jóla-og nýársóskir
með innilegu þakklæti fyrir hjálpina á
liðnum árum.
slíkar yfirlýsingar séu í reynd til
styrktar, þurfa þær að vera merktar
millistöðunni milli risaveldanna
tveggja. Og hver er þar í milli-
stöðu, ef ekki hin óháða og óstýri-
láta en íhugandi friðarhreyfing
Vesturlanda?
/ sjóinn
við Sakkalín
Að kvöldi fyrsta dags septemb-
ermánaðar í haust bárust þau tíð-
indi útum heiminn að sovéski flug-
herinn hefði skotið á kórverskt
loftfar í farþegaflugi milli Ameríku
og Asíu. Orsök: farþegavélin hefði
sært lofthelgi Sovétmanna í grennd
við eyna Sakkah'n. Afleiðing: flug-
vélin steyptist logandi í sjóinn og
allir sem með henni voru fórust
samstundis. Óhætt er að segja að
fólki brá í brún við þessi skelfilegu
tíðindi. Hvernig má það vera að
flugher Sovétríkjanna láti sér sæma
að granda óvopnaðri farþegaflug-
vél, jafnvel þótt hún komi inn yfir
sovéskt yfirráðasvæði? Getur
nokkurt skýrara dæmi um vitfirr-
ingu vígbúnaðar og vopnavalds?
Hvað ógnar heimsfriðnum meira
en vanhugsaðar tiltektir herfor-
ingja sem hvorki skeyta um
mannleg rök né pólitísk? Svo var
spurt víða um lönd, - einnig í So-
vétríkjunum sjálfum, því að einnig
þar er fólk með heila hugsun og
heitar tilfinningar. Hér er verkefni
fyrir friðarhreyfingu, en hún er ein-
mitt sögð afar öflug í Sovétríkjun-
um. Hvarvetna í borgum og þorp-
um eru starfandi friðarnefndir, og
njóta þær velþóknunar. Hvað gerir
nú þessi friðarhreyfing andspænis
voðaverkinu? Hugsum okkur að
eftirfarandi hafi gerst:
Sjá hér gróandi
þjóðlíf!
Formaður friðarnefndarinnar í
Vladivostok á Kyrrahafsströnd Sí-
beríu bregður skjótt við og sendir
félaga sínum, friðarnefndarfor-
manninum í Moskvu, símskeyti.
Hann skýrir frá því í skeytinu að
íbúar austurhéraðanna séu afar
órólegir vegna drápsins á kórver-
sku flugfarþegunum og mótmœla-
stöður séu að hefjast við aðsetur
herstjórnarinnar. Sjálfur hafi hann
þegar haft samband við yfirmann
Kyrrahafshersins og beðið um
skýringar en fáar fengið. Hvort
friðarnefndin í Moskvu gœti ekki
farið á fund rauða keisarans í
Kreml, Júti Andropofs, og látið í
Ijós áhyggjur? Pessari hugmynd er
vel tekið í Moskvu. Formaður
friðarnefndarinnar þar, Mírkofskí
að nafni, þekktur óháður frétta-
skýrandi við rás tvö, er raunar að
semja harðorðan pistil um sjálfræði
herforingja og ógnun þeirra við
heimsfriðinn, - hann stekkur upp
frá ritvélinni og skundar til Kreml-
hallar. Þótt nokkur vœri áliðið
kvölds, var margt um manninn á
Rauða torginu, hvarvetna var verið
að dreifa flugritum í tilefni af kór-
versku vélinni. Næst htiðinu að
Kreml stendur þungbúinn flokkur
manna, allir vinnuklæddir, og sá
Mírkofskí á kröfuborða þeirra að
þarna er á ferð nœturvinnuflokkur
úr flugvélaverksmiðjunni Iljúpof
og krafðist skýringa á drápi óvopn-
aðra flugfarþega. „Þeir voru 270,
MF200 og 600 - Vandaður
búnaður- hagstættverð
Enn á ný kemur MF með endurbættar vélar.
Nýju 200 og 600 línurnar hafa vakið verðskuld-
aða athygli fyrir góðan búnað og vandaðan
frágang.
Til á lager. Ýmsar stærðir frá 47 til 93 h.p. með
eða án framdrifs.
Hafið samband.
MF vélar sem staðist hafa ströngustu kröfur í
áratugi.
Kaupfélögin og
>OAct£da/ti^é4a/t A/
Suðurlandsbraut 32. Simi 86500.
við erum líka 270“ stóð þar. Mírk-
ofskí fær þegar í stað fyrirheit um
áheyrn hjá Andropof, en verður þó
að bíða stundarkorn frammi, þvíað
inni hjá þeim mikla manni er ein-
mitt staddur forseti Heimsfriðar-
ráðsins, Romesh Chandra, aðflytja
sovéska leiðtoganum mótmæli
Heimsfriðarráðsirts.
Nei lesandi góður, nóg er komð!
Þessi frásögn mín af lífinu í Sovét-
ríkjunum er því miður ósönn, þetta
gerðist ekki svona og gat ekki gerst
svona. Kórversk farþegaflugvél
var skotin niður af lofther Sovét-
ríkjanna, það er rétt, en allt hitt er
rangt.
Hvað afmarkar
alræðið?
Það voru hvergi neinar mót-
mælastöður í Sovétríkjunum, eng-
in mótmælaflugrit gefin út, engar
gagnrýnandi greinar skrifaðar.
Hvorki hershöfðingjar né
stjórnmálamenn voru spurðir
neins af fulltrúum almennings. So-
véska friðarhreyfingin þagði
þunnu hljóði enda er hún ríkis-
stofnun, og Romesh Chandra fór
ekki á fund yfirboðara sinna í
Kreml. Þetta var lygasaga hjá mér,
því miður, eða öllu heldur dæmi-
saga.
Það er ekkert almenningsálit til í
Sovétríkjunum, hið opinbera hefir
alltaf rétt fyrir sér. Sá sem ekki
viðurkennir það, er annað hvort
glæpamaður eða geðsjúklingur.
Þetta þýðir það að hið opinbera,
semsé pólitíski leiðtoginn, nýtur
einskis aðhalds, getur hvergi feng-
ið leiðbeiningu eða leiðréttandi
gagnrýni, jafnvel þótt feginn vildi.
Slíkt ríkisvald er hættulegt ríkis-
vald, því að alviska þess leiðir til
fávisku, ábyrgð þess til ábyrgðar-
leysis. Þess vegna hlýtur sovétkerf-
ið að vera áhyggjuefni hverjum
einlægum friðarsinna, hvort sem
hann býr í landi innan sovétkerfis-
ins eða á Vesturlöndum. Þess
vegna hlýtur óháð friðarhreyfing
að gagnrýna sovétkerfið og leita
eftir samstöðu með þeim öflum
innan Sovétríkjanna og Austur-
Evrópu sem berjast þar fyrir lýð-
ræðislegum umbótum og opnun
kerfisins. - Einnig þetta er til íhug-
unar á okkar friðarjólum.
Uppreisn í
Ungverjalandi
Tæpum tveim mánuðum eftir
„flugslysið" ægilega hafði ég tæki-
færi til að sjá leikhúsverk um Evr-
ópupólitík, heyra spaklegar orð-
ræður um vanda tímans, lesa hvas-
ar ádeilur á menn og þjóðir. Ég fór
að rifja upp stund og stað eftir-
minnilegrar reynslu. Eg miða við
31. október og læt hugann hverfa
aftur í tímann um 27 ár.
Árið er 1956, ég er staddur suðrí
Búdapest í Ungverjalandi. Það
hefir verið allsherjarverkfall í
landinu, líklega fyrsta landsverk-
fall í Austur-Evrópu síðan Rússar
komu þar á alræði kommúnista-
flokksins í anda Leníns. Kennsla í
háskólanum liggur niðri, ég hefi
nógan tíma til að eigra um göturn-
ar, virða fyrir mér vegsummerki
eftir vopnaviðskipti uppreinsar-
manna og ríkijlögreglunnar (sem
Rússar liðsinntu), lesa blöðin sem
nú eru allt í einu orðin mörg og
spennandi í stað tveggja flokks-
blaða áður sem aldrei sögðu neitt.
Einmitt þennan löngu Iiðna dag
var fyrsti fulltrúafundur nýju
verkamannaráðanna úr öllum
helstu verkbólum borgarinnar. Á
þeim fundi er samþykkt að héðan-
ífrá skuli ráð kjörið af starfsliðinu
fara með æðstu stjórn hverrar
verksmiðju, forstjóranum frá
flokknum er fleygt á dyr og ráðinn
annar sem fólk sættir sig við,
skattur til ríkisins skal vera samn-
ingsatriði. Þau gleðilegu tíðindi
höfðu gerst að fólk var sjálft, án
opinberrar forsjár, farið að móta
starfshætti nýs samfélags, og hvað
er sósíalismi ef ekki það?
Kommúnistar
í kaffi
Daginn eftir flytur formaður
hins endurreista kommúnista-
flokks útvarpsræðu sem allir hlusta